به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست نقد و بررسی کتاب «دریای معرفت (از بایزید بسطامی تا نجم دایه)» با حضور نصرالله پورجوادی، نویسنده کتاب، محمد سوری، لطف‌الله ساغروانی، مدیر نشر هرمس و مرتضی هاشمی‌پور به‌عنوان دبیر نشست (چهارشنبه، 16 دیماه) در محل سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد.
«یونان» و «ایران» مرکز تفکر دنیا
پورجوادی گفت: در سالیان دور، دو مرکز فرهنگی ایران و یونان محل نشر تفکر در جهان بودند. یونان و تفکر خاصی که از آنجا به سایر نقاط جهان اشاعه شده است، نوعی از تفکر است که در آن «ارسطو»، «سقراط»، «افلاطون» و پیشاسقراطیان همه به دنبال «هست» بودند و نوعی از کوشش فکری، عقلی و ذهنی را ساخته و پرداخته می‌کردند.
این پژوهشگر فلسفه و عرفان در ادامه با اشاره به تفکر ایرانیان و شناخت و معرفت در بین آنها، اظهار کرد: ایرانیان نیز از دیرباز دنبال تفکر بودند، اما روش آنها و حتی بیانشان با یونانی‌ها فرق داشت. ایرانی‌ها اغلب برای بیان اندیشه خود سراغ ادبی نوشتن می‌روند و علاقه وافری به داستان‌گویی دارند. داستان و حکایت در نظر ایرانی‌ها وسیله‌ای است که می‌خواهند با استفاده از آن اندیشه خود را بیان کنند.
عرفان ایرانی و افلاطون زمان
پورجوادی ادامه داد: در عرفان ایرانی، ایرانی‌ها دنبال حقیقت بودند، باید به این نکته توجه داشت اگر در نوشته‌های «افلاطون» مناظره و دیالوگ وجود دارد، کار عرفای ایرانی نیز خالی از این موضوع نیست. «بایزید بسطامی» و «ابوالحسن خرقانی» و امثال این عارفان، «افلاطون» زمان هستند.
این پژوهشگر فلسفه در ادامه نشست با اشاره به تمثیل «دریای معرفت» از سوی بایزید بسطامی گفت: بایزید با این تمثیل دنبال شناخت حقیقت است. «دریای معرفت» یک طریق است. آب را حس می‌کند، با آن یکی می‌شود. انسان هستی خود را در «دریای معرفت» می‌بازد و دیگر خودش نیست، زیرا به دنبال شناخت است. «حلاج» هم به دنبال شناخت است اما روش او با «بایزید بسطامی» فرق دارد.
«دریای معرفت» حاصل تفسیر یک تمثیل دو سطری
در ادامه نشست نقد و بررسی کتاب «دریای معرفت»، محمد سوری، پژوهشگر فلسفه درباره کتاب حاضر گفت: مهم‌ترین کار این کتاب، بسط و توضیح «دریای معرفت» است که خاص بایزید بسطامی است. این تمثیل یک تا دو سطری است اما حاصل تفسیر آن کتابی افزون بر 200 صفحه شده است. در صد سال اخیر کتاب‌های بسیاری درباره «عرفان» نوشته شده است، اما در هیچکدام از آنها، به این تمثیل نپرداخته‌اند. به نظر می‌رسد هنوز می‌توان تألیف این کتاب را ادامه داد. علاوه بر این کتاب «دریای معرفت» به ما می‌آموزد، که چگونه با مواریث مکتوب خود آشنا شده و آنها را حفظ کنیم.
شناسایی نسخ خطی در جهان اسلام
سوری با اشاره به این‌که در جهان اسلام 5 میلیون نسخه خطی وجود دارد، گفت: هنوز نیمی از این نسخه‌های خطی شناسایی نشده و متاسفانه اطلاعات درستی درباره محتوای آنها وجود ندارد. نقطه آغاز این کتاب، با تمثیل «بایزید بسطامی» آغاز می‌شود ولی رفته‌رفته به عرفای بعدی می‌رسد. کتاب دارای 12 فصل است. در فصل سوم و چهارم، توالی بین مباحث قطع می‌شود و این انقطاع به سیر تاریخی کتاب آسیب وارد می‌کند.
این پژوهشگر ادامه داد: نویسنده در فصل پنجم این کتاب به شرح احوالات «محمد نِفّری» پرداخته که متاسفانه هیچ ارتباط تاریخی با بایزید ندارد.
کتاب‌هایم حاصل تفکر و مطالعه است
در ادامه نشست نصرالله پورجوادی در پاسخ به نقد سوری گفت: وقتی من این کتاب و سایر کتاب‌هایم را می‌نویسم، نمی‌ِدانم به کجا می‌رسم، من کتاب‌هایم را در حین مطالعه و تفکر می‌نویسم و بعد آنها را بازنویسی می‌کنم و بعد از خودم می‌پرسم که می‌توانستم کتاب را طور دیگری بنویسم؟
پورجوادی با بیان این‌که، وی از قبل برای نوشتن این کتاب الگو نداشته است، اظهار کرد: درست است، که «محمد نِفّری» تحت تأثیر بایزید بسطامی نبوده است، اما او هم در تمثیل خود از «دریا» استفاده می‌کند.
وی افزود:من با نوشتن این کتاب پاسخی برای پرسش‌هایم پیدا کردم و موفق شدم، استفاده از «تمثیل» را نشان بدهم. بایزید بسطامی در نیمه اول قرن سوم می‌زیست، اما بعدها تفکر و تمثیل وی در بغداد گسترش یافت. و در عرفای دیگر نظیر خواجه عبدالله انصاری، عطار، بابا طاهر همدانی و عین‌القضات همدانی تأثیر گذاشت.
«دریای معرفت، (از بایزید تا نجم دایه)» در 12 فصل تألیف شده و نویسنده در هر فصلی به بیان و تمثیل عارفان ایرانی که مؤثر از بایزید بسطامی بوده‌اند، پرداخته است. این کتاب در سال جاری در 209 صفحه، شمارگان یک‌هزار و 500 نسخه، به بهای 24 هزار تومان از سوی نشر هرمس منتشر شده است.
«یونان» و «ایران» مرکز تفکر دنیا
پورجوادی گفت: در سالیان دور، دو مرکز فرهنگی ایران و یونان محل نشر تفکر در جهان بودند. یونان و تفکر خاصی که از آنجا به سایر نقاط جهان اشاعه شده است، نوعی از تفکر است که در آن «ارسطو»، «سقراط»، «افلاطون» و پیشاسقراطیان همه به دنبال «هست» بودند و نوعی از کوشش فکری، عقلی و ذهنی را ساخته و پرداخته می‌کردند.
این پژوهشگر فلسفه و عرفان در ادامه با اشاره به تفکر ایرانیان و شناخت و معرفت در بین آنها، اظهار کرد: ایرانیان نیز از دیرباز دنبال تفکر بودند، اما روش آنها و حتی بیانشان با یونانی‌ها فرق داشت. ایرانی‌ها اغلب برای بیان اندیشه خود سراغ ادبی نوشتن می‌روند و علاقه وافری به داستان‌گویی دارند. داستان و حکایت در نظر ایرانی‌ها وسیله‌ای است که می‌خواهند با استفاده از آن اندیشه خود را بیان کنند.
عرفان ایرانی و افلاطون زمان
پورجوادی ادامه داد: در عرفان ایرانی، ایرانی‌ها دنبال حقیقت بودند، باید به این نکته توجه داشت اگر در نوشته‌های «افلاطون» مناظره و دیالوگ وجود دارد، کار عرفای ایرانی نیز خالی از این موضوع نیست. «بایزید بسطامی» و «ابوالحسن خرقانی» و امثال این عارفان، «افلاطون» زمان هستند.
این پژوهشگر فلسفه در ادامه نشست با اشاره به تمثیل «دریای معرفت» از سوی بایزید بسطامی گفت: بایزید با این تمثیل دنبال شناخت حقیقت است. «دریای معرفت» یک طریق است. آب را حس می‌کند، با آن یکی می‌شود. انسان هستی خود را در «دریای معرفت» می‌بازد و دیگر خودش نیست، زیرا به دنبال شناخت است. «حلاج» هم به دنبال شناخت است اما روش او با «بایزید بسطامی» فرق دارد.
«دریای معرفت» حاصل تفسیر یک تمثیل دو سطری
در ادامه نشست نقد و بررسی کتاب «دریای معرفت»، محمد سوری، پژوهشگر فلسفه درباره کتاب حاضر گفت: مهم‌ترین کار این کتاب، بسط و توضیح «دریای معرفت» است که خاص بایزید بسطامی است. این تمثیل یک تا دو سطری است اما حاصل تفسیر آن کتابی افزون بر 200 صفحه شده است. در صد سال اخیر کتاب‌های بسیاری درباره «عرفان» نوشته شده است، اما در هیچکدام از آنها، به این تمثیل نپرداخته‌اند. به نظر می‌رسد هنوز می‌توان تألیف این کتاب را ادامه داد. علاوه بر این کتاب «دریای معرفت» به ما می‌آموزد، که چگونه با مواریث مکتوب خود آشنا شده و آنها را حفظ کنیم.
شناسایی نسخ خطی در جهان اسلام
سوری با اشاره به این‌که در جهان اسلام 5 میلیون نسخه خطی وجود دارد، گفت: هنوز نیمی از این نسخه‌های خطی شناسایی نشده و متاسفانه اطلاعات درستی درباره محتوای آنها وجود ندارد. نقطه آغاز این کتاب، با تمثیل «بایزید بسطامی» آغاز می‌شود ولی رفته‌رفته به عرفای بعدی می‌رسد. کتاب دارای 12 فصل است. در فصل سوم و چهارم، توالی بین مباحث قطع می‌شود و این انقطاع به سیر تاریخی کتاب آسیب وارد می‌کند.
این پژوهشگر ادامه داد: نویسنده در فصل پنجم این کتاب به شرح احوالات «محمد نِفّری» پرداخته که متاسفانه هیچ ارتباط تاریخی با بایزید ندارد.
کتاب‌هایم حاصل تفکر و مطالعه است
در ادامه نشست نصرالله پورجوادی در پاسخ به نقد سوری گفت: وقتی من این کتاب و سایر کتاب‌هایم را می‌نویسم، نمی‌ِدانم به کجا می‌رسم، من کتاب‌هایم را در حین مطالعه و تفکر می‌نویسم و بعد آنها را بازنویسی می‌کنم و بعد از خودم می‌پرسم که می‌توانستم کتاب را طور دیگری بنویسم؟
پورجوادی با بیان این‌که، وی از قبل برای نوشتن این کتاب الگو نداشته است، اظهار کرد: درست است، که «محمد نِفّری» تحت تأثیر بایزید بسطامی نبوده است، اما او هم در تمثیل خود از «دریا» استفاده می‌کند.
وی افزود:من با نوشتن این کتاب پاسخی برای پرسش‌هایم پیدا کردم و موفق شدم، استفاده از «تمثیل» را نشان بدهم. بایزید بسطامی در نیمه اول قرن سوم می‌زیست، اما بعدها تفکر و تمثیل وی در بغداد گسترش یافت. و در عرفای دیگر نظیر خواجه عبدالله انصاری، عطار، بابا طاهر همدانی و عین‌القضات همدانی تأثیر گذاشت.
«دریای معرفت، (از بایزید تا نجم دایه)» در 12 فصل تألیف شده و نویسنده در هر فصلی به بیان و تمثیل عارفان ایرانی که مؤثر از بایزید بسطامی بوده‌اند، پرداخته است. این کتاب در سال جاری در 209 صفحه، شمارگان یک‌هزار و 500 نسخه، به بهای 24 هزار تومان از سوی نشر هرمس منتشر شده است.
نظر شما