خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)ـ بسیاری از کسانی که در ایران به نحوی از اَنحا کار فلسفی می‌کنند و با فضای مجازی اینترنت نیز بیگانه نیستند، نام «دانشنامه فلسفه استنفورد» را شنیده‌اند و چه بسا از این مجموعه کم‌نظیر بهره نیز برده باشند. انتشارات ققنوس در ادامه انتشار کتاب‌هایی از مجموعه «دانشنامه فلسفه استنفورد» به چاپ چهار کتاب دیگر از این مجموعه اقدام کرده است. «نیکولاس کوزایی»، «پیشرفت»، «فلسفه علم آینشتاین» و «فلسفه شوخی» عناوین این چهار کتاب جدید است.
«دانشنامه فلسفه استنفورد» به سرپرستی دکتر ادوارد ن. زالتا، افزون بر این که پیوندی فراگیر میان فضای دانشگاهی و عرصه عمومی برقرار کرده است، ویژگی‌های درخور توجه دیگری هم دارد. حجم بسیاری از مقاله‌های این دانشنامه چشمگیر است. ظاهراً دست نویسندگان در شرح و بسط بسیاری از موضوع‌ها و مباحث باز بوده است. دیگر این که در کنار مدخل‌های نام‌آشنا، گاه به موضوع‌ها و مسائلی کم و بیش بدیع پرداخته شده است که شاید ورودشان به دانشنامه‌ای فلسفی، در نظر اول غریب به‌نظر برسد.
در اینجا نگاهی کوتاه به این چهار کتاب نوانتشار از مجموعه «دانشنامه فلسفه استنفورد» داریم:
«نیکولاس کوزایی»
در درآمدی که بر کتاب «نیکولاس کوزایی» نوشته شده، آمده است: «شواهد مؤید این مطلبند که مهم‌ترین متفکر آلمانی قرن پانزدهم، نیکولاس کوزایی [نیکولاوس کوسانس]، (1401 ــ 1464)، در عین حال از متولیان و اصلاح‌گران کلیسا و یکی از کاردینال‌ها بوده است. تلاش مادام‌العمر او اصلاح کلیسای جهانی و کلیسای رم و وحدت بخشیدن به آنها بود، چه آن هنگام که در مقام متخصص شریعت مسیحی در شورای بازل خدمت می‌کرد و چه بعدها که از طرف پاپ به قسطنطنیه و سپس به اسقف‌نشین‌ها و کلیساهای آلمان فرستاده شد. ... او در سنت نوافلاطونی تعلیم یافت و در آن غوطه خورد؛ در عین حال هم به دانش مدرسی و هم به دانش ادبی‌ـ‌سیاسی غیرکلیسایی [یا اومانیستی] وقوف داشت.» (صص 11 ــ 12)
خوانندگان در مطالعه کتاب «نیکولاس کوزایی» نوشته کلاید لی‌میلر، علاوه بر مطالعه سرگذشت این متفکر، با اندیشه وی نیز آشنا می‌شوند و در ادامه، نوافلاطون‌گرایی خاص نیکولاس و سهم نیکولاس در اندیشه‌های سیاسی را در این کتاب چهاربخشی مطالعه می‌کنند.
اثر حاضر که ترجمه سید محمدعلی شامخی است، با کتابنامه، واژه‌نامه انگلیسی به فارسی و نمایه پایان می‌یابد.
نیکولاس کوزایی از مجموعه «دانشنامه فلسفه استنفورد»، در 96 صفحه با شمارگان یک‌هزار و 650 نسخه، به بهای 6 هزار تومان منتشر شده است.
«پیشرفت»
«پیشرفت» عنوان دیگری از تازه‌های مجموعه «دانشنامه فلسفه استنفورد» است. این مجلد از مجموعه به قلم مارگارت میک‌لَنگی، نوشته شده و مژده ثامتی کار ترجمه آن را بر عهده داشته است.
در بخشی از درآمد این کتاب می‌خوانیم: «حامیان فلسفی پیشرفت مدعی هستند که وضعیت بشر در طول تاریخ بهبود یافته است و در آینده نیز این روند ادامه خواهد داشت. آموزه‌های پیشرفت اولین‌بار در قرن هجدهم در اروپا ظهور یافت و مظهر خوش‌بینی اروپا در آن دوره است. در قرن نوزدهم بود که اعتقاد به پیشرفت به اوج خود رسید. اگر چه کسانی که به دیده شک به پیشرفت می‌نگریستند از همان ابتدا در کنار حامیان آن حضور داشتند، در قرن بیستم بود که [بسیاری از] نظریه‌پردازان به طور دسته‌جمعی از این اندیشه روی برگرداندند. بسیاری از متفکران بیستم بعد از وقایع فجیعی مانند دو جنگ جهانی، هولوکاست و کاربرد سلاح‌های اتمی منکر اندیشه پیشرفت شدند.» (ص 11)
نویسنده در بخش نخست این کتاب برای درک مفاهیم از سوی خوانندگان، مروری بر مسائل مفهومی داشته و از جهات گوناگون به مسئله پیشرفت پرداخته است. او تبیین اندیشه نظریه‌پردازان پیشرفت را نیز در دستور کار تألیف کتاب خود قرار داده است.
خوانندگان در این کتاب 6 فصلی، علاوه بر درک مسائل مفهومی، با تفکر پیشاروشنگری و دیدگاه‌های روشنگری درباره پیشرفت آشنا می‌شوند. دیدگاه‌های راجع به پیشرفت در قرن نوزدهم و نقد آموزه پیشرفت نیز موضوع فصل‌های چهارم و پنجم کتاب را تشکیل می‌دهند.
«قرن بیستم و بعد از آن»، عنوان بخش پایانی و ششم کتاب «پیشرفت» است و در این بخش نظریات برخی نظریه‌پردازان پسااستعماری مانند آدورنو بررسی می‌شود.
کتاب حاضر در 82 صفحه، با شمارگان یک‌هزار و 650 نسخه، به بهای 5 هزار تومان به بازار کتاب راه یافته است.
«فلسفه علم آینشتاین»
«فلسفه علم آینشتاین»، دیگر کتاب نوانتشار از مجموعه «دانشنامه فلسفه استنفورد» است. دان آ. هاوئورد، کار تألیف این کتاب را بر عهده داشته و سعید جعفری نیز آن را به فارسی برگردانده است.
در بخشی از درآمد این کتاب می‌خوانیم: «آلبرت آینشتاین (1879 ــ 1955) پرآوازه‌ترین فیزیکدان قرن بیستم است؛ اما سهم او در فلسفه علم قرن بیستم کم‌تر شناخته شده است، هرچند اهمیت آن کم از دستاوردهای وی در فیزیک نبوده است. فلسفه علم آینشتاین ترکیبی است اصیل و بکر از عناصر برگرفته از منابع ناهمگونی همچون نوکانت‌گرایی، قراردادگرایی و تجربه‌گرایی منطقی. ویژگی فارق این فلسفه علم ترکیب بدیع واقع‌گرایی است با گونه‌ای از قراردادگرایی که متصف به کل‌نگری و تعین‌گرایی ناقص است.» (ص 11)
کتاب حاضر در هفت بخش تألیف و تنظیم شده است. در بخش نخست، مقدمه‌ای درباره آینشتاین آمده که در آن فرصت‌طلبی این دانشمند در معرفت‌شناسی بررسی شده است.
«تعین ناقص گزینش نظریه بر اساس شواهد: طبیعت و نقش قراردادها در علم» و «سادگی و گزینش نظریه» عنوان بخش‌های دوم و سوم این کتاب است. در ادامه نیز «تک معنایی در بازنمایی نظری طبیعت» پیش روی خوانندگان قرار می‌گیرد.
نویسنده، «واقع‌گرایی و تفکیک‌پذیری» را در بخش پنجم و «تمایز میان نظریه‌های سازنده و نظریه‌های اصولی» و «نتیجه‌گیری: آلبرت آینشتاین: فیلسوف و فیزیکدان» را در بخش‌های ششم و هفتم مورد بررسی قرار داده است.
کتاب «فلسفه علم آینشتاین» از مجموعه «دانشنامه فلسفه استنفورد» در 84 صفحه، با شمارگان یک‌هزار و 650 نسخه، به بهای پنج هزار تومان منتشر شده است.
«فلسفه شوخی»
جان ماریال، کار تألیف کتاب «فلسفه شوخی» از مجموعه «دانشنامه فلسفه استنفورد» را بر عهده داشته است. در این کتاب که غلامرضا اصفهانی آن را ترجمه کرده، نظریه‌های مختلف درباره «شوخی» در 6 بخش بررسی شده‌اند.
در درآمد این کتاب می‌خوانیم: «اگرچه نزد بیشتر مردمان شوخی ارزشمند است، فیلسوفان کم‌تر درباره آن سخن گفته‌اند، و آنچه بیان کرده‌اند عمدتاً انتقادی است. سه نظریه سنتی خنده و شوخی در اینجا مورد بررسی قرار گرفته است، در کنار این نظریه که شوخی از بازی پرخاشگری ساختگی در میمون‌ها سر برآورده است. فهم شوخی به منزله بازی به مخالفت با اعتراضات سنتی به آن کمک می‌کند و برخی فواید آن را آشکار می‌سازد، از جمله فوایدی که میان شوخی و خود فلسفه مشترک است.» (ص11)
ماریال، در بخش نخست این کتاب «ناخوشنامی شوخی» را بررسی کرده و در بخش دوم «نظریه خودبرتربینی» را برای مطالعه خوانندگان در اختیار آنها قرار داده است. «نظریه رهاسازی» و «نظریه ناسازگاری» عناوین فصل‌های سوم و چهارم کتاب را تشکیل می‌دهند.
خوانندگان، در فصل پنجم این کتاب مطالبی را زیر عنوان «شوخی به مثابه بازی، خنده در حکم پیغام بازی» را از نظر می‌گذرانند. فصل پایانی کتاب حاضر «کمدی» نام دارد.
انتشارات ققنوس «فلسفه شوخی» را در 84 صفحه، با شمارگان یک هزار و 650 نسخه، به بهای پنج هزار تومان منتشر کرده است.
دوشنبه ۲۵ خرداد ۱۳۹۴ - ۱۳:۰۱
نظر شما