به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «ره‌آورد ولادیمیر مینورسکی» تالیف دکتر گودرز رشتیانی به انعکاس نتایج سفرهای این محقق روس به ایرن می‌پردازد.

پژوهش‌های مینورسکی؛ مرجعی تراز اول برای تحقیقات امروز

کتاب از چهار بخش و صفحاتی با نام پیوست تشکیل شده که عناوین بخش‌های آن عباتند از «روایت زندگی»، «کارنامه پژوهشی»، «نامه‌ها»، «گنجینه پژوهشی».

مولف درباره اهمیت کتاب، ضمن معرفی ایران‌شناس روسی در مقدمه خود آورده است: «کتابی که اکنون پیش‌روی خوانندگان قرار دارد، در اصل انعکاس بخشی بسیار کوچک و البته مهم در روند مطالعات ایران‌شناسی است که در نوع خود تلفیق کم سابقه‌ای از دو مکتب مهم ایران‌شناسی در جهان امروز است: مکتب ایران‌شناسی روسیه و مکتب ایران‌شناسی اروپای غربی. مینورسکی که زاده روسیه و پرورش یافته مکتب نخست بود، با دستی پر و تجربه‌ای گرانبها راه هجرت به مکتب دوم را برگزید و در اقامت طولانی خود در فرانسه و انگلستان (1919- 1966) به آمیختن این دو مکتب همت گمارد که دستاوردهای آن علی‌رغم گذشت سالیان متمادی، همچنان مرجعی طراز اول برای پژوهش‌های امروزین است.

درباره پست‌های مینورسکی در ایران می‌خوانیم: «ارتباط نزدیک و حضور سالیان متمادی وی در ایران به عنوان مأمور سیاسی در تبریز و تهران (1904-1908) و نمایندگی روسیه در کمیسیون تعیین مرزهای ایران و عثمانی (19011-1914) و سفارت روسیه در تهران (بیشتر سال‌های 1914-1919) این امکان را در اختیار وی گذاشت تا از نزدیک با ویژگی‌های جغرافیایی، منابع تاریخی، افراد سرشناس و محققین ایرانی آشنا شود که این تجربه گرانبها در سال‌های آتی برای وی بسیار مغتنم بود.»

جغرافیای تاریخی و تاریخ ایران کانون پژوهش‌های مینورسکی

رشتیانی با شرح تالیفات ایران‌شناس روسی می‌نویسد: «مینورسکی به معنای واقعی کلمه محققی پرتلاش و خستگی‌ناپذیر بود. نگارش بیش از صد مقاله برای دائره‌المعارف اسلام (Encyclopedia of Islam) که عمده آنها تک‌نگاری‌های منحصر به فردی هستند، به تنهایی می‌تواند پژواکی از کارنامه موفق او باشد. تألیف چندین کتاب، انتشار نسخ خطی (به ویژه ترجمه نسخه حدودالعالم و تذکره‌الملوک) و نگارش مقالات متعدد نیز وجه دیگری از کارنامه پژوهشی او را دربردارند. این تحقیقات قلمرو نسبتا گسترده جغرافیایی با مرکزیت «ایران» و حوزه‌های پیرامونی آن را در برمی‌گیرند و از نظر موضوعی نیز جغرافیای تاریخی و تاریخ ایران کانون محوری پژوهش‌های وی را شکل می‌دهند، گرچه برای درک عمیق‌تر این تاریخ به شعر، ادبیات و هنر هم روی آورد.»

درباره هدف از انتشار کتاب آمده است: «پژوهش حاضر با هدف بارتاب روند کلی زندگی و کارنامه پژوهشی مینورسکی تدوین شده و امید است توانسته باشد به عنوان نخستین کار مطالعاتی صورت گرفته درباره این محقق نا‌مور، در رسیدن به این هدف کامیاب بوده باشد.»

در بخش نخست با عنوان «روایت زندگی» گزارشی مختصر از مراحل مختلف زندگی مینورسکی در روسیه، ایران، مرزهای ایران و عثمانی، فرانسه و انگلستان آورده شده است. سخنرانی مینورسکی در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران که معرفی وی از زبان خویش است و نیز خاطرات و دیدگاه‌های چند تن از محققان و دوستان ایرانی و اروپایی (مجتبی مینوی، دیوید مارشال لانگ، محمدعلی جمالزاده، سیدحسن ‌تقی‌زاده، غلامحسین یوسفی، امان‌اله جهانبانی، محمد دبیرسیاقی، ادموند باسورث، جان اندرو بویل و جهانگیر دری) از جمله مطالب این بخش هستند.

آرشیو شخصی ولادیمیر مینورسکی؛ آئینه تمام‌نمای دستاوردهایش

بخش دوم با هدف نشان‌دادن دستاورهای مطالعاتی وی با نام «کارنامه پژوهشی» تنظیم شده است. در این صفحات، ابتدا ضمن گذری کلی بر روندها و ویژگی‌های مطالعات مینورسکی و توصیفی از مهمترین آنها، مقدمه کوتاه و نیز مقاله‌ای مهم از خود وی در مجموعه «Iranica, Twenty Articles» که بیانگر رویکرد و روایت او از تحولات تاریخی ایران است، ترجمه شده است. سه نقد منتشر شده بر آثار مینورسکی از دیگر مطالب این بخش است. در ادامه، ترجمه چند سند و یادداشت درباره موضوعی به ظاهر غیر مرتبط با این بخش، اما بسیار مهم و اساسی پیرامون کمیسیون تعیین مرزهای ایران و عثمانی که وی نمایندگی رسمی روسیه تزاری را در این کمیسیون بر عهده داشت، آورده شده است. این مطالب برای مطالعه روابط ایران و عثمانی و مساله تعیین مرزهای دو کشور قابل استفاده خواهد بود. در پایان همین بخش، فهرست کامل کتاب‌ها و مقالات منتشره وی ارائه شده است.

مطالب بخش سوم شامل تعدادی از «نامه‌های» فارسی ارسالی به مینورسکی است که از گنجینه پژوهشی (آرشیو شخصی) وی در انستیتو نسخ خطی شرقی آکادمی علمی پترزبورگ انتخاب و استنساخ شده‌اند. در ادامه همین بخش، نامه‌های مینورسکی به سیدحسن تقی‌زاده آورده شده‌ است.

«گنجینه پژوهشی» به عنوان بخش چهارم بوده و گزارش نسبتا مفصلی از آرشیو شخصی ولادیمیر مینورسکی در انستیتو نسخ خطی شرقی آکادمی علمی پترزبورگ در شش عنوان گنجانده شده و شامل: الف. «آثار علمی»؛ ب. «اسناد شخصی، خانوداگی و شغلی»؛ ج. «مکاتبات مینورسکی»؛ د. «آثار علمی دیگران»؛ هـ. «عکس‌ها»؛ و. «کلکسیون اسناد و بریده‌های نشریات» است.

رشتیانی می‌گوید: «این بخش حاصل یک کار میدانی چند ماهه من و همسرم روی این آرشیو است. این آرشیو آئینه تمام‌نمایی از دستاوردهای مینورسکی در نزدیک به هفت دهه فعالیت‌های ایران‌شناسی است و بررسی آن به خوبی گواه از حجم بسیار اندک مطالب منتشره در قیاس با آثار منتشر نشده است. امید است با همت سایر پژوهشگران در سال‌ها و دهه‌های آتی شاهد انتشار آثار منتشر نشده وی باشیم. در پیوست نیز تصاویر تعدادی از اسناد و عکس‌های مرتبط با مینورسکی آورده شده‌اند.»

کتاب «ره‌آورد ولادیمیر مینورسکی» تالیف دکتر گودرز رشتیانی در 412 صفحه، شمارگان یک‌هزار نسخه و به قیمت 45 هزار تومان از سوی نشر هرمس روانه بازار کتاب شده است.