به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نخستین چاپ از جلد نخست کتاب «راهنمای تغذیه گیاهی» نوشته آلن وی. بارکر و دیوید جی. پیلبین، با ترجمه مشترک دکتر حسینعلی بهرامی و مهندس سید محمد‌صابر همیشگی از سوی سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی به بازار نشر عرضه شده است.
کتاب در قالب دو بخش «مقدمه» و «عناصر ضروری - عناصر ماکرو» در مجموع شامل 10 فصل شامل «مقدمه»، «ازت»، «فسفر»، «پتاسیم»، «کلسیم»، «منیزیم»، «گوگرد»، «بُر»، «کلر» و «مس» است.
در نخستین فصل کتاب در صفحه 21 در تعریف مواد غذایی آمده که ماده غذایی عنصر شیمیایی است که برای رشد گیاه و تکثیر آن ضروری است. عنصر ضروری، اصطلاحی است که اغلب برای مشخص کردن یک ماده غذایی گیاهی به‌کار می‌رود. اصطلاح ماده غذایی بر ضرورت دلالت دارد و بنابراین نامگذاری این عناصر بهعنوان مواد غذایی ضروری، یک واژه تکراری است.
در ادامه این فصل در صفحه 25 در مطلبی با عنوان ملاک‌های تشخیصی، علائم روی برگ در پنج نوع کلروز، نکروز، عدم رشد جدید، تجمع آنتوسیانین و توقف طبقه‌بندی شده است.
ازت؛ ترکیب حیاتی گیاهان
«ازت» موضوع محوری دومین فصل کتاب حاضر است. در این فصل می‌خوانیم که کشف ضروری بودن «ازت» اغلب به «دی ساشور» نسبت داده می‌شود که در سال 1802 دریافت که «ازت» ترکیب حیاتی گیاهان است. «ازت» عمدتاً از خاک به‌دست می‌آید. «دی ساشور» بیان کرد که گیاهان «ازت» و دیگر مواد معدنی را از محلول اما نه در آن نسبت‌‌هایی که در آن وجود دارد، جذب کرده و همچنین آن‌ها موادی غیرضروری برای رشد و حتی مواد سمی را نیز جذب می‌کنند.
«متابولیسم ازت و ترکیبات ازته در گیاهان» از دیگر مباحث مطرح شده در دومین فصل کتاب است. «ازت» دامنه گسترده‌‌ای از ظرفیت را در ترکیبات دارد که ممکن است در متابولیسم گیاهی مورد استفاده قرار گیرد. اگرچه برخی ترکیبات، حالت‌های اکسایشی ـ کاهشی 7+ مانند اسید پرنیتریک دارند، متابولیت‌های گیاهی حالت‌های اکسایشی ـ کاهشی از دامنه 5+(اسید نیتریک، نیترات) تا 3- (آمونیاک، آمونیوم) را نیز دارا هستند.
آشنایی با مزایای تغذیه‌ای فسفر
نویسندگان در سومین فصل کتاب و در صفحه 85 درباره اطلاعات تاریخی فسفر آورده‌اند: «کوددهی تصادفی فسفر در اشکال آلی، بقایای گیاهی و حیوانی و دیگر مواد طبیعی مانند استخوان، احتمالا از زمان آغاز کشاورزی مورد اجرا قرار گرفته است، اگرچه که مزایای تغذیه ویژه آن‌ها ناشناخته بود. آرتور یانگ در کتاب «سال‌های کشاورزی در اواسط قرن نوزدهم» آزمایش‌هایی را برای ارزیابی دامنه وسیعی از فراورده‌ها شامل فضولات ماکیان، باروت، ذغال چوب، خاکستر‌ها و نمک‌های مختلف توصیف نمود.»
از جمله موضوعات مهم چهارمین فصل کتاب نیز می‌توان به «اطلاعات پیشینه‌ای» درباره پتاسیم اشاره کرد. در این زمینه می‌خوانیم: «هامفری دیوی (1778-1827) کشف نمود که پتاسیم عنصر شیمیایی است و مارتین هنریک کلاپروس (1743-1817) اولین شخصی بود که پتاسیم را در شیره گیاهان شناسایی نمود. هوم (1762) با آزمایشات گلدانی بیان نمود که پتاسیم رشد گیاهان را افزایش می‌دهد. کارل اسپرینگل (1787-1859) اولین منتشر کننده این ایده بود که گیاهان از مواد غذایی معدنی و بنابراین از پتاسیم تغذیه می‌کنند.»
ضرورت وجود کلسیم در گیاه
«تعیین ضرورت وجود کلسیم در گیاه» یکی از موضوعاتی است که در فصل پنجم کتاب در صفحه 194 آمده است. کلسیم یکی از عناصر مهم و بسیار فراوان در لینوسفر زمین است. این عنصر در اکثر خا‌ک‌ها به آسانی در دسترس است و عنصر ماکرو برای گیاهان بوده و در عین‌حال به‌طور فعالی از سیتوپلاسم گیاهان بیرون نگه داشته می‌شود.
درباره «نقش کلسیم در گیاهان» نیز در ادامه این فصل در صفحه 194 آمده است: «کلسیم نقش‌های معین مختلفی درون گیاهان عالی دارد. «بانگرس» پیشنهاد کرد که این وظایف را می‌توان به چهار بخش اصلی تقسیم‌بندی نمود: الف) تاثیر روی غشا‌ءها ب) تاثیر روی آنزیم‌‌ها ج) تاثیر روی دیواره سلولی د) واکنش‌‌های کلسیم با هورمون‌های زیستی.»
در ششمین فصل کتاب درباره تاثیر عنصر منیزیم در کیفیت میوه اشاره شده که کمبود منیزیم و سمیت آن ممکن است عملکرد و کیفیت میوه را کاهش دهد. بهعنوان نمونه تأثیرات منیزیم روی کیفیت میوه سیب می‌تواند به علت تاثیرات آنتاگونیستی روی جذب و تجمع پتاسیم باشد. در گوجه‌فرنگی حتی افزایش مقادیر کوددهی منیزیم تاثیری روی وزن خشک کل اندام هوایی نداشته و به‌طورکلی عملکرد میوه با افزایش تأمین کوددهی منیزیم از 5/. به 10 میلی‌مولار کاهش می‌یابد.
گوگرد؛ عنصری برای رشد و کارکرد فیزیولوژیکی گیاهان
«گوگرد» موضوع هفتمین فصل کتاب حاضر است. در بخشی از این فصل اشاره شده که گوگرد عنصری برای رشد و کارکرد فیزیولوژیکی گیاهان است. محتوای کل گوگرد در بخش‌های رویشی محصولات بین 1/. و دو درصد وزن خشک تغییر می‌کند. جذب و ماده‌سازی گوگرد و ازت به وسیله گیاهان قویا به‌هم مرتبط و وابسته به همدیگر است.
هشتمین فصل کتاب به شناسایی ویژگی‌های عنصر «بُر» اختصاص دارد. درباره اطلاعات پیشینه‌ای این مفهوم در کتاب آمده است: «بُر یکی از هشت عنصر ریز‌مغذی ضروری بوده و همچنین عنصر کمیاب نامیده می‌شود و برای رشد طبیعی اکثر گیاهان مورد نیاز است. بُر تنها عنصر غیرفلزی مواد غذایی ریز‌مغذی است. این عنصر نخستین‌بار در اوایل قرن بیستم بهعنوان عنصر ضروری برای گیاهان شناسایی شد.»
مس و نقش آن در سلامت انسان
ویژگی‌‌ها و کارکردهای «کلر» در نهمین فصل کتاب بررسی شده است. براساس محتوای این فصل از کتاب «کلر» به‌آسانی توسط گیاهان به‌صورت گونه باردار و یون کلرید جذب می‌شود؛ اگرچه کلر در گیاهان به‌صورت ترکیبات آلی کلرد‌ار وجود دارد. کلرید فرم اصلی کلر در گیاهان است که در آنجا فقط به سستی به مکان‌های تبادلی پیوند می‌خورد و یا یک آنیون آزاد با تحرک بالا در آب گیاهان است.
درباره «مس» و تاثیر بر سلامت انسان در دهمین فصل کتاب در صفحه 457 می‌خوانیم: «مس برای اهداف دارویی برای هزاران سال مورد استفاده قرار گرفته است. تاریخ استفاده از مس به مصری‌ها و چینی‌‌‌ها برمی‌گردد که نمک‌های مسی را از لحاظ درمان‌شناسی مورد استفاده قرار می‌دانند. مس همچنین از نظر تاریخی برای تیمار زخم‌ها و خالص‌سازی آب شرب مورد استفاده قرار می‌گرفته است.»
نخستین چاپ از جلد نخست کتاب «راهنمای تغذیه گیاهی» با شمارگان یک‌هزار نسخه در 579 صفحه، به بهای 30 هزار تومان از سوی سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی به بازار نشر عرضه شده است.
دوشنبه ۲۱ دی ۱۳۹۴ - ۱۲:۱۳
نظر شما