به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) مرکز مطالعات پژوهشی 27 بعثت با گذشت نزدیک به فقط دو سال از زمان تاسیس، به سرعت در میان اهالی کتاب و نشر دفاع مقدس شناخته شد و این ممکن نبود جز با تلاش‌های شهید «سردار حسین همدانی». به همت او این انتشارات نه فقط در ایران شناخته شده، بلکه اعتباری بین‌المللی یافته است و اکنون حتی برای سوری‌ها، عراقی‌ها و لبنانی‌ها نیز نامی آشناست. تاکنون کتاب‌های «ماه همراه بچه‌هاست»، «در هاله‌ای از غبار»، «بیست‌و هفتی‌ها»، «نونی صفر»، «در خط فکه» و «مهتاب خیّن» به زبان عربی ترجمه و راه خود را در سرزمین‌های عربی یافته‌اند. در این‌باره با حسن شکری از اعضای هیات مدیره «مرکز مطالعات پژوهشی 27 بعثت» گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
آقای شکری لطفا از روند انتشار و ترجمه کتاب‌ها در «مرکز مطالعات پژوهشی 27 بعثت» بگویید؟
«مرکز مطالعات پژوهشی 27 بعثت» که نزدیک به دو سال است راه‌اندازی شده، بیشتر بر کتاب‌های دفاع مقدس که مربوط به لشگر 27 محمد رسول‌الله (لشگر پایتخت) است تمرکز دارد. از زمان انتشار نخستین کتاب‌ها، جرقه ترجمه این آثار در ذهنمان زده شد زیرا می‌خواستیم مخاطبانی هم در کشورهای خارجی داشته باشد و در این راه سردار همدانی کمک‌های بسیاری را متحمل شد. نخستین کتاب‌هایی که ترجمه کردیم، کتاب «ماه همراه بچه‌هاست» زندگینامه شهید همت نوشته گلعلی بابایی بود. پس از آن، کتاب شهید متوسلیان ترجمه شد زیرا خود شهید متوسلیان به این دلیل که در همان سال 1361 که به سوریه و لبنان و اطراف آن رفته بود در سوریه بسیار معروف بود. در ادامه راه، سعی کردیم ترجمه کتاب‌هایی که تقریض رهبر معظم انقلاب را دارند، در اولویت ترجمه قرار دهیم. کتاب‌های «نونی صفر»، «در خط مکه» از جمله این آثار بودند.
همراهی سردار همدانی برای آثار ترجمه به چه ترتیبی بود؟
راه‌اندازی مرکز 27 بعثت تقریبا همزمان شد با حضور وی در سوریه. سردار همدانی بسیار مشوق بود تا این ترجمه‌ها به سرعت انجام شود چون دانشجویان لبنانی و سوری را بسیار طالب این آثار می‌دید. تقریبا زمانی که این کتاب‌ها چاپ شد، سردار همدانی هم ترجمه آنها را به سوریه برد که بسیار مخاطب و خریدار پیدا کرد. حتی در سطح فرماندهان این کتاب‌ها مخاطب داشت. فرماندهان سوری این کتاب‌ها را مطالعه می‌کردند. یادم می‌آید که در عرض 6 ماه، 12 هزار نسخه کتاب به سوریه ارسال کردیم.
کتاب‌ها را به فرماندهان هدیه می‌دادید؟
به هیچ وجه. شاید در نسخه‌های بسیار محدود هدیه داده شده باشند اما این آثار کتاب‌هایی نبودند که به رایگان در اختیار فرماندهان و دیگر مخاطبان قرار بگیرند. کتاب‌ها را در دانشگاه‌ها و فروشگاه‌های کتاب، عرضه می‌کردند. خودِ شهید همدانی تعریف می‌کرد که ما دو یا سه هزار نسخه از کتاب‌ها را در دانشگاه‌های شهر دمشق یا حلب ارایه می‌کردیم و ظرف دو روز این کتاب‌ها تمام می‌شد. دانشجویان این آثار را می‌خریدند نه این که رایگان بگیرند.
بهتر نبود که کار انتشار را به ناشر عربی می‌سپردید؟
ما در واقع در پی ترویج فرهنگ شهادت و دفاع مقدس بودیم. بنابراین، ناشر کتاب، خودِ «مرکز مطالعات پژوهشی 27 بعثت» یا همان «نشر 27» بود. ما از ترجمه کتاب‌های کم‌حجم‌تر شروع کردیم و اکنون، کتاب‌های قطور‌تر و پرحجم‌تری در دست ترجمه داریم.
گویا «مهتاب خیّن» هم یکی از همین آثار است؟
بله. ما کار ترجمه این کتاب را که به روایت شفاهی سردار حسین همدانی از انقلاب اسلامی، کردستان و دفاع مقدس می‌پردازد از یک سال پیش آغاز کردیم و اکنون آماده چاپ است. البته به این دلیل که این اثر کاری قطور است، ترجمه آن در قالب دو جلد منتشر می‌شود.
این را هم شاید لازم باشد که بگویم ترجمه انگلیسی کتاب «گردان نهم» نوشته گلعلی بابایی که مربوط به گردان حبیب‌‌بن مظاهر است نیز تمام شده است و اکنون در حال انجام کارهای طراحی جلد و صفحه‌آرایی این کتاب هستیم. برخی آثار هم هستند که ترجمه شدهاند اما هنوز به مرحله چاپ نرسیده‌اند چون محدودیت‌های مالی هم در این زمینه داریم.
چگونه از انطباق ترجمه‌های خود با نیاز جامعه هدف مطمئن می‌شوید؟
سعی کردیم که مترجم‌های ما عرب‌زبان باشند. مثلا کتاب «ماه همراه بچه‌هاست» و «شهید متوسلیان» را بانویی مصری ترجمه کرد یا کتاب «خط فکه» را خانمی عراقی به نام «سبزپوش» به زبان عربی برگردان کرد. سعی کردیم این نکته را رعایت کنیم و اگر مترجم فارسی‌زبان خوبی هم داشته باشیم، حتما آثار ترجمه‌شده از سوی مترجم عرب‌زبان یا انگلیسی‌زبان هم خوانده شود.
آیا به پرورش مترجم یا نویسنده هم فکر می‌کنید؟
سال گذشته در محل «مرکز مطالعات پژوهشی 27 بعثت» کلاس‌هایی را با حضور حسین بهزاد، گلعلی بابایی و دیگر دوستان برگزار کردیم که برخی از همکاران خودمان را که به نویسندگی علاقه‌مند بودند، آموزش دادند. این جلسه‌ها موثر بود اما به صورت تخصصی هنوز وارد بحث آموزش نویسندگی نشده‌ایم. هر چند معتقدم که باید این کلاس‌ها دایر باشد. مگر ما چند تا رمان‌نویس خوب در حوزه دفاع مقدس داریم؟ برای آموزش مترجم آثار هم، نظر حضرت آقا (مقام معظم رهبری) بسیار مهم است و ایشان تاکید دارند که ترجمه حتما باید بومی باشد و حتی از سوی نویسنده بومی دیگری ویرایش شود تا مشکلی در انتقال مفاهیم نداشته باشیم.
چه کتاب‌هایی را برای ترجمه انتخاب می‌کنید؟
ما برای مخاطبانی در کشورهای سوریه، عراق و لبنان، کتاب‌ها را ترجمه میکنیم بنابراین، آثاری را انتخاب میکنیم که برای آنها ملموس باشد. مثلا حضور خودِ حاج احمد متوسلیان در سال 1361 در سوریه و لبنان برای جامعه آنها ملموس بود و مردم سوریه او را به خوبی می‌شناختند. با این‌که هنوز هم خبری از ایشان نیست اما علاقه‌مندی مردم سوریه به این شخصیت هنوز وجود دارد. یا برای ترجمه زبان انگلیسی، کتاب «گردان نهم» را انتخاب کردیم و احساس کردیم کتاب ارزشمندی است که تاریخ یک گردان را از زمان تشکیل تا پایان کار آن بیان می‌کند و این موضوع می‌تواند برای جامعه انگلیسی‌زبان جذاب باشد.
آیا غیر از کشورهای منطقه خاورمیانه به سایر مخاطبان دنیا هم توجه دارید؟
با تحقیقاتی که انجام داده‌ایم، متوجه شده‌ایم که در کشور روسیه نیز علاقه‌مندان بسیاری به ادبیات جنگ و دفاع مقدس وجود دارد. هدف‌گذاری آینده ما کشور روسیه است و باید در این کشور بیشتر سرمایه‌گذاری کنیم و کتاب‌هایی را برای ترجمه انتخاب کنیم که برای فرهنگ روسیه مناسب باشد و بتواند خود را تعریف کند.
در بحث زبان‌های «اردو» و «اسپانیولی» هنوز وارد نشدیم اما در حال ارزیابی هستیم. چون مثلا زبان اردو بسیاری از کشورهای اسلامی چون پاکستان، هند و افغانستان و ... را در برمی‌گیرد. یا زبان اسپانیولی حتی تا کشورهای آمریکای جنوبی را هم شامل می‌شود.
روی نمایشگاه‌های خارجی کتاب چقدر حساب باز کردید؟
برای معرفی آثارمان، کتاب‌ها را چند دوره برای نمایشگاه فرانکفورت هم فرستاده‌ایم که با استقبال مواجه بود. باید در این زمینه تخصصی کار شود و بودجه خوبی می‌خواهد. معتقدم که «مرکز مطالعات پژوهشی 27 بعثت» تا حد توان و به نسبت عمری که از تاسیس آن گذشته است؛ یعنی کمی بیشتر از دو سال، کار فوق‌العاده‌ای انجام داده است. در نمایشگاه‌های خارجی برخی از آثارمان مورد پسند ناشران خارجی بود. آنها علاقه داشتند که رایت اثر را خریداری و کتاب را در کشور خودشان منتشر کنند. مثل کتاب «سفر به گرای 27 درجه» نوشته احمد دهقان.
دلیل تاثیرگذاری شما در این مدت کوتاه در فضای نشر کتاب‌های دفاع مقدس چه بود؟
مشوق اصلی این موسسه خودِ شهید سردار حاج حسین همدانی از اعضای هیات مدیره موسسه بود. وقتی کار را شروع کردیم، بسیار استقبال کرد و گفت «این کار خوب است و طالب زیادی در کشورهای دیگر دارد. دانشجویان و به‌ویژه نظامیان سوری بسیار طالب این آثار هستند، این تشویق‌ها باعث شد که ما در مدت چند ماه کوتاه بتوانیم آثار خوبی ترجمه کنیم.
این را هم البته باید بگویم که دو، سه روز پیش از شهادت سردار همدانی دیداری خصوصی با مقام معظم رهبری داشتیم. بچه‌های نشر 27 بعثت هم بودند؛ از جمله آقایان گلعلی بابایی و محسن کاظمینی. رهبری بر مساله «ترجمه» تاکید کردند و این که لازم است بسیار تخصصی‌تر بر این مساله کار شود. ایشان تاکید داشتند که «سعی شود افراد بومی این آثار را ترجمه کنند، بر کار ترجمه نظارت داشته باشند و وقتی که آثار دفاع مقدس به عنوان اثری ایرانی به کشورهای دیگر می‌رود، ترجمه مناسبی داشته باشد. چون برخی صحبت‌ها و حرف‌ها در فرهنگ ما هست اما در فرهنگ زبان مقصد نیست. ترجمه نباید مفهوم را بد به مخاطب منتقل و القاء کند.»
هنوز کار درباره ترجمه زیاد است و این حجم از کاری که در ظرف دو سال انجام شده، در نتیجه همت بچه‌های علاقه‌مند به دفاع مقدس بوده است.
چه زمینه‌ها و اشتراک‌هایی میان فرهنگ ایران و سایر کشورهای منطقه در نظر می‌گیرید؟
همان‌طور که همه روزه در خبرها شاهد هستید، بسیاری از کشورهای منطقه درگیر جنگ هستند؛ مثل سوریه، لبنان، عراق. پس می‌خواهند بدانند کشورهای دیگر در مواجهه با جنگ چه می‌کنند و چه علایق و فرهنگی دارند. آنها کتاب‌هایی را که درباره دفاع مقدس نوشته شده است، دوست دارند و مطالعه می‌کنند.
باید فرهنگ کشورهای مختلف را در نظر گرفت و دانست که آیا مشتاق مطالعه کتاب‌های حوزه جنگ هستند یا خیر؟ کشوری که در نظر می‌گیریم، باید غیر از علاقه‌مندی فرهنگی، علایق مشترک دیگری هم با ما داشته باشند. در آثاری که ترجمه کرده‌ایم، علایق مشترک فرهنگی و دینی را در نظر داشته‌ایم.
علاقه مخاطبان عرب‌زبان فقط به کتاب‌های رمان است یا تاریخ شفاهی هم برای این مخاطبان ترجمه می‌شوند؟
آثاری که ما ترجمه کرده‌ایم، درست است که در قالب سرگذشت‌نامه نوشته شده اما حالت رُمان دارد. سعی کردیم زندگینامه یک فرد را به صورت کتاب‌های کوچک درآوریم. در جلسه‌ای هم که با حضرت آقا (مقام معظم رهبری) داشتیم، ایشان تاکید داشتند که حوادث و سرگذشت‌نامه‌ها را در قالب رمان بنویسیم تا جوانان بخوانند و طالب شوند. تاریخ شفاهی و مستندات را داشته باشید و از دل آن رمان‌های مختلف درآورید. ایشان چندین بار به کتاب «هم‌پای صاعقه» اشاره کردند که می‌توان از داخل آن رمان‌ها و کتاب‌های زیادی نوشت. شما ببیند، در این کتاب‌هایی که ما درباره شهیدان منتشر میکنیم از دوران کودکی تا فعالیت‌های انقلابی و زمان شهادت رزمنده بیان شده است و این سرگذشت‌ها به شیوه داستان نوشته شدهاند. هر چند تاریخ شفاهی هم در دستور کار داریم اما چون حضرت آقا هم بر رمان تاکید دارند، ما در پی یافتن رمان‌نویس‌های خوب هستیم.
شنبه ۳ بهمن ۱۳۹۴ - ۰۹:۲۰
نظر شما