آشنایی با روش پژوهش دقیق در دانشگاه مشهور آکسفورد
وی افزود: چون به نوع پژوهش‌های مردم‌شناسی، مردم‌نگاری و تحقیقات درباره مونوگرافی مناطق مختلف جغرافیائی و مطالعات فرهنگ عامه علاقه‌مند بودم از همان زمان دانشجویی، بسیاری کتاب‌ها و پژوهش‌های انجام گرفته در این حوزه‌ها را خوانده‌ام از این رو با نوشته‌های بلوکباشی از همان اوائل دهه پنجاه آشنا شدم تا اینکه سعادت یار شد و چند ماهی پیش از انقلاب در وزارت فرهنگ و هنر وقت به کار پرداختم، یکی از مهمترین مؤسسات و مراکز وزارتخانه مذکور، مرکز مردم‌شناسی ایران بود که با همت دانش مردی بزرگ؛ دکتر محمود خلیقی پا گرفت و او بود که توانست گروهی از محققان جوان و علاقه‌مند را برای تحصیل در رشته‌ها و شاخه‌های مختلف مردم‌شناسی به کشورهای غربی اعزام کند.
این کتابشناس ادامه داد: بلوکباشی که نقش معاون خلیقی را داشت و در پیشبرد اهداف این مرکز بسیار کوشا بود ظاهرا اندکی قبل برای ادامه تحصیل رهسپار انگلستان شده بود. وی در این سفر به ویژه با متدهای پژوهش در دانش مردم‌شناسی و فرهنگ عامه به خوبی آشنا و در این زمینه ورزیدگی یافت. وی هرچند مقاله‌نویسی جدی را از اواخر دهه 30 آغاز و نخستین مقاله‌اش را در سال 1338 در مجله «پیام نوین» که نشریه‌ای وزین بود به چاپ رساند و پس از آن به همکاری با احمد شاملو در تدوین نشریه «کتاب هفته» پرداخت اما آموزش در دانشگاه مشهور آکسفورد به وی روش پژوهش دقیق در دانش مردم‌شناسی را آموخت، به گونه‌ای که تألیفاتش از آن پس با روشی کاملا علمی فراهم آمد.
آل‌داوود عنوان کرد: بلوکباشی در هنگام دانشجویی در دانشکده ادبیات تهران از استادان بزرگی چون بدیع‌الزمان فروزانفر، جلال‌الدین همایی، پورداوود و دکتر صادق کیا درس‌ها آموخت. هرچند رشته دانشگاهی وی در ایران، ادبیات بود اما وی از همان اوقات گرایش خاصی به تحقیق در فرهنگ عامه و مردم‌شناسی داشت چنان‌چه همکاری وی با شاملو در تدوین کتاب هفته سال‌های طولانی به درازا کشید و بخش «کتاب کوچه» این نشریه زیر نظر وی تدوین می‌شد و نوشته‌های دیگران را نیز ویرایش و برای چاپ آماده می‌ساخت.
هنوز هم بلوکباشی از سفر روی گردان نیست
وی بیان کرد: در سال‌های پس از انقلاب و در اوائل آن که بار دیگر نشریه‌ای تحت عنوان «کتاب جمعه» به سردبیری احمد شاملو انتشار می‌یافت وی از بلوکباشی کمک خواست و استاد نیز بی‌دریغ چندین مقاله مرتبط با زمینه‌های آن نشریه نوشت و در آنجا به چاپ رساند. مرکز مردم‌شناسی ایران با آن خدمات وسیعی که در حوزه‌های مربوطه انجام داد و پژوهش‌های نفیسی که به چاپ رساند در دو سه سال نخست پیروزی انقلاب اسلامی صرفا به واسطه کوته‌نظری چند تن از اعضای خود مورد بی‌مهری قرار گرفت و به ورطه فلاکت و نابودی افتاد به گونه‌ای که جمعی از بهترین پژوهشگران آن ناگزیر به ترک خدمت شدند، تا جایی که یادم می‌آید دکتر بلوکباشی هم در زمره آنها بود، من در آن وقت نامه‌ای خطاب به وزیر وقت تهیه کرده و به امضای بسیاری از کارمندان وزارتخانه رساندم که حاکی از اهمیت این مرکز برای پژوهش درباره فرهنگ و مردم ایران بود که البته این تلاش و تلاش‌های دیگر به جایی نرسید!
این نسخه‌شناس اظهار کرد: با ترک مرکز مردم‌شناسی از سوی بلوکباشی، شانسی برای یکی از سازمان‌های بزرگ علمی تحت عنوان مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی که به تازگی یعنی سال 1362 آغاز به کار کرده بود، پدید آمد. وی پس از ورود به این مرکز، اندکی بعد به عضویت هیأت علمی آن درآمد و بلافاصله بخش مردم‌شناسی را تشکیل داد و نگارش مقالات مربوطه را آغاز کرد، مدیریت این بخش از همان آغاز تاکنون که متجاوز از سی سال است برعهده وی بود، پیدایش این موقعیت جدید نه تنها شانس دایره‌المعارف بلکه شانس رشته مردم‌شناسی و شاخه‌های گوناگون آن نیز بوده است، زیرا این مرکز در دانش‌های مشابه چون جامعه‌شناسی، اقتصاد و امثال آن هیچ‌گاه استادان شایسته‌ای چون دکتر بلوکباشی نداشته و در برخی از این دانش‌ها هنوز هم همانند او را ندارد.
آل‌داوود ادامه داد: بلوکباشی موفق شد که با پشتکار کم‌نظیر خود در این مدت سی ساله مقالات استوار و بسیار محققانه‌ای برای دایره‌المعارف بنگارد، تصور نمی‌کنم تعداد آنها کمتر از صد مقاله باشد، مقاله‌هایی که هر یک در نوع خود کم‌نظیر است و می‌تواند بسیاری از آنها پایه یک کتاب قرار گیرد. نوع پژوهش‌های وی به گونه‌ای است که سابقا کمتر کسی به عرصه آنها وارد شده و همه مشتمل بر مطالب نو و تحلیل‌های تازه است. وی در دوران جوانی و کمال، افزون بر پژوهش‌های نظری مکرر به تحقیقات میدانی هم روی آورده و با روش‌های نوینی که در دانش مردم‌شناسی و جامعه‌شناسی رواج یافته در مقالات خود بهره برده و از این رو بر ارزش کارهای تحقیقی خود افزوده است. وی هنوز هم از سفر روی گردان نیست و سفر را برای تکمیل تحقیقات خود روشی بسیار مفید می‌داند.
گزارشی درباره دانشنامه ایران
وی گفت: یکی از ویژگی‌های کم‌نظیر بلوکباشی، گریز او از هدر دادن وقت است و هرگز اوقات خود را به گعده و نشستن با دوستان و کارمندان و کسان دیگر نمی‌گذارد، در دفتر خود پیوسته به کار تحقیق اشتغال دارد، از همین روست که حاصل کارش تا به امروز بسیار پربار و شایسته قدردانی بوده است، وی صدها مقاله و ده‌ها کتاب نوشته، ساعت‌های متمادی در دانشکده‌های مختلف درس داده است، در سمینارهای علمی شرکت کرده و نتایج مفید آن را در گزارش‌‌‌های ویژه به اطلاع دیگران رسانده است.
این کتابشناس ادامه داد: یکی از ویژگی‌های بلوکباشی آن است که به خلاف مرسوم خیلی از محققان و پژوهشگران ایرانی، چارچوب رشته خود را رها نمی‌کند و هر روز به گریزی تازه دست نمی‌زند، توغل (فرو رفتن) در مقالات و کتاب‌های او نشانگر درستی این سخن است، چنانکه آثار وی همگی در مقوله مردم‌شناسی، مردم‌نگاری و فرهنگ عامه است. یکی از خدمات علمی دیگر استاد در حاشیه مدیریتش بر بخش مردم‌شناسی دایره‌المعارف، ویرایش مقالات دیگران و به ویژه نو رسیدگان این رشته است، صدها نفر از این طریق زیر دست وی آموزش دیده و فنون تحقیق و مقاله‌نویسی را فرا گرفته‌اند. وی اکنون به هشتاد سالگی رسیده، این سال بر او مبارک باد از خداوند می‌خواهیم که عمرش دراز و با تندرستی قرین باشد.
آیین نکوداشت هشتادمین زادروز دکتر علی بلوکباشی، مردم‌شناس پیشکسوت شامگاه سهشنبه 22 دی‌ماه با حضور مجید غلامی‌جلیسه، مدیرعامل موسسه خانه کتاب، دکتر علی‌اشرف صادقی، زبانشناس و عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دکتر ناصر تکمیل‌همایون، عضو هیات علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و علوم انسانی، دکتر ناصر فکوهی، عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی و دکتر علیرضا حسن‌زاده، رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی و جمعی از پیشکسوتان و اهالی فرهنگ به کوشش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) در سرای کتاب موسسه خانه کتاب برگزار شد.
در پایان این نکوداشت محمد بقایی‌ماکان، پژوهشگر، سید احمد وکیلیان، مردم‌شناس سخنان کوتاهی درباره استاد بلوکباشی بیان کردند. ضمن اینکه از طرف موسسه خانه کتاب هدایایی نفیسی به استاد تقدیم شد و لوح تقدیری نیز از سوی غلامرضا امیرخانی، معاون کتابخانه ملی و هدیه‌ای از بقایی‌ماکان و برخی اقوام به وی داده شد.
* درباره آیین نکوداشت هشتادمین زادروز دکتر علی بلوکباشی بیشتر بخوانید:
۲۲ دی ۱۳۹۴ ساعت ۱۸:۵۸
علی‌اشرف صادقی: داشتن خانواده خوب در عرصه کارهای تحقیقاتی نعمت است
۲۲ دی ۱۳۹۴ ساعت ۱۹:۴۵
ناصر تکمیل‌همایون: بلوکباشی مردم‌شناسی را به معنای علمی آن به مردم ایران تقدیم کرد
۲۲ دی ۱۳۹۴ ساعت ۲۰:۰۰
ناصر فکوهی: بلوکباشی میراث‌دار دانش خود بوده است/ نیازمند علم با اخلاق هستیم
نظر شما