نگاهی به آثار راه یافته به مرحله دوم کتاب سال جمهوری اسلامی ایران
مروری بر آثاری که در حوزه «تاریخ» به مرحله دوم داوری کتاب سال راه یافتند/ از سکههای ایران تا تاریخ ارامنه
14 عنوان کتاب در حوزه تاریخ به مرحله دوم سی و سومین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی راه پیدا کردند. در این گزارش به معرفی کتابها پرداختهایم.
• سکههای ایران در دوره اسلامی از آغاز تا برآمدن سلجوقیان
کتاب «سکههای ایران در دوره اسلامی از آغاز تا برآمدن سلجوقیان» تالیف حسن رضایی باغبیدی است.
این کتاب به بررسی سکههای ایران در دوره اسلامی از آغاز تا دوره سلجوقیان میپردازد و شامل یک مقدمه و هفده فصل است. مقدمه به معرفی مختصر دانش سکهشناسی، تاریخچه ضرب سکه و چگونگی ضرب آن در روزگاران کهن میپردازد. پس از آن، هر یک از فصلهای کتاب نخست اطلاعاتی تاریخی متناسب با موضوع هر فصل داده میشود و سپس ویژگیهای سکههای هر دوره به تفصیل و با ارائه تصاویر فراوان بیان میشود. این کتاب نه تنها به معرفی و بررسی سکههای سلسلههای مهم ایرانی و اسلامی میپردازد، بلکه سکههای حاکمان محلی و حتی مدعیان حکومت و شورشیان را نیز معرفی و بررسی میکند. انواع گوناگون سکههای عرب - ساسانی، سکههای اموی و عباسی، سکههای اسپهبدان و حاکمان عربِ طبرستان، سکههای طاهری، صفاری، سامانی، باوندی، زیاری، آل بویه و غزنوی، و سکه های علویان طبرستان و قزوین و هَوسَم از جمله سکههایی هستند که این کتاب به بررسی آنها میپردازد.
سکه در طول تاریخ علاوه بر نقش اصلیاش که تسهیل داد و ستدها بوده، ابزاری تبلیغاتی در دست حکومتها نیز بوده است. سکهشناسی از جمله علومی است که میتواند دانشمندان را در بازشناسی رویدادهای تاریخی یاری رساند و جنبههای مختلفی از وضعیت اجتماعی، اقتصادی، دینی، فرهنگی و هنری یک جامعه را به مقاطع مختلف تاریخی بازنمایاند. بررسی سکهها فواید بسیار برای دانشمندان عرصههای گوناگون در پی خواهد داشت؛ عرصههایی چون تاریخ، باستان شناسی، کتیبهشناسی، زبان شناسی، فلز شناسی، متن شناسی، دین شناسی، علوم سیاسی، اقتصاد و هنر. بررسی تحول تاریخی اوزان و مقیاسها نیز ارتباطی تنگاتنگ با دانش سکه شناسی دارد.
کتاب «سکه های ایران در دوره اسلامی از آغاز تا برآمدن سلجوقیان» تالیف حسن رضایی باغ بیدی در 758 صفحه و شمارگان یکهزار نسخه به قیمت 40 هزار تومان از سوی سمت در قطع رحلي به چاپ رسیده است.
• کندوکاوی در تل ابلیس
کتاب «کندوکاوی در تل ابلیس» مجموعه مقالات باستانشناسی به قلم ژوزف كالدول با ترجمه محمد شریفی نعمتآباد منتشر شده است.
این کتاب مجموعه پژوهشهای تاریخی درباره محدوده باستانی تل ابلیس با سرپرستی ژوزف کالدول است و مجموعهای از پژوهشهایی که در حوزههای مختلف در این زمینه انجام شده است.
منطقه باستانشناسی تل ابلیس در دشت بردسیر واقع شده است. حفاری این منطقه توسط یک هیات باستانشناس آمریکایی و با همکاری اداره باستانشناسی ایران و در سال ۱۹۶۴ آغاز شد. منشأ نام کنونی این تپه به درستی مشخص نیست، اهالی اطراف عقیده دارند که روزگاری شخص بدسیرتی بر سر این تپه سکنی داشته است. این مسئله همراه با غیرعادی بودن خود تپه، دلیل شهرت آن به تل ابلیس است.
کتاب «كندوكاوي در تلابليس» اثر ژوزفآر.كالدول؛ مترجم:محمد شريفينعمتآباد در 428 صفحه و شمارگان یکهزار نسخه به قیمت 60 هزار تومان از سوی نشر نون در قطع رحلي (گالينگور) به چاپ رسیده است.
• باستانشناسی ماد
کتاب «باستانشناسی ماد» تالیف کاظم ملازاده به دوره تاثیرگذار و آغازین فرهنگ و تمدن ایرانی میپردازد.
مولف در فصول مختلف این کتاب علاوه بر معرفی مختصر اقوام ماد و منابع و دادههای موجود و تلاش در پاسخ به ابهامات اساسی مرتبط با ساختار سیاسی و جغرافیای تاریخی این دولت، به معرفی محوطههای منسوب به ماد و آثار مکشوفه از آنها میپردازد و با رهیافتهای جدید علمی، محوطههای تاریخی داخل و بیرون از مرزهای سیاسی ایران را معرفی و آثار و دادههای مکشوفه را تحلیل و تاریخگذاری میکند.
این کتاب شامل شش فصل است که سرفصلهای آن شامل «کلیات»،«بازنگری در تاریخ سیاسی ماد»، «جغرافیای تاریخی ماد»، «محوطههای مادی»، «مطالعه و بازنگری گوردخمههای منسوب به ماد» و «هنر ماد» است.
کتاب «باستانشناسی ماد» تالیف كاظم ملازاده؛ ويراستار مژگان ضرغامی در 500 صفحه، شمارگان یکهزار نسخه و به بهای 14 هزار تومان از سوی انتشارات سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، مركز تحقيق و توسعه علوم انسانی روانه بازار کتاب شده است.
• نامه سرگشاده به اسکندر کبیر
کتاب «نامه سرگشاده به اسکندر کبیر» نوشته پییر بریان، با ترجمه مهشید نونهالی توسط بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه منتشر شد. این کتاب نه تاریخ است و نه وقایعنگاری. روایتی است در قالب پرسشهایی تاملبرانگیز در آن روزگاری که تاریخ هخامنشیان زیر سم ستوران مقدونیان آرامآرام محو و نابود میشد؛ پرسشهایی برآمده از ذهنی خلاق درباره وقایع نبردهای ایسوس، گرانیکوس و گوگمل با نگاهی انتقادی به روایات برآمده از بزرگترین مورخان پایان عهد هخامنشی و تاریخ اسکندر گجستک، یعنی کونتوس کورتیوس روفوس، آریانوس، دیودوروس سیکولوس، هیرونوموس کاردیایی و پلوتارخوس. این کتاب پرسشهایی را آغاز ظهور تا فرجام اسکندر پیش روی مخاطب میگذارد.
کتاب «نامه سرگشاده به اسكندركبير» اثر پيير بريان؛ برگردان مهشيد نونهالی؛ ويراستار اسماعيل سنگاری در 208 صفحه و در شمارگان یکهزار و صد نسخه در قطع وزیری (گالینکور) و به قیمت 16 هزار تومان در دسترس علاقه مندان قرار گرفته است.
• خراج از آغاز فتوحات اسلامی تا میانه قرن سوم هجری
کتاب «خراج از آغاز فتوحات اسلامی تا میانه قرن سوم هجری» تالیف غيداء خزنهكاتبی، مترجم حسين منصوری؛ ويراستار مريم حسينگلزار از سوی سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) و مركز تحقيق و توسعه علوم انسانی منتشر شده است.
فهرست مطالب کتاب به این قرار است: «مقدمه مترجم»، «پیشگفتار»، «مقدمه»، «بررسی و تحلیل منابع»، «فصل اول: سازمان [تشکیلات] مالیاتی عمر بن خطاب»، «فصل دوم: اقدامات مالیاتی امویان»، «فصل سوم: اقدامات مالیاتی دوره عباسیان»، «فصل چهارم: اداره و ساماندهی مالیاتها»، «فصل پنجم: مفهوم صوافی: گامهای نخست و تحولات» و «منابع».
در قسمتی از این کتاب آمده است: «برخی شورشها و انقلابها را به میزان و روشهای گوناگون جمعآوری خراج نسبت میدهند و برخی بر این باورند که خراج با رونق و رکود کشاورزی مرتبط است. بسیاری نیز معتقدند که خراج تکیهگاه دولت است و گردش مالی حکومت بر آن متمرکز است. این نظرها خالی از حقیقت نبوده، اما الزاما هم دقیق نیست و بسیاری از محققان به این سخن توجه کردهاند که نظام خراج در حکومت اسلامی، ادامه نظامهای اداری پیش از اسلام است. برخی نظام خراج در شام و مصر را ادامه نظام بیزانسی، و عدهای دیگر، آن را در عراق و مشرق جهان اسلام ادامه «نظام ساسانی» میدانند. این در حالی است که تحقیقاتی به زبانهای بیگانه در توصیف این دو نظام مالیاتی به چشم میخورد، بیآنکه مطالب قابل توجهی به زبان عربی در دست باشد و به اشکالات این دو نظام اشارهای داشته باشد.»
کتاب «خراج از آغاز فتوحات اسلامی تا ميانه قرن سوم هجری» غيداء خزنهكاتبی؛ مترجم حسين منصوری؛ و ويراستار مريم حسينگلزار در 492 صفحه، شمارگان 500 نسخه در قطع وزیری (شومیز) و به قیمت 13 هزار و پانصد تومان از سوی انتشارات سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، مركز تحقيق و توسعه علوم انسانی منتشر شده است.
• مرات الادوار و مرقات الاخبار
کتاب «مرات الادوار و مرقات الاخبار» اثر مصلحالدین محمد لاری از دانشمندان و متکلمین بزرگ قرن دهم هجری است. این کتاب به تصحیح سیدجلیل ساغروانیان از سوی مرکز پژوهشی میراث مکتوب با همکاری پژوهشکده تاریخ اسلام انتشار یافته است.
«مرات الادوار و مرقات الاخبار» تاریخی عمومی است که از آفرینش جهان و خلقت آدم شروع میشود و تا سال 974 ق. عصر زندگی مؤلف ادامه پیدا میکند. نثر این تاریخ به طور کلی نثری مدرسی و عربیمآبانه است که در خطبهها به نثر مصنوع و متکلف گرایش مییابد و در صورت اقتضا به نثری مسجع تبدیل میشود.
این اثر شامل یک مقدمه و 10 باب است و بابهای دهگانه آن عبارتند از: «مبدا آفرینش»، «در بیان انبیا از ابتدا تا زمان نوح»، «پیشدادیان»، «کیانیان و انبیا و حکمای ایشان»، «ساسانیان»، «در ظهور نور اسلام و احوال خلفای کرام»، «سلاطین عهد عباسیه»، «در ظهور چنگیزخان»، «در بیان احوالات امیر تیمور» و «در احوال حسن بیک و اولاد او و در بیان دودمان عثمانی»
جلد نخست کتاب «مرآت الادوار و مرقات الاخبار» اثر مصلحالدين لاری؛ مصحح جليل ساغروانيان در 624 صفحه، شمارگان 500 نسخه و در قطع وزیری (گالینکور) و به قیمت 85 هزار تومان با همکاری مشترک ميراث مكتوب و پژوهشكده تاريخ اسلام روانه بازار کتاب شده است.
• تاریخ ارامنه در ایران در قرن هفدهم میلادی
کتاب «تاریخ ارامنه در ایران در قرن هفدهم میلادی» تالیف وازگنساركيس قوكاسيان با ترجمه سعيد كريمپور از سوی انتشارات اميركبير به چاپ رسیده است. قوكاسيان کتاب را در ۹ فصل ارائه کرده و در هریک از فصول به جز فصل اول، جنبهای از مقطع مورد نظراز تاریخ ارامنه را مورد مطالعه قرار داده است و ضمن مقایسه مطالب موجود در اسناد ارمنی با گزارشهای جهانگردان و میسیونرهای اروپایی در عصر صفوی، هر یک از فصول کتاب را به یکی از جنبههای نقش ارامنه در تحولات سیاسی وفرهنگی و اقتصادی آن برهه از تاریخ ایران اختصاص داده است.
فصلهای کتاب عبارتند فصل اول: «نگاهی به منابع»، فصل دوم: «حضور ارامنه در ایران و کوچ اجباری آنها در زمان شاه عباس»، فصل سوم: «ایجاد اقامتگاههای ارامنه در مرکزایران»، فصل چهارم: «رفتار صفویان با ارامنه و جایگاه ممتاز جلفای نو»، فصل پنجم: «پیدایش خلیفهگری جلفای نو»، فصل ششم: «روابط بین جاثلیقیه اچمیادزین و خلیفه گری جلفای نو در نیمه دوم قرن هفدهم»، فصل هفتم: «مخالفت دایره اسقفی جلفای نو با گسترش فعالیتهای تبلیغی کلیسای کاتولیک»، فصل هشتم: «افول جامعه ارمنی جلفای نو» و فصل نهم: «میراث فرهنگی خلیفهگری جلفای نو».
کتاب «تاريخ ارامنه ايران در قرن هفدهم ميلادی» تالیف وازگنساركيس قوكاسيان؛ برگردان سعيد كريمپور در 432 صفحه، شمارگان 500 نسخه در قطع رقعی (شومیز) و به قیمت 20 هزار تومان از سوی انتشارات اميركبير منتشر شده است.
• تاریخ خلیحفارس
کتاب «تاریخ خلیحفارس (از قدیم ترین دوران تا کنون)» با ویراستاری لارنس جی. پاتر و ترجمه محمد آقاجری از سوی انتشارات ققنوس منتشر شده است.
این کتاب مجموعهای از مقالات علمی و تاریخی به قلم نویسندگانی چون تی. پاتس، ویتکم، تورج دریایی، محمدباقر وثوقی، گری سیک و... است که توسط لارنس جی. پاتر تدوین و ویراستاری شده است. نسخه اصلی این کتاب در سال ۲۰۰۹ با عنوان «The Persian Gulf In History» توسط انتشارات پالگریو مک میلان به چاپ رسید.
کتاب «تاریخ خلیحفارس» سه بخش اصلی با عناوین «تاریخ و جامعه خلیجفارس»، «خلیجفارس و اقیانوس هند» و «نقش بیگانگان» دارد.
کتاب «تاريخ خليج فارس: از قديمترين دوران تاكنون» اثر لارنس جی. پاتر؛ مترجم محمد آقاجری در 496 صفحه، شمارگان یکهزار و 100 نسخه در قطع وزيري (گالينگور) و به بهای 32هزار تومان از سوی نشر ققنوس در دسترس علاقهمندان قرار گرفته است.
• استالین
کتاب «استالین» اثر ادوارد رادزینسکی، مترجم آبتین گلکار از سوی نشر ماهی به چاپ رسیده است.
این کتاب همانند یک رمان اثری پرکشش به شمار میرود و یک زندگینامه کامل از ژوزف استالین را شامل میشود. نکته جالب توجه این است که رادزینسکی در سالهای گذشته در رادیو و تلویزیون روسیه برنامه اجرا کرده و مخاطبان زیادی نیز دارد و از همین شهرت برای پرفروش شدن کتاب نیز بهره برده البته در کنار آن کتاب بر پایه اسناد و مدارک متقنی نوشته شده است که پس از فروپاشی شوروی از حالت کاملا محرمانه خارج و قابل دسترس شده است.
این کتاب زندگینامه استالین از زمان تولد تا مرگ را شامل میشود و در سه بخش نوشته شده است. بخش نخست که کوتاهترین بخش آن نیز هست، کودکی استالین را روایت میکند و در بخش دوم نوع و نحوه ورود استالین به فعالیتهای انقلابی را بازگو میکند. فعالیتهای استالین با نام مخفی «کوبا» و نیز نقش وی در فضای سیاسی شوروی پس از انقلاب اکتبر نیز از دیگر بخشهای فصل دوم این کتاب است. سومین بخش از این کتاب به موضوع چگونگی به قدرت رسیدن استالین به عنوان رهبر شوروی و حکومت وی بر این کشور نوشته شده که یکی از جذابترین بخشهای این کتاب است.
کتاب «استالين» تالیف ادوارد رادزينسكی؛ مترجم آبتين گلكار در 726 صفحه، شمارگان یکهزار و 100 نسخه در قطع وزيری (گالينگور) و به بهای 45 هزار تومان از سوی نشر ماهی به چاپ رسیده است.
• ظهور ژاپن مدرن و نگاهی به مشروطه ژاپنی
کتاب «ظهور ژاپن مدرن و نگاهی به مشروطه ژاپنی» تالیف ويليامجي. بيزلی با ترجمه شهريار خواجيان از سوی نشر ققنوس منتشر شده است.
سرزمين ژاپن از چهار جزيره هوكايدو، هونشو، شيكوكو و كيونشو تشكيل شده كه تا نيمه قرن نوزدهم ميلادی كشوری ناشناخته بود كه عمدتا زير سايه سنگين تاريخی و تمدنی همسايه بزرگ خود، چين به سر میبرد و كمتر نامی از آن در تاريخ روابط شرق و غرب از عهد باستان، سدههای ميانه و حتی عصر جديد تا نيمه قرن نوزدهم برده شده بود.
اينكه چگونه ژاپن در كمتر از پنج دهه توانست به يك قدرت بزرگ آسيايی تبديل شود و حتی در آغاز قرن بيستم (سال 1904) روسيه را كه يك امپراتوری قدرتمند اروپايی بود در نبردی برق آسا شكست دهد و پس از چند دهه عملا به يك قدرت صنعتی و نظامی قارهای و حتی بين قارهای تبديل شود و سپس به دنبال 150 سال اصلاحات و ضد اصلاحات نظامیگری و جنگ و اشغال نظامي در پايان قرن بيستم خود را تا سطح يك قدرت بزرگ اقتصادی در جهان ارتقا دهد موضوعی است كه كتاب حاضر به بررسی و واكاوی آن میپردازد.
«میراث توکوگاوا، چالش غرب پاسخ ژاپن»، «سرنگونگی توکوگاوا ۱۸۶۰ - ۱۸۶۸»، «برپایی یک دوات مدرن ۱۸۶۸ - ۱۸۹۴»، «امپراتور میجی و قانون اساسی میجی ۱۸۷۳ - ۱۹۰۴»، «استقراض فرهنگی ۱۸۶۰ - ۱۹۱۲»، «صنعتی شدن: مرحله نخست ۱۸۶۰ - ۱۹۳۰»، «سرمایهداری و سیاستهای داخلی ۱۸۹۰ - ۱۹۳۰»، «استقلال و امپراتوری ۱۸۷۳ - ۱۹۱۹»، «سربازان و میهنپرستان ۱۹۱۸ - ۱۹۳۳»، «نظم نوین در ژاپن ۱۹۳۱ - ۱۹۴۵»، «یک امپراتوری مفتوح و مغلوب ۱۹۳۷ - ۱۹۴۵»، «اشغال نظامی ۱۹۴۵ - ۱۹۵۲»، «دموکراسی محافظهکار و اتحاد با آمریکا ۱۹۵۱ - ۱۹۷۲»، «معجزه اقتصادی»، «پایان عصر شورا ۱۹۷۱ - ۱۹۸۹» و «فروپاشی الگوی پساجنگی ۱۹۸۹ - ۱۹۹۹» بخشهای اصلی کتاب را تشکیل میدهند.
کتاب «ظهور ژاپن مدرن: نگاهی به مشروطه ژاپنی» ويليامجی. بيزلی؛ برگردان شهريار خواجيان در 408 صفحه، شمارگان یکهزار و صد نسخه و در قطع رقعی (شوميز) به بهای 18 هزار تومان از سوی نشر روانه بازار کتاب شده است.
• کودتا 1332، سیا و ریشه های روابط جدید ایران و ایالات متحده
کتاب «کودتا 1332، سیا و ریشههای روابط جدید ایران و ایالات متحده» با استفاده از تازهترین اسناد موجود به موضوع کودتای 28 مرداد 1332 و تاثیر آن بر روند روابط ایران و آمریکا در عصر مدرن پرداخته است.
این کتاب در چهار فصل «ملی شدن صنعت نفت»، «مذاکرات انگلیس و ایران»، «کودتا» و «میراث» نوشته شده است. آبراهامیان در بخشی از کتاب مینویسد: «دیرپاترین تاثیر کودتا، اثرگذاری آن بر حافظه جمعی(مردم ایران) بود. این اقدام نه تنها نگاه پارانوئید(توطئهاندیشانه) غالب در فرهنگ سیاسی را تشدید کرد بلکه آمریکا را نیز به این تصویر افزود.»
کتاب حاضر چنین استدلال میکند که ایالات متحده آمریکا و بریتانیا برای توجیه کودتا از زبان جنگ سرد گفتمان مسلط زمانه استفاده کردند، اما نگرانی عمده آنها تهدید کمونیسم نبود بلکه آنها بیشتر به پیامدهای ملی شدن نفت در سراسر جهان توجه داشتند. دقیقا به همین دلیل بوده که بسیاری از ایرانیان، مصدق را تحسین میکردند و میکنند.
کتاب «كودتا: كودتای 1332، سازمان سيا و ريشههای روابط ايران و ايالات متحده در عصر جديد» اثر
يرواند آبراهاميان؛ مترجم ناصر زرافشان در 312 صفحه در شمارگان یکهزار نسخه و در قطع وزيری (شوميز) به قیمت 14هزار تومان از سوی نشر نگاه منتشر شده است.
• تاریخ جامع ایران
مجموعه 20 جلدی «تاریخ جامع ایران» مشتمل بر وجوه مختلف تاریخ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران از دوران پیش از اسلام تا انقراض قاجار است که تحقیق، تدوین و نگارش آن در «مرکز دایرِهالمعارف بزرگ اسلامی» 14 سال به طول انجامیده و چهرههای برجسته و شناختهشدهای در مشاوره، نگارش، تدوین و ویرایش آن همکاری داشتهاند.
پنج جلد نخست این مجموعه به تاریخ پیش از اسلام تعلق دارد. دوره اسلامی تاریخ جامع ایران، 15 جلد از این اثر بزرگ را در برگرفته است. مجموعه پانزدهم تا هفدهم شامل تاریخ زبان و ادبیات فارسی از آغاز عصر اسلامی تا پایان عصر قاجار خواهد بود. مجلدهای هجدهم و نوزدهم مجموعه به تاریخ هنر و معماری ایران شامل هنرهای دستی، تزئینی، نمایشی، آئینی، موسیقی و معماری اختصاص دارد. از طرفی بیستمین مجموعه مباحث تاریخ اجتماعی، نظام حقوقی در ایران، ادیان و مذاهب در ایران، طبقات اجتماعی و حیات عامه را شامل میشود.
• پیک آفتاب
کتاب «پیک آفتاب» با زیر عنوان پژوهشی در کارنامه و زندگی فکری آیتالله سید محمود طالقانی تالیف محمد اسفندیاری از سوی انتشارات صحیفه خرد به چاپ رسیده است.
این کتاب دارای سه بخش مختلف است که هر کدام از این بخشها با عنوان یک بهره معرفی شدهاند، با این توضیح، بهره اول کتاب در موضوع «کارنامه زندگی آیت الله طالقانی»؛ بهره دوم «پیرامون شخصیت و افکار» و بهره سوم مربوط به «کتابشناسی آیت الله طالقانی» است.
در ابتدای کتاب نیز سالشمار زندگی آیت الله طالقانی در دو صفحه به شکل موجز و مختصر آمده و در جای جای کتاب نیز هر جا لازم به توضیحی بوده است در پاورقیها توضیحات و مشخصات منابع مورد استفاده ذکر شده است.
این کتاب پژوهشی جامع و شامل همه ابعاد زندگی طالقانی و رخدادهای آن است و کوشیده شده همه زوایای زندگی او کاویده شده و چیزی از قلم نیفتد و همچنین از کلیگویی پرهیز شده است. در نقل قولها، آنچه شاهد بوده آورده شده است، نه فی المثل از صدر تا ذیل یک اعلامیه آورده شده باشد.
کتاب «پيك آفتاب: كارنامه و انديشهنامه آيتالله سيدمحمود طالقانی» تالیف محمد اسفندياری در 692 صفحه، شمارگان یکهزار نسخه و درقطع رقعی (گالينگور) به قیمت 35 هزار تومان از سوی انتشارات شركت سهامی انتشار در دسترس علاقهمندان قرار گرفته است.
• جنبش اصلاحطلبی شیعی
نظر شما