دکتر رفیعی حیاتش را وقف خدمت به فرهنگ زادگاهش کرد
محمد‌رضا مجیدی، رئیس کتابخانه مرکزی مجلس شورای اسلامی در این آئین اظهار کرد: خطه خراسان جنوبی از دیر‌باز بزرگان علم و ادب و فرهنگ را در دامان خود پرورانده است. در سال 1390 و در سی و ششمین اجلاس سالانه یونسکو، نام یکی از بزرگان خطه خراسان جنوبی یعنی عبدالعلی بیرجندی به مناسبت پانصدمین سال حیات و دستاورد‌های علمی وی در فهرست نکوداشت‌های یونسکو قرار گرفت.
وی افزود: در نشست بررسی زندگی علمی بیرجندی در سال 1391 در مقر یونسکو در فرانسه، دو چهره دیگر بیرجندی در کنار سایر اندیشمندان و صاحب‌نظران از وی و آثارش گفتند. یکی از این دو شخصیت مرحوم پروفسور گنجی بود که ارائه سخنرانی بدون متن و به زبان انگلیسی در یکصد سالگی، تحسین همگان را برانگیخت. دکتر محمود رفیعی دومین شخصیت ایرانی در این نشست بود که برخی از آثار علامه بیرجندی را منتشر کرده است.
مجیدی ادامه داد: دکتر رفیعی حیاتش را وقف خدمت به فرهنگ زادگاهش و آثار مفاخر و مشاهیر ایران‌زمین کرده است. وی همان‌گونه که همگان می‌دانند در زندگی علمی خود در رشته پزشکی به تربیت و مداوای بیماران پرداخت و عشق و علاقه به حوزههای ادبی و فرهنگی و بهره‌مندی از ذوق شعری که از نیاکان خود به ارث برده و عشق به میهن موجب شده تا شاهد خدمات فرهنگی ایشان باشیم.
آشنایی با داشته‌ها برای داشتن نسلی میراث‌دار
سفیر سابق ایران در یونسکو گفت: دکتر رفیعی معتقد بود برای داشتن نسلی میراث‌دار و شایسته مباحث علمی فرهنگی این سرزمین، باید آنان را با داشته‌ها و سرمایه‌ها آشنا کرد. سرزمین خراسان جنوبی گنجینه آثار و مفاخر بسیار است. کنوانسیون‌های فرهنگی بین‌المللی زمینه ثبت مواریث ملی در فهرست‌های جهانی یا به‌عبارتی دیگر جهانی شدن این مواریث را فراهم میکند.
وی در تشریح ظرفیت‌های یونسکو در ثبت جهانی مواریث کشورها افزود: 70 سال از تأسیس سازمان بین‌المللی یونسکو می‌گذرد و طی این سال‌ها تحولات بسیار مهمی در زندگی اجتماعی بشر رخ داده و در حال حاضر 190 کشور به عضویت این سازمان بین‌المللی درآمده‌اند. ایران نزدیک به هفت دهه است که عضو این نهاد بین‌المللی است.
لزوم تمرکززدایی در حوزه تعاملات فرهنگی
مجیدی در ادامه عنوان کرد: در نمایندگی ایران در یونسکو تلاش شد، به ذخایر و مشاهیر فرهنگی ایران در کل جغرافیای این سرزمین توجه بیشتری شود. تمرکززدایی در حوزه تعاملات فرهنگی باید در دیپلماسی فرهنگی کشور نمود پیدا کند. علاوه بر ثبت مواریث فرهنگی کشورمان در فهرست‌های مختلف بین‌المللی تعدای از مشاهیر کشورمان و یا آثارشان در فهرست نکوداشت‌های یونسکو قرار گرفته است. هیچ ملتی بدون نگاه دقیق و عمیق به آثار اندیشمندان، هنرمندان و اصحاب خود نمی‌تواند مسیر حرکت به سوی آینده روشن و پربار را تصور کند. تمدن‌های بزرگ را انسان‌های بزرگ می‌سازند و تمدن اسلامی ایرانی ما مدیون دانشمندان، علما و بزرگان علم و ادب است.
رئیس کتابخانه مرکزی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: یونسکو از سال 1965 برنامه ثبت سده و هزاره مشاهیر و رویداد‌های علمی و هنری کشورها را آغاز کرده است. هدف این برنامه، معرفی و شناساندن سهم مؤثر و اساسی شخصیت‌ها و رویداد‌های مختلف است. در هشت سال گذشته، 16 شخصیت و اثر از کشورمان در حوزه ایران فرهنگی که بزرگتر از حوزه ایران جغرافیایی بوده، در این فهرست قرار گرفته‌اند. یکی از این مشاهیر که به خطه خراسان جنوبی اختصاص دارد، عبدالعلی بیرجندی ستاره‌شناس و ریاضی‌دان است.
اهمیت ثبت مواریث در مجامع بین‌المللی
وی گفت: دکتر محمود رفیعی در معرفی این شخصیت ایرانی تلاشهای بسیاری انجام داده‌اند. با توجه به دغدغه‌های ایشان در معرفی مشاهیر شهر زادگاهشان، در حوزه میراث فرهنگی مادی و ملموس و میراث فرهنگی ناملموس در گوشه گوشه استان خراسان جنوبی آثار فرهنگی بناها تا آیین‌ها و آثار مکتوب و طبیعی و سرمایه مشاهیر وجود دارند که می‌توانند به ظرفیت جهانی تبدیل شوند. ضروری است تا بانک جهانی برای این هدف با حضور مسئولان تشکیل شود؛ تلاشی که زمینه دفاع از این آثار را ایجاد میکند. ثبت مواریث در مجامع بین‌المللی علاوه بر تأثیرات علمی، فرهنگی و ماندگاری، از منظر اقتصادی نیز بسیار مؤثر است.
مجیدی با اشاره به تأثیرپذیری از رفتار و شخصیت دکتر رفیعی عنوان کرد: دکتر رفیعی با نیاز‌سنجی صحیح در عرصه نیاز‌های فرهنگی جامعه، از جمله لزوم حفظ و انتقال مواریث ملی به نسل‌های نو و تأکید برفهرست‌نویسی و تصحیح آثار خطی برای انتقال صحیح تاریخ این مرز و بوم خدمات ارزینده و ماندگاری را تقدیم جامعه کردند.
فرهنگی کهن که ناشناخته باقی مانده است
محمد‌رضا راشد محصل، عضو هیات علمی دانشگاه مشهد، به‌عنوان سخنران این آئین، با اشاره به ناشناخته ماندن بیرجند و منطقه خراسان جنوبی گفت: با وجود فرهنگ کهن و گستردگی آن در دوران مشروطیت که تا حد ممکن نیاز‌های مادی و فرهنگی جوانان را برطرف می‌کرده، این منطقه به مقام واقعی خود نرسیده است.
وی افزود: اگر اهمیت و شهرتی که در نقاط دیگر خراسان جنوبی به‌واسطه ستاره‌های درخشان کویر بوده است، در مهاجرت‌‌های خود روحیه فرهنگی و سجایای اخلاقی و آموزش و آرامش روحی را به ارمغان برده و نام شهرها و روستا‌های خود را از طریق این پیام‌های انسانی جاودانه کرده‌اند. بسیاری از بلند‌پایگان بیرجند مانند عبدالعلی بیرجندی، سیدمحمد مشکوة، پروفسورمحمدحسن گنجی و دکتر جمال رضایی، به دلیل اقتصاد بسته منطقه و محدودیت امکانات از مقامی که درخور آن‌ها بوده، برخوردار نشده‌اند.
دانستن، فضای فرهنگی مناسب می‌طلبد
راشد محصل ادامه داد: آنچه امروز جامعه فرهنگی ما را به خود مشغول میکند، کم‌توجهی جوانان به آثار ادبی، نبود علاقه به دانستن و نا‌توانی در دریافت مطالب دقیق هنری است. البته این بدان معنا نیست که ما از استعداد‌های برجسته محروم هستیم، بلکه این استعداد‌ها بیشتر جذب دنیای مجازی شده‌اند و امروزه جوانان ما در پی آن هستند، در حالی‌که کارهای ابتکاری به دانستن نیاز دارد. دانستن، فضای فرهنگی مناسب می‌طلبد که برای بهتر و بیشتر دانستن ایجاد انگیزه کند؛ فرهنگ‌مداران باید این مسئولیت را بر عهده بگیرند. فرهنگستان باید جاذبه‌های لازم برای حصول به این هدف را ایجاد کند.
نویسنده کتاب «تاريخ فرهنگ و آموزش نوين در بيرجند» اظهار کرد: ایجاد فضای ادبی برای درک گذشته علمی و فرهنگی خود یک فرضیه ملی است و ما باید دانشمندان بزرگ این سرزمین را در هر جا و هر لباس و هر زبان که سخن می‌گفتند، بشناسیم و خصلت‌های انسانی و اخلاقی و مایه‌های اجتماعی کارهای ایشان را نیز به‌درستی درک کنیم. شناخت محصول علمی و فکری و قریحه ذاتی و شخصیت معنوی آن‌ها نیز از دیگر مسئولیت‌های ما در قبال بزرگان این کشور است. هدف نهایی، آموزش و پرورش افراد براساس آثار بزرگان علمی و فرهنگی است.
پرداختن به کارهای پژوهشی عمر نوح، صبر ایوب و گنج قارون می‌خواهد
وی با اشاره به تلاشهای فرهنگی و علمی دکتر رفیعی گفت: در بین همزبانان ما دکتر رفیعی از فرهنگ‌مداران و علاقهمندان به شناختن و شناساندن بزرگان و شخصیت‌های خراسان جنوبی است؛ کتاب‌های غیرتخصصی ایشان از این موارد است. معرفی جنبه‌های مختلف تاریخ فرهنگی منطقه خراسان جنوبی از جمله اهداف دکتر رفیعی است که تابه‌حال مغفول مانده و یا کسی معترض آن نشده است. علاقهمند کردن و تشویق به پیگیری پژوهش‌های تاریخ این سرزمین در زمینه‌های مختلف، از دیگر تلاشهای ایشان است.
این نویسنده و پژوهشگر و مدرس پیشکسوت دانشگاه افزود: تحقیقات ادبی و مشغولیت به کارهای پژوهشی عمر نوح، صبر ایوب و گنج قارون می‌خواهد. ایشان به‌جای همه این‌ها عشق سرشار و کوششی فراوان به کتاب، علاقه به گویندگان و نویسندگان دارند؛ عشق و علاقه‌ای که ناشی از ایمان به فرهنگ و فرهنگ‌مداری است که باید آن‌را سرآغازی ماندگار دانست. چاپ و انتشار دیوان‌های مختلف و بیرجندیات، کار مشترک با استاد جمال رضایی از جمله مهم‌ترین آثار ایشان است.
افتخار شاگردی دکتر رفیعی را دارم
سیدتقی نوربخش، رئیس سازمان تأمین اجتماعی نیز در آئین نکوداشت دکتر محمود رفیعی، با اشاره به الگو بودن شخصیت دکتر رفیعی برای جوانان گفت: من به سه دلیل با دکتر رفیعی احساس قرابت می‌کنم؛ نخست این‌که من افتخار شاگردی ایشان را دارم. در سال 1365 به عینه شاهد تدریس و آموزش دقیق و تشخیص تأثیرگذار ایشان در بیمارستان بهرامی بودم، همچنین از نزدیک شاهد عمق دانش تئوریک و برخورد کریمانه ایشان با بیماران بودم. درس‌های فراوانی در حوزههای مختلفی علمی مانند تغذیه کودکان و حوزههای اخلاقی از ایشان کسب کردم.
وی ادامه داد: دومین دلیل قرابت من با دکتر رفیعی، افتخار همشهری بودن من با ایشان است. بیرجند سرزمینی با اقلیمی سخت که علی‌رغم محرومیت و دور‌افتادگی از پایتخت با مردمی سخت‌کوش و باهوش، توانسته مفاخر بزرگی را به کشور تقدیم کند. سومین دلیل من برای قرابت با دکتر رفیعی، هم‌رشته بودنم با ایشان است.
نوربخش اظهار کرد: دکتر رفیعی یک حکیم و محقق واقعی است. ایشان آثار مفاخری را نشر دادند که در صورت بی‌توجهی شاید هیچ‌گاه عرضه نمی‌شدند.
انتشار 29 اثر درباره نام‌آوران خراسان جنوبی
سیدمرتضی نوربخش نیز در این آئین با اشاره به پیشرفت‌های متعدد ایران در حوزههای علمی از جمله پزشکی گفت: دکتر رفیعی در طول 43 سال، علاوه بر پزشکی در خدمات فرهنگی 29 اثر مربوط به نام‌آوران خراسان جنوبی منتشر کرده است.
دکتر رفیعی به‌مثابه یک انجمن است
ناهید بنی‌اقبال، رئیس کتابخانه فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز در آئین نکوداشت دکتر محمود رفیعی، درباره شخصیت و تلاشهای علمی وی اظهار کرد: دکتر رفیعی به‌مثابه یک انجمن است. طی 30 سال گذشته برای هر بیرجندی فرهنگ‌دوست چند نکته درباره عملکرد دکتر رفیعی مسجل است؛ نخست، در چند دهه گذشته با معرفی بزرگان علم و ادب به جامعه جوان بیرجند موجب شد تا جوانان به مفاخر خود مباهات کنند و الگوی‌‌های ذی‌قیمتی برای خود داشته باشند.
وی ادامه داد: مجموع اقدامات دکتر رفیعی از جمله وظایف انجمن آثار و مفاخر فرهنگی است. سیاست مملکتی برای ایجاد انجمن در استان‌های مختلف کشور اتخاذ شده است. باید شبکه‌هایی در سراسر کشور وجود داشته باشد تا شهروندان آن دیار با مفاخر خود آشنا شوند. دکتر رفیعی وظیفه انجمن را به تنهایی انجام داده است؛ بیرجند به کمک ایشان با فرهنگ خود شناخته شده است. فرهنگ جنبه‌ای از زندگی انسانی است که موجب تمایز وی از دیگر موجودات می‌شود.
بنی‌اقبال گفت: ماندگار ساختن میراث فرهنگی و تحویل آن به نسل‌های دیگر، هزینه‌بر بوده و مساعی فراوان می‌طلبد؛ دکتر رفیعی صاحب هر دو این خصیصه‌هاست و تا حداکثر توان و به کمال در این مسیر حرکت کرده است. هر یک از کتاب‌های منتشر شده با هزینه ایشان علاوه بر این‌که فرهنگ اندیشمندان بیرجند را معرفی میکند، به غنای علمی و دانش کشور نیز به میزان زیادی می‌افزاید، چراکه دکتر رفیعی فعالیت فرهنگ‌مداری را بر یک نکته محدود نکرده و مسیر پژوهش‌های وی از گذشته تا معاصر را شامل می‌شود.
علاقهمندان به پژوهش می‌توانند مانند دکتر رفیعی عمل کنند
این مدرس دانشگاه افزود: دومین نکته، ایجاد چالش فکری فرهنگی و اجرایی است که باید در نسل جوان بیرجند برانگیخته شود. باید به دنبال پاسخ برای چرایی باقی نماندن اثری از مفاخر منطقه بیرجند باشند؛ آیا کم‌کاری کرده‌اند یا نسل‌های بعد غفلت کرده‌اند؟ به‌هر حال هر دو عامل باید از سوی نسل جوانان شناسایی و با اجرای برنامه‌های دقیقی جبران مافات شود. نیرو‌های فعال و عاشق و علاقهمند به پژوهش می‌توانند مانند دکتر رفیعی عمل کنند.
وی در ادامه اظهار کرد: دکتر رفیعی عاشقانه به نشر آثار مختلف با همکاری مراکز بزرگ مانند کتابخانه مرعشی نجفی و دانشمند بزرگ استاد رضایی پرداخت؛ در عین حال ناشران بزرگ مانند نشر هیرمند ماهرانه و عاشقانه به نشر این آثار می‌پردازند. وقتی دستش ازآثار کهن کوتاه می‌ماند، خود دست به تألیف می‌زند؛ از سوی دیگر ترجمه را نیز در نظر دارد. جالب اینجاست که دکتر رفیعی درباره آگاهی‌‌های پزشکی خود 27 مقاله فارسی و 17 درسنامه بیماری کودکان و تغذیه کودک ارائه میکند و علاوه بر این در 16 گرد‌همایی داخلی و خارجی نیز حضور پیدا کرده است.
رئیس کتابخانه فرهنگستان زبان و ادب فارسی ادامه داد: 31 سال تدریس و پنج نوآوری در مرکز طبی کودکان و تصدی در 6 منصب مدیریتی و عضویت در هشت کمیته و کمیسیون وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای تدوین ضوابط بهداشتی در زمینه شیر خشک و غذای کودکان، از جمله دیگر تلاشهای دکتر رفیعی است.
رونمایی از سردیس استاد
در انتهای این آئین نکوداشت، سیدمحمدحسین قریشی، معاون فرهنگی دانشگاه بیرجند، متن تقدیر دکتر خلیل خلیلی، رئیس دانشگاه بیرجند را قرائت کرد. اهدای نشان زرین انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با حضور دکتر مهدی محقق و رونمایی از سردیس دکتر محمود رفیعی پایان‌بخش این برنامه بود.
نظر شما