درباره آسیب‌شناسی کاهش کتاب و کتابخوانی از سوی صاحب‌نظران مسائل متفاوتی بیان می‌شود، اینکه آیا مردم کتابخوان نیستند و یا دلایل دیگری چون گرانی کاغذ، عدم دسترسی آنان به کتابف مشکلات اقتصادی و... موجب شده تا کتاب در سبد خانواده‌ها جایی نداشته باشد.
هفته کتاب و کتابخوانی که هر ساله با همکاری نهادهای دولتی و غیر دولتی برگزار می‌شود فرصتی است تا این مسائل آسیب‌شناسی شود اما آنچه که به نظر می‌آید در میان تمامی صاحب‌نظران مشترک باشد این است که اگر اعتماد مخاطب جلب شود و کتاب خوب هم در اختیارش قرار بگیرد و به عبارت دیگر با کتاب درگیرد شود، آن‌گاه عشق به کتاب و کتابخوانی را می‌توان در دل مخاطبان جا داد.
در میان نشست‌ها و برنامه‌های مختلفی که در هفته کتاب از سوی موسسه خانه کتاب، شهرداری تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کتابخانه‌های عمومی و... برگزار شده و می‌شود، امروز دوشنبه 25 آبان‌ماه، تجربه برگزاری نشست نقد و بررسی کتاب «قصه‌های فیلسوف» در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب با حضور دانش‌آموزان چند مدرسه تهران نشان داد که می‌توان بچه‌ها را با کتاب درگیر کرد و شاهد نتایج مثبت آن بود.
در میان نشست‌هایی که به صورت روتین هر ساله برگزار می‌شوند، جای برگزاری چنین نشست‌هایی خالی بود. میزان دقت و حساسیت دانش‌آموزان در این نشست که کتاب را نقد می‌کردند و روی تمامی ابعاد آن اعم از طراحی و محتوای کتاب تمرکز کرده بودند بسیار جالب بود چراکه این موضوع نشان می‌داد که مخاطب کتاب آگاه است و اگر ما بتوانیم مردم را به کتاب و کتابخوانی تشویق کنیم و جرقه مطالعه را در درونشان زنده کنیم می‌توانیم امیدوار باشیم که این جرقه بتواند شمع دانش را در درون مخاطب‌مان تا پایان زندگی‌اش روشن نگه دارد.
نشست نقد و بررسی کتاب «قصه‌های فیلسوف» نوشته «میشل پیکمال» با حضور جمعی از دانش‌آموزان مدارس در مقاطع سنی بین 14 تا 16 ساله و مهدی ضرغامیان مترجم کتاب، زهره حسین‌زادگان و فریده برنگی برگزار شد.
در این نشست دانش‌آموزان با مطالعه کتاب حاضر به طرح نکاتی درباره محتوا و طراحی کتاب پرداختند.
هدف کتاب فلسفه زندگی است
ضرغامیان در ابتدای این نشست با بیان اینکه کتاب درباره ابعاد مختلف زندگی و فلسفه آن است گفت: این کتاب به مسائلی می‌پردازد که ممکن است گوشه‌ای از زندگی ما را در برگیرد. بنابراین از این نظر کتاب خوب و قابل تأملی است که ناشر آن را چاپ کرده است. البته در برخی از مواقع ممکن است حس کنیم که داستان کتاب و یا محتوای آن ضعیف است اما من به عنوان یک مترجم اگر بخواهم در این باره سخن بگویم تأکید می‌کنم که در این کتاب مهم این است که ما فکر کنیم.
وی درباره نوع صفحه‌آرایی کتاب نیز توضیحاتی ارائه کرد و افزود: هر ناشر برای خود شناسنامه و هویتی دارد که آن را در تمامی آثارش انعکاس می‌دهد، این انتشارات نیز برای کتاب‌هایی که در حوزه فلسفه و علوم انسانی منتشر می‌شود، چنین قطعی را انتخاب کرده و به همین دلیل این کتاب نیز در این قطع منتشر شده با وجود اینکه معمولاً کتاب‌های کودکان در قطع خشتی منتشر می‌شود و این قطع ویژه کتاب کودکان نیست.
ضرغامیان در پاسخ به پرسش دانش‌آموزی که این کتاب را متناسب با رده سنی 9 تا 99 ساله، آن گونه که در کتاب درج شده ندانست، گفت: این موضوع در واقع یک بازی طنزآمیز است و موضوع قابل اهمیت در کتاب این است که همه ما درباره مباحث کتاب فکر کنیم، چراکه از یک بچه 9 ساله تا یک انسان 99 ساله در زندگی درگیر مسایلی چون، دروغ، حسادت، خشم و... می‌شوند و مهم این است که درباره خوب یا بد بودن این مفاهیم تفکر کنند.
در بخش دیگری از این نشست تعدادی از دانش‌آموزان با اشاره به زبان نویسنده کتاب در بیان مفاهیم تاکید کردند که زبان نویسنده نصحیت‌گونه بوده و به صورت مستقیم با مخاطب سخن می‌گوید در حالی که این رده سنی علاقه‌ای ندارد که به صورت آشکار پند و اندرز بشنود.
یکی از دانش‌آموزان در همین باره تاکید کرد: من به عنوان یک مخاطب در برخی از حکایت‌های این کتاب از بیان مستقیم نویسنده دلزده می‌شوم و دلم می‌خواهد که اجازه برداشت به مخاطب داده شود از سویی دیگر انتظار من به عنوان یک مخاطب این است که نتیجه داستان‌ها جذاب باشد و پیوستگی بین نتیجه و متن داستان رعایت شود در حالی که در برخی از داستان‌های این کتاب نتیجه‌گیری ربطی به داستان اصلی ندارد.
نویسنده می‌خواهد به مخاطبانش زندگی کردن بیاموزد
ضرغامیان نیز در پاسخ بیان کرد: بسیار خوب است که وقتی کتابی را می‌خوانیم به فرم داستان توجه کنیم و در همین چهارچوب آن را تحلیل کنیم اما در نظر داشته باشید که این کتاب یک مجموعه داستانی نیست که جنبه ادبی داشته باشد و قرار هم نیست از اصول ادبی و داستان‌نویسی تبعیت کند بلکه تنها هدف نویسنده در کتاب این بوده، زمانی که حکایتی را درباره خشم و حسادت مطرح می‌کند تنها مخاطب را به تفکر درباره این موضوع وادار کند.
این مترجم افزود: البته درباره زبان به کار رفته در این کتاب نیز سلایق مخاطبان متفاوت است؛ برخی ممکن است از زبان آشکار نویسنده خوششان بیاید و برخی هم آن را نپسندند بلکه هدف اصلی کتاب زندگی و فکر کردن بوده و چیزی است که ما به آن نیاز داریم چرا که امروز در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که در همه جای آن از جمله ماشینی که سوار می‌شویم بوی مرگ می‌آید، در چنین شرایطی این کتاب بحث زندگی می‌کند و هدفش این است که زندگی کردن را بیاموزد در واقع نویسنده نمی‌خواهد درباره خوب و بد بودن حسادت و خشم قضاوتی داشته باشد بلکه می‌خواهد بگوید که خشم کنشی است که چنین نتیجه‌ای را دارد و آن وقت خود مخاطب تصمیم می‌گیرد که چه کند.
وی تاکید کرد: هدف اصلی این کتاب فکر کردن است. زندگی یک جاده نیست و میدانگاه بزرگی است و شما باید بتوانید از ابعاد مختلف موضوع را بررسی کنید چراکه اصولاً حقیقت مطلق در زندگی وجود ندارد. به طور مثال اگر درباره احترام به موسفیدها صحبت شده بدین معنی نیست که هر حرفی که یک موسفید می‌زند درست باشد و باید آن را پذیرفت.
ضرغامیان یادآور شد: هرکس برای خودش یک کتاب است و قهرمان زندگی خودش است و هر کدام از ما باید تحلیل و برداشت خودمان را از زندگی داشته باشیم.
کتاب شروع خوبی برای مطالعه کتاب‌های فلسفی است
زهره حسین‌زادگان نیز در این نشست طی سخنانی گفت: من بسیار خوشحالم که این کتاب را مخاطبان با دقت خوانده‌اند و خوب است دانش‌آموزان ما خواندن داستان‌های فلسفی را از جایی آغاز کنند و این کتاب می‌تواند شروع خوبی برای این موضوع باشد.
وی در پاسخ به سوالی درباره عدم درج کلمه «بسم‌الله الرحمن الرحیم» در ابتدای این کتاب نیز عنوان کرد: این موضوع به سیاست ناشر برمی‌گردد اما یکی از دلایلش این است که چون این کتاب برای گروه سنی کودک و نوجوان تهیه شده به دلیل اینکه ممکن است روی زمین بیفتد برای حفظ تقدس این کلمه در ابتدای کتاب این جمله درج نشده است با این وجود همان‌طور که گفتم این موضوع بیشتر به سیاست‌های ناشران برمی‌گردد. در هر حال همه ما برای نام خداوند احترام قائل هستیم.
در بخش‌های دیگر این نشست نیز دانش‌آموزان نکات متفاوتی را درباره این کتاب بیان کردند.
نظر شما