مؤلف در پیشگفتار کتاب آورده است: «هدف از نوشتن این کتاب کمک به کسانی است که میخواهند با پنج موضوع کلیدی در فلسفه غرب آشنا شوند. در این کتاب قصد دارم شرحی مختصر، درست و روشنگرانه ارائه دهم از استدلالهای مهمی که در این پنج حوزه ارائه واز مواضعی که اتخاذ شده است.» (ص 9)
«مسائل کلیدی فلسفه» پنج فصل دارد. «نظریه شناخت» عنوان فصل نخست این کتاب است. نویسنده در این فصل، به تعریف نظریه شناخت پرداخته و در ادامه، عقلباوری، تجربهباوری و مبناگروی را بررسی کرده است. خوانندگان در ادامه مطالعه این فصل، روایت سهبخشی از شناخت و نقد روایت سهبخشی را از نظر میگذرانند. شکاکیت و شناخت، شکاکیت و ادراک، رئالیسم، ایدهآلیسم و پدیدارباوری دیگر بخشهای این فصل هستند.
فصل دوم کتاب به «فلسفه اخلاق» میپردازد. باجینی این فصل را با چیستی فلسفه اخلاق آغاز کرده است. شاخههای فلسفه اخلاق، اخلاق و رئالیسم، شناختناباوری، نقش عقل و توصیهگرایی از عناوین آغازین این فصل است.
نویسنده در ادامه فصل دوم، به تشریح مفاهیمی مانند اخلاق وظیفهگرا و اخلاق پیامدگرا، اخلاق فضیلتمدار، فایدهباوری، اخلاق کانتی، اخلاق ارسطویی، حقوق حیوانات، سقط جنین، آسانمرگی و اخلاق کاربردی پرداخته است.
«فلسفه ذهن» عنوان فصل سوم کتاب است. مؤلف، این فصل را با پرسش از چیستی فلسفه ذهن آغاز میکند و به بررسی دوگانهانگاری، استدلالهای مخالف دوگانهانگاری، رفتارگرایی و استدلالهایی مخالف رفتارگرایی میپردازد. سپس این فصل را با فیزیکالیسم، کارکردگرایی، ذهنهای دیگر، اینهمانی و هویت شخصی به پایان میرساند.
باجینی در فصل چهارم، «فلسفه دین» را بررسی کرده است. وی در این فصل دو پرسش با عنوانهای «فلسفه دین چیست؟» و «خدا چیست؟» را مطرح میسازد و در ادامه، مسئله شر و رابطه ایمان و عقل را واکاوی میکند. شرطبندی روی خدا، شأن زبان دین، برهان هستیشناختی، برهان کیهانشناختی و برهان غایتشناختی، از دیگر مفاهیم بررسیشده در این فصل هستند. این فصل با توضیح تجربه دینی، معجزه، خدا و اخلاق پایان میپذیرد.
خوانندگان در فصل پنجم این کتاب فلسفی، مفاهیمی درباره «فلسفه سیاسی» را پیش روی خود دارند. آنها در این فصل، پس از آشنایی با تعریف فلسفه سیاسی، مطالبی درباره لیبرالیسم، سوسیالیسم و محافظهگرایی را میخوانند.
نویسنده در ادامه نگارش این فصل، آنارشیسم، آزادی و عدالت را در کنار مفاهیم حقوق، توجیه وجود دولت و اقتدار آن، قانون، قانونشکنی و توجیه مجازات را برای علاقهمندان بررسی کرده است.
بحثهای این کتاب دو جزء اصلی دارند. جزء اول، خلاصه و تشریحی عمیق از استدلالهایی مهم است که در هر موضوع عرضه شدهاند. جزء دوم عبارت است از بیان انتقادها، زیر سؤال بردن اعتبار یا درستی استدلالها و تأکید بر ضعفها و اشکالهایی که بالقوه در این موارد وجود دارند. مؤلف در پیشگفتار خود مینویسد: «هدف اصلی این کار، عرضه مجموعه کاملی از انتقادها نیست، بلکه مقصود، برجسته کردن نقاط ضعف بالقوه در آنهاست تا خواننده تشویق شود خودش دعاوی مطرحشده را زیر سؤال ببرد.» (صص 9 ــ 10)
هر فصل این کتاب در پایان با نتیجهگیری، خلاصه، اصطلاحنامه و مطالبی برای مطالعه بیشتر به اتمام میرسد. خوانندگان در پایان کتاب نیز میتوانند اصطلاحنامه پایانی و مطالبی دیگر برای مطالعه بیشتر را مطالعه کنند.
مؤلف قبل از فصل آغازین کتاب، فصلی با عنوان «از کجا شروع کنیم؟» را قرار داده است که در آن مسائلی با عناوین «مقدمات استدلال»، «انواع توجیه منطقی»، «نقد استدلال»، «بعد از تخریب» و «فیلسوف شدن» را با مثالهایی ساده و بیانی روان و دقیق مطرح میکند. او در بخش «فیلسوف شدن»، راه درست خواندن یک متن فلسفی را به منظور دستیابی به قدرت فلسفهورزی پیش روی خواننده میگذارد و به ترسیم جایگاه کتاب خود در این روند میپردازد:
«لازمه فیلسوف بودن این است که متن فلسفی را طوری نخوانیم که گویی به حدی موثق است که جز پذیرفتن آن کار دیگری برایمان نمانده است؛ بلکه باید آن را یکی از طرفهای گفتوگویی محسوب کنیم که خود ما نیز در آن شریکیم. باید متن را نقادانه بخوانیم؛ البته نقدی که سازنده است. باید بین جستوجوی نادرستیهای استدلال و جستوجوی حقایق و بصیرتهای موجود در استدلال، توازن برقرار کنیم.
مهم است که از آن چه در صفحه پیش رویتان نوشته شده، فراتر بروید. باید بکوشید انگیزه پسپشت استدلالها را پیدا کنید. اگر مقدماتی در پس استدلالها وجود دارد اما بیان نشده است، آنها را بیابید و ببینید چگونه میتوانید استدلال را به پیش ببرید. هر متنی که میخوانیم تقریباً همیشه آغاز یک پژوهش است نه پایانش.
اگر در نتیجه این حرفها خواندن فلسفه طاقتفرسا به نظر میآید، علتش این است که خواندن درست فلسفه واقعاً هم طاقتفرساست. فلسفه، ما را وامیدارد تا از تمام توان عقلیمان بهره بگیریم، چون عقل، تنها منبعی است که به کار فلسفه میآید. به هر حال، بسیاری مطالعه فلسفه را به رغم آن که طاقتفرساست، ارزشمند و حتی گاهی لذتبخش میدانند.
این کتاب، کلید درِ برخی از ذخایر فلسفی را به دستتان میدهد. بدین ترتیب شما فقط در آستانه در قرار خواهید گرفت؛ اما امیدوارم این آستانه آنقدر جذاب باشد که تشویق شوید از آن عبور کنید.»
نشر نی کتاب «مسائل کلیدی فلسفه» را در 251 صفحه رقعی با شمارگان هزار نسخه به بهای 18 هزار تومان منتشر کرده است.
نظر شما