دکتر مهرداد فوج‌لعلی، پژوهشگر برتر سال 1394 و دارنده سه مدال طلا از مسابقه اختراعات اینپکس آمریکا در سال 2015 در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره وضعیت تولید کتابهای پژوهش‌محور در حوزه‌های تخصصی و دانشگاهی اظهار کرد: تألیف و انتشار منابع تخصصی با مولفه‌های پژوهشی در مقایسه با چند سال گذشته با توجه به ترجمه کتابهای روز جهان از روند رو به رشدی برخوردار هستند؛ به‌طوری‌که مترجمان ایرانی به گردآوری و ترجمه آثار ناشران معتبر توجه ویژه‌ای دارند.
غلبه رویکرد آموزشی بر رویکرد پژوهشی در کتابهای درسی
وی در بیان دلیل تمایل اندک پژوهشگران ایرانی به مستند‌سازی نتایج تحقیقات خود افزود: با توجه به محوریت آموزشی کتاب‌ها و مواد درسی دانشگاه‌ها، کتاب‌ها حتی در مقاطع تحصیلات تکمیلی که از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یا شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب می‌شوند نیز متأسفانه رویکرد پژوهشی ندارند و بهعبارت دیگر وجه آموزشی آنها به رویکرد پژوهشی غلبه دارد.
فوج‌لعلی ادامه داد: بازبینی در کتابهای درسی دانشگاهی ضروری است که البته در منابع رشته‌های مهندسی شاهد این بازبینی بوده‌ایم. کتابهای رشته تخصصی من یعنی «مکانیک بیو‌‌سیستم» نیز مورد بازبینی قرار گرفته است.
نویسنده کتاب «هوش مصنوعی و شبکه‌های عصبی مصنوعی در علوم مهندسی» درباره موانع رشد کتابهای پژوهش‌محور گفت: در مقایسه با تاثیر عملکرد دانشگاه و مولف در تولید کتاب پژوهش‌محور به‌نظر می‌رسد که نبود «فرهنگ کار جمعی» از مهم‌تـرین دلایل بی‌توجهی به تألیف این دسته کتاب‌ها است.
به‌عنوان مثال، اگر به دنبال تولید کتابی پژوهش‌محور با موضوع نانو هستیم، حضور جمعی از متخصصان حوزه‌های مختلف مهندسی نانو مانند نانو در کشاورزی، نانو در مکانیک، یا نانو در صنعت موجب دستیابی ما به هدفمان خواهد شد. در این حالت کتاب در نهایت به‌صورت اثری چندبخشی منتشر خواهد شد؛ الگویی که از سوی ناشران مطرح و پژوهشگران کشور‌های پیشرفته دنبال میشود.
مساله مالی؛ دغدغه مولف و ناشر
وی درباره نقش هر یک از بخش‌های خصوصی و دولتی در تولید کتاب پژوهش‌محور در کشور اظهار کرد: مسائل مالی از مهم‌‌ترین دغدغه مولفان است. در حال حاضر فضای بازار نشر کتابهای تخصصی و علمی به‌صورتی اداره میشود که بار مالی هزینه‌‌های تولید کتاب بر دوش مولف است و بهعبارت دیگر ناشر ابتدا با انتشار شمارگان محدود و توزیع آن در بازار تلاش می‌کند تمایل مخاطب را بسنجد و در چاپ دوم به چاپ گسترده دست بزند؛ فرایندی که در نهایت موجب ضرر مولف خواهد شد.
دارنده مدال طلای مسابقه اختراعات بخش کشاورزی agra arca کرواسی 2015 ادامه داد: ارزیابی برای انتشار کتاب براساس معیار‌های علمی صورت نمی‌گیرد. حتی در مراکز نشر دانشگاهی شاهدیم که انتشار کتاب در شمارگان واقعی نوعی ریسک به حساب آمده و تحمل ریسک را بر عهده نویسنده می‌گذارند؛ بنابراین نمی‌توان انتظاری برای تولید کتابهای پژوهش‌محور داشت.
نقش نهادهای دولتی در ترغیب پژوهشگران برای تولید کتاب
فوج‌لعلی با اشاره به نقش ناشران دولتی در ایجاد فضایی برای تولید کتاب پژوهش‌محور گفت: ناشران دولتی می‌توانند در ترغیب پژوهشگران برای تالیف گروهی نقش داشته باشند، در صورتی‌که این شیوه همکاری تقویت شود، یکی از نتایج آن مشارکت نویسندگان در هزینه نهایی تولید کتاب خواهد بود.
وی در تشریح نقش ناشران دانشگاهی در جلب‌نظر پژوهشگران به تولید کتاب افزود: در تولید کتابهای پژوهش‌محور ناشران دانشگاهی می‌توانند برای تولید محتوا اعلام نیاز کنند؛ حرکتی که حتی از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز می‌تواند صورت گیرد.
باید از فرصت ایجاد شده در دوران پساتحریم استفاده کنیم
دارنده مدال طلای مسابقه اختراعات جهان در ژنو سوییس سال 2013 در ادامه درباره تجربه شخصی همکاری با ناشران خارجی عنوان کرد: تالیف بخشی از کتاب بین‌المللی را بر عهده داشتم که در هندوستان به چاپ رسید و برخلاف جریان بازار نشر ایران همه هزینه‌‌های تولید بر عهده ناشر بود و سود فروش به حساب مولفان واریز شد. امروزه ناشران مطرح بین‌المللی به تولید کتابهای الکترونیکی روی آورده‌اند، اما تولید کتاب چاپی را نیز همچنان ادامه می‌دهند.
فوج‌لعلی درباره تاثیر اجرای برجام در تقویت همکاری علمی ایران و کشور‌های پیشرفته گفت: بی‌تردید همکاری علمی دانشگاه‌ها و پژوهشگران ایران با مراکز علمی بین‌المللی و کشور‌های پیشرفته در تولید کتاب پژوهش‌محور تاثیر دارد. همکاری علمی بعد از توافق هسته‌ای در تبادل دستاورد‌های علمی نیز فرصت بروز دارد زیرا در دوران تحریم‌ها حتی برای خرید کتاب مشکل داشتیم. می‌توانیم از فرصت ایجاد شده برای همکاری با برترین ناشران دنیا مانند «الزویر» و «اشپرینگر» استفاده کنیم.
مروری بر پرونده
پژوهشگر برتر سال 94 کشور، ضمن اشاره به موانع تولید کتابهای پژوهش‌محور گفت: دولت می‌تواند سفارش‌دهنده کتابهای پژوهش‌محور به پژوهشگران و مراکز پژوهشی و از سوی دیگر تضمین‌کننده فروش آنها باشد. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار ایبنا با دکتر سیدمسعود هوشمند را اینجـــــــــا بخوانید.
قاسم حسینیسالکده، معاون پژوهشی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، ضمن ارزیابی وضعیت تولید کتابهای پژوهش‌محور گفت: براساس استاندارد جهانی، کتابهای تخصصی به‌صورت تقسیم‌بندی بخش‌های یک کتاب بین متخصصان شاخههای مختلف و با حضور جدی یک ادیتور تولید میشود. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار ایبنا با دکتر قاسم حسینیسالکده را اینجـــــــــا بخوانید.
پژوهشگر برتر سال 94 و استادتمام دانشگاه علوم پزشکی بوشهر، ضمن اشاره به نقش کتاب پژوهش‌محور در قرار گرفتن به‌عنوان مرجعیت علمی گفت: تولید کتابهای پژوهش‌محور را باید منوط به پیش‌قدمی نخبگان و بستر‌سازی بخش دولتی دانست. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار ایبنا با دکتر مجید اسدی را اینجـــــــــا بخوانید.
پژوهشگر برتر سال 94 کشور با اشاره به ضرورت تمرکز در فعالیت‌های پژوهشی گفت: دانشگاه‌ها با نیازسنجی و شناسایی کمبود‌ها تولید کتاب را به پژوهشگران سفارش دهند. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار ایبنا با دکتر حسین حسین‌زاده را اینجـــــــــــا بخوانید.
دوشنبه ۵ بهمن ۱۳۹۴ - ۰۸:۰۰
نظر شما