به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست نقد و بررسی کتاب «آیین و اسطوره در ایران شیعی» (دوشنبه، نهم آذرماه) با حضور محسن مظاهری، ابراهیم موسی‌‌پور و جبار رحمانی به عنوان نویسنده اثر و با دبیری مرتضی هاشمی‌پور در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد.
 
بررسی اسطوره‌های دینی؛ راه رفتن بر لبه تیغ

موسی‌پور گفت: بدون تعارف بگویم، که کتاب‌های ما علاوه بر دارا بودن شیوه‌های روش‌‌شناسی و پژوهشی باید روش‌‌های فن بیان را نیز در دستور کار خود قرار دهند تا نحوه ارائه اقدامات پژوهشی ‌آنها در خور باشد.
 
وی ادامه داد: پرداختن به موضوعاتی که نویسنده کتاب به آنها اشاره کرده است، راه رفتن بر لبه تیغ است. در حوزه مطالعات اجتماعی دینی، بسیار قوی نیستیم و تجاربی را نیز در این‌باره به دست نیاورده‌ایم. نویسنده کتاب نیز بر طبق سابقه کاری خود درگیر بررسی اسطوره و آیین در تشیع شده است و باید کارهای بعدی خود را طوری بنویسد که یک پله از کار قبلی خود بالاتر باشد.
 
موسی‌پور با اشاره به این‌که، بخشی از متن کتاب مقالات پژوهشی نویسنده است، گفت: بخش دیگر کتاب بیانات و دیدگاه‌های نویسنده است که تجربه‌های وی را تشکیل می‌دهد و نمی‌توان آنها را بر پایه داده‌های آکادمیک بررسی و نقد کرد.
 
نویسنده کتاب «سه مقدمه بر انسان شناسی دین» افزود: نویسنده برای بررسی انسان‌شناختی مناسک، از یک کار چند روشی و از مولفه‌های دیگر دانش‌ها بهره‌برداری کرده و در بحث اسطوره به خوبی به آن پرداخته است. حوزه چارچوب تفهمی دین عامیانه، از جمله حوزه‌هایی است که نویسنده در این کتاب نیز به آن اشاره کرده است. باید بگویم، این حوزه چندان ناشناخته نیست. با این همه نویسنده باید درباره این چارچوب توضیحاتی به خوانندگان می‌داد.
 
 این پژوهشگر با بیان این که، نویسنده آگاهانه از گزاره‌های تاریخی استفاده کرده است، افزود: استفاده به جای نویسنده از تاریخ در این کتاب، باعث از دست رفتن رابطه بینامتنی دوره‌های زمانی شده است.
 
وی ادامه داد: متن این کتاب، نیازمند بررسی و ویرایش است. باید بگویم، ارجاعات کتاب بسیار دقیق نیست. پیشنهاد می‌کنم، ناشران پیش از چاپ کتابنامه پایانی اثر را ملاحظه کنند.
 
اسطوره تنها در ایران باستان نیست

در ادامه نشست بررسی کتاب «آیین اسطوره در ایران شیعی»، جبار رحمانی، نویسنده کتاب، درباره چگونگی تالیف اثر خود گفت: این کتاب، مجموعه‌ای از مقالات است. بسیاری از نویسندگان، وقتی صحبت از اسطوره می‌شود سراغ ادبیات ایران باستان می‌روند، اما واقعا در فرهنگ ما اسطوره کجاست؟ اسطوره در تلقی عمومی عقاید و باوری‌ است که از زمانش گذشته و اکنون در بین کتاب‌ها است.
 
 وی با بیان این‌که، سه مولفه معنا، کنش و تقدس در اسطوره‌شناسی به هم پیوند خورده است، اظهار کرد: کتاب «روضه‌الشهدا» منشور اجتماعی عاشوراست. زندگی شیعی ایران با عاشورا پیوند خورده است و اگر اسطوره را از آن بیرون بکشیم، چیزی از آن باقی نمی‌ماند.

وی ادامه داد: به دلیل این که مورخ نیستم، امکان بروز خطای تاریخی در کتاب دیده می‌شود. ارجاع به منابع معاصر به دلیل کارهای جزیره‌ای در کتاب، کم شده است. «رنج» که عنوان یکی از مقالات کتاب است به امر رنج اشاره می‌کند و این رنج برای مردم عادی وجود دارد و اهل بیت (ع)، رنجی را متحمل نمی‌شوند، تنها برای تحمل‌پذیر کردن رنج است، که آن را به اهل بیت (ع) نیز نسبت می‌دهیم.

بخش نخست نشست نقد و بررسی کتاب «آیین و اسطوره در ایران شیعی» را اینجـــــــا بخوانید.