به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست نقد و بررسی کتاب «هنر در گذر زمان هلن گاردنر: تاریخ فشرده هنر جهان» ویراسته فرد کلاینر و ترجمه گروهی، عصر امروز چهارشنبه (پنجم اسفند) با حضور هلیا دارابی، فیروزه مهاجر، محمود متحد، محمد نبوی و کاوه اکبری در سرای اهل قلم برگزار شد.

 بی‌توجهی به تاریخ هنر ایران
هلیا دارابی، از مترجمان این کتاب در این نشست گفت: خانم هلن گاردنر در دهه 20 در موسسه هنر شیکاگو، تاریخ هنر درس می‌داد و از پیشگامان تدریس تاریخ هنر در جهان بود. وی در سال 1926 کتابی با عنوان «هنر در گذر زمان» تالیف کرد که پس از انتشارش بدل به مهم‌ترین کتاب تاریخ هنر در سطح جهان شد.

وی افزود: دعوی این کتاب در این است که به تاریخ هنر کل کشورها می‌پردازد. این کتاب پس از چاپ نخست بارها مورد بازنویسی و ویرایش خود نویسنده قرار گرفت و پس از درگذشت ایشان نیز که بنیاد هلن گاردنر تاسیس شد، زیر نظر این بنیاد کار ویرایش و به روز کردن آن انجام می‌شد. کتابی که ما از روی آن ترجمه فارسی را به سرانجام رساندیم، ویرایش کلاینر است که در سال 2010 منتشر شده بود.

داربه گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست نقد و بررسی کتاب «هنر در گذر زمان هلن گاردنر: تاریخ فشرده هنر جهان» ویراسته فرد کلاینر و ترجمه مصطفی اسلامیه، احمدرضا تقا، هلیا دارابی، عبدالله کوثری، محمود متحد، فیروزه مهاجر، مهران مهاجر و محمد نبوی، عصر امروز چهارشنبه (پنجم اسفند) با حضور هلیا دارابی، فیروزه مهاجر، محمود متحد، محمد نبوی و کاوه اکبری در سرای اهل قلم برگزار شد.

تحلیل‌های جامع فرمی و بافتاری
هلیا دارابی، از مترجمان این کتاب در این نشست گفت: خانم هلن گاردنر در دهه 20 در مؤسسه هنر شیکاگو تاریخ هنر درس می‌داد و از پیشگامان تدریس تاریخ هنر بود. وی در سال 1926 کتابی با عنوان «هنر در گذر زمان» تالیف کرد که پس از انتشارش بدل به مهم‌ترین کتاب تاریخ هنر در سطح جهان شد. این کتاب پس از چاپ نخست بارها مورد بازنویسی و ویرایش خود نویسنده قرار گرفت و پس از درگذشت ایشان نیز که بنیاد هلن گاردنر تاسیس شد، زیر نظر این بنیاد کار ویرایش و به روز کردن آن انجام می‌شد. کتابی که ما از روی آن ترجمه فارسی را به سرانجام رساندیم، ویرایش فرد کلاینر است که در سال 201۱ منتشر شد.
دارابی افزود: حسن بزرگ این کتاب تحلیل‌های فرمی قدرتمند آن است که در مورد رسانه‌های مختلف هنری ارائه شده است. در عین حال، این کتاب تحلیل‌های فرمی را در کنار تحلیل‌های بافتاری قرار داده و در همه موارد آثار هنری را در بسترهای تاریخی، اجتماعی و فرهنگی خلق‌شان بررسی کرده و نقش این زمینه‌ها را در شکل‌گیری آثار هنری روشن کرده است. علاوه بر این، رهیافت‌‌های جدیدی چون نقد فمینیستی جابه‌جا در این کتاب دیده می‌شوند.

نبود معادل‌های فارسی مناسب برای واژگان هنری غربی 
فیروزه مهاجر، یکی دیگر از مترجمان این کتاب نیز در این نشست گفت: من سه فصل 6، 7 و 8 کتاب «هنر در گذر زمان هلن گاردنر: تاریخ فشرده هنر جهان» را ترجمه کردم که درباره هنر قرون وسطی و رنسانس بود. ایده ترجمه گروهی این کتاب که از سوی ناشر مطرح شد بسیار عالی بود.

وی افزود: متن اصلی کتاب بسیار سخت بود و به دلیل آنکه بسیاری از واژگان تخصصی هنر غرب در زبان فارسی معادلی ندارد، ما مترجمان ناچار به ساختن واژه‌های هنری جدید بودیم.
این مترجم جذاب ترین جنبهٔ این کتاب را حضور زنان هنرمند دانست و گفت: هرچند این حضور معدود، انگشت‌شمار و گاه کمرنگ بود اما همین که نویسنده  سعی کرده مطالبی را در متن بگنجاند که تفکر برانگیز باشد و سلیقه ای در خواننده ها شکل بگیرد، قابل توجه است. خواننده‌هایی که قرار است جوانانی باشند که به هر دلیلی تاریخ هنر می خوانند.  

محمود متحد، دیگر مترجم این کتاب نیز در این نشست ضمن اشاره به مهم‌ترین ویژگی‌های اثر گفت: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های کتاب خانم گاردنر در پرداختن درست و صحیح به سبک‌های مختلف هنری و سبک‌های نقد است. «سبک جغرافیایی» یکی از این سبک‌هاست و در این کتاب برای نخستین بار درباره تاثیر مقوله جغرافیا بر ساخت اثر هنری بحث شده است.

وی افزود: بررسی تاثیر جغرافیا بر ساخت اثر هنری بسیار مهم است؛ به عنوان مثال ما در منطقه جغرافیایی ایران چوبی نداریم که مناسب کار ساختمان سازی باشد، بنابراین در سنت معماری ایرانی ساختمان‌های چوبی وجود ندارد و چوب‌های به کار رفته در برخی بناها از نقاطی خارج از ایران آورده شده‌اند.
 
سهم اندک ایران در کتب تاریخ هنر
فیروزه مهاجر در زمینه سهم اندک کشورهای آسیایی در این کتاب گفت: از دوران دانشجویی‌ام یعنی حدود ۴۰- 50 سال پیش، به یاد دارم که کتاب‌های هلن گاردنر به فارسی وجود داشتند. با مطالعه آنها نظر بدی به گاردنر پیدا کردم، اما بعدها که این کتاب به دستم رسید نظرم عوض شد. نگاه غربی گاردنر به هنر دیگر تمدن‌ها را نمی‌پسندم. مطالب این کتاب درباره هنر جهان اسلام و هنر ژاپن، به ویژه در دوران پس از جنگ جهانی دوم، بسیار اندک است.

هلیا دارابی در همین زمینه گفت: نگاه گاردنر در تالیف تاریخ هنر خود، نگاه غرب‌محور و نگاهش به هنر بقیه کشورهای جهان «نگاه به دیگری» است. بر این اساس گاردنر به صورت مختصر به هنر دیگر کشورها پرداخته است. البته در چند دهه پس از نگارش این کتاب با رهیافت‌های پسااستعماری در هنر و ادبیات، نگاه‌های غربگرایانه به تاریخ هنر تعدیل شد و اثر خود را بر ویرایش‌های جدید این کتاب نیز گذاشت.

این مترجم همچنین به نبود مدخلی برای هنر ایرانی در کتاب «هنر در گذر زمان» گاردنر اشاره کرد و گفت: بخش تاریخ هنر ایران در این کتاب به طرز غم‌انگیزی ضعیف است. گاردنر با وجود اینکه به عنوان مثال انواع نگارگری در چین و ژاپن را در این کتاب مورد بحث قرار می‌دهد، هیچ مدخلی را به هنر ایرانی اختصاص نمی‌دهد و آن را صرفا در ذیل هنر در جهان اسلام بررسی می‌کند.

متحد در ادامه درباره این انتقاد هلیا دارابی گفت: این کتاب نیز یکی از چند منبع غربی درباره تاریخ هنر است که به فارسی ترجمه و منتشر شده است. به نظرم لزومی ندارد که این پرسش را مطرح کنیم که چرا درباره هنر ایران مباحث این‌قدر کم است؟ اصولا چرا باید گاردنر درباره هنر ایران بنویسد؟ البته برای اینکار نیز به ناچار باید به منابعی رجوع می‌کرد، مگر ما چقدر منبع در حوزه تاریخ هنر ایران داریم؟

دارابی پاسخ خود را به این شرح بیان کرد: منابع درباره تاریخ هنر ایران به قدر کافی هست اما سهم ایران در کتب جهانی تاریخ هنر کم است. مثلا کتاب هنر در گذر زمان به‌طور مفصل به هنر ژاپن و چین می‌پردازد، اما به نگارگری غنی ایرانی توجهی ندارد. دلیل این امر در این است که مثلا کشور ژاپن در آمریکا سال‌‌ها برنامه‌ریزی و ده‌ها مرکز فرهنگی راه‌اندازی کرده و هرساله بورس‌های تحصیلی تعدد برای پژوهش در زمینه هنر ژاپن اعطا می‌کند، اما ایران این کار را انجام نداده و ما به تاسیس کرسی‌های هنرشناسی ایران در سطح جهانی و سرمایه‌گذاری برای پژوهش‌های هنری در زمینه هنر ایران نیازمندیم.

هدف تهیه کتابی درسی بود
کاوه اکبری، از ویراستاران این کتاب نیز در این نشست برای حاضران سخنرانی کرد. وی در بخشی از سخنان خود گفت: اصرار تیم ترجمه و ویراستاری این کتاب بر خوشخوانی و نبود ابهام در متن بود، چرا که از ابتدا می‌دانستیم که هدف از تولید این کتاب، ارائه منبع مطالعاتی برای دانشجویان هنر است.

وی افزود: مترجمان این کتاب هر کدام اصطلاحات و واژگان خاص خود را در ترجمه مفاهیم به کار می‌بردند و ما برای یکدستی کار به تمام فرهنگ‌های هنری منتشر شده در ایران رجوع کردیم و سعی کردیم بهترین‌ برابرنهادها را انتخاب کنیم تا متن فارسی روان و گویا باشد و خواننده را خسته نکند. برای اطمینان از یکدستی معادل‌ها، هر یک از اصطلاحات را در نسخه انگلیسی جستجو و معادل فارسی آن را در متن بررسی و اصلاح کردیم. همچنین واژه‌نامه جامع کتاب را با دقت ترجمه و تدوین کردیم.
در ادامه، محمد نبوی مترجم و ویراستار این کتاب گفت: این کتاب دو نسخه ویراست مفصل و فشرده دارد که ما  ویراست فشرده آن را ترجمه کردیم. اما مطالب فصل‌های هنر مدرن خلاصه بود و برای دانشجویان کارآمد نیست. بنابراین سه فصل سیزده، چهارده و پانزده را از نسخه مفصل ترجمه و به متن اضافه کردیم. همچنین، در فصل تاریخ هنر اسلام حدود دو صفحه از نسخه مفصل را به آن افزودیم.
 

کتاب «هنر در گذر زمان هلن گاردنر: تاریخ فشرده هنر جهان» با شمارگان هزار و 650 نسخه، 730 صفحه و بهای 95 هزار تومان از سوی نشر آگه و با همکاری موسسه فرهنگی هنری فرهنگ‌بان روانه کتابفروشی‌ها شده است.


برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این کتاب به نشانی زیر مراجعه کنید: