به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از روابط عمومی انتشارات سروش، کتاب حاضر یکی از مهمترین نوشته‌های میرچا اِلیاده است. پژوهنده صاحبنظر، در این کتاب  «صور و اشکال» عالم قداست و دیانات و آئین‌ها و اساطیر و رمزها را بررسی کرده است.

دو مسأله مذهب چیست؟ و به چه میزانی می‌توان از تاریخ ادیان سخن گفت؟ موضوع اصلی کتاب است و چون نویسنده در باب فایده تعریف مقدماتی پدیده مذهبی بدگمان است، در این کتاب به بحث درباره تجلیات قداست یا لاهوت به گسترده ترین معنای کلمه بسنده شده است. در نتیجه فقط پس از بررسی شمار کلانی از این تجلیات، می‌توان مسأله تاریخ اشکال و صور مذهبی را مطرح ساخت.

روش تحقیق نویسنده در این کتاب بسیار ساده و قابل اطمینان است. او پژوهش خود را با شرح چندین تجلی قداست در کیهان، قداستی که در سطوح و مراتب مختلف کیهان، در آسمان و آب و زمین و سنگ، ظاهر می‌شود، آغاز کرده است،  نه بدین علت که آن را کهن ترین تجلیات قداست می پندارد بلکه از این رو که شرح آنها از سویی، دیالکتیک قداست و از سوی دیگر ساختمان و ساختارهای ظرف (یا وعاء) قداست را توضیح می‌دهد.

به اعتقاد نویسنده به چندین دلیل مزایای این روش تحقیق کتاب بر مضراتش می چربد:
1. از تعریف پدیده مذهبی، به طریق برهان لمّی معاف خواهیم بود اما خواننده با مرور فصول مختلف کتاب خود می تواند در باب ریخت شناسی قداست، تأمل و اندیشه کند.
2. تجزیه و تحلیل هر دسته از تجلیات قداست، ضمن آشکار ساختن وجوه و جهات قداست به نحوی طبیعی، و تفهیم این معنی که چگونه در نظامی منسجم و منضبط، مندرج می شوند، در عین حال، زمینه را برای بحث نهایی در باب ذات مذهب، فراهم و آماده می سازد.
3. بررسی همزمان اشکال و صور مذهبی «دانی و  عالی» عناصر مشترکشان را عیان خواهد ساخت و بدینگونه از بعضی خطاهای ناشی از دیدگاه  تکاملی یا  غرب گرایانه اجتناب می‌شود.
4. مجموعه های به هم پیوسته مذهبی را زیاده از حدّ، تجزیه کرده، چرا که هر رده از تجلیات قداست، چه از لحاظ ریخت شناسی و چه از جنبه تاریخی، به نوعی کلیّتی واحد است.
5. هر فصل جهتی خاص از قداست، رشته‌ای خاص از مناسبات انسان با قداست و در هر رشته از این مناسبات، ردیفی از  لحظات یا برهه‌های تاریخی را آشکار خواهد ساخت.

نویسنده در هر فصل کتاب کوشیده است ساختمانی و حتی گاه سبک و شیوه ای خاص داشته باشد تا از یکنواختی  که عارض هر شرح و توضیح تعلیمی می شود، احتراز به عمل آید. هدف از تقسیم هر فصل به چندین بند، خاصه ساده کردن کار ارجاع بوده است و فقط با مطالعه کامل کتاب می‌توان به دامنه بُرد و شعاع عمل آن پی برد.

چاپ پنجم کتاب «رساله در تاریخ ادیان» در 434 صفحه با قیمت 23 هزار تومان از سوی انتشارات سروش منتشر شده است.