به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) مراسم بزرگداشت دکتر علی‌ رفیعی علامرودشتی‌ نویسنده، کتاب‌شناس، مصحح و محقق برجسته كشور امروز پنجشنبه‌ 24 اردیبهشت‌ ماه با حضور مجید غلامی‌جلیسه مدیر‌عامل موسسه خانه‌کتاب، اکبر ایرانی‌، مدیرعامل مرکز پژوهشی میراث مکتوب‌، سید کاظم موسوی بجنوردی‌، رئیس بنیاد دایره‌المعارف بزرگ اسلامی و جمعی از استادان و پژوهشگران در سالن کتاب و هنر بیست‌وهشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.

غلامی‌جلیسه‌ در ابتدای این مراسم ضمن قدردانی از تلاش‌های دکتر رفیعی‌ در حوزه تصحیح‌ متون‌، تدوین کتب و مقالات‌ گفت: وقتی به سابقه کاری ایشان نگاه می‌کنیم‌، تاثیرگذاری‌ وی را در همه حوزه‌های مختلف می‌بینیم‌. مجموعه‌سازی در کتابخانه‌های دایره‌المعارف بزرگ اسلامی و آیت‌الله مرعشی، تصحیح متون‌، راه‌اندازی و تاسیس دایره‌المعارف کتاب که از علاقه‌مندی‌های ویژه ایشان است نشان‌دهنده عشق و علاقه دکتر رفیعی به کتاب است.

وی ادامه داد: اگرچه در سال‌های اخیر به دلیل بیماری بخش عمده‌ای از فعالیت‌های ایشان ابتر مانده اما تلاش‌هایی که سال‌های سال از او به یادگار مانده در همه حوزه‌ها تاثیر‌گذار خواهد بود.

وی با اشاره به رونمایی کتاب «شیفتگان کتاب» در این مراسم افزود: این کتاب شامل مقالات دکتر رفیعی‌ در مجله‌ «میراث شهاب» است که توسط محمد‌رضا اسفندیاری جمع‌آوری شده و نشان‌دهنده تلاش‌های بسیار دکتر رفیعی در این حوزه است.

خانه‌کتاب قدردانی از فعالان حوزه کتاب را سرلوحه کار خود قرار داد
غلامی‌جلیسه با بیان اینکه خانه‌کتاب قدردانی و تشکر از فعالان حوزه کتاب را سرلوحه کار خود قرار داد و اظهار کرد: خانه کتاب سال گذشته سلسله برنامه‌های عصر کتاب را با هدف تجلیل از بزرگان این عرصه‌ برگزار کرد، اما امسال به دلیل همزمانی با نمایشگاه کتاب نتوانستیم آنچنان‌ که باید و شاید بزرگداشتی را برای ایشان برگزار کنیم‌ اما امیدواریم که در سال جاری با برنامه‌ریزی‌های مفصل‌تر، به انتشار آثار ایشان همت گماریم و نیز با برگزاری نکوداشت مراسم تکریم بهتری داشته باشیم.

مدیر عامل موسسه خانه کتاب در ادامه با اشاره به اینکه موسسه‌ها و مراکز مختلفی برای شرکت در این مراسم اعلام آمادگی کرده‌اند، گفت: این نشان‌دهنده‌ عشق و علاقه استادان و فعالان این حوزه‌ به دکتر رفیعی است و البته باید با استفاده از ظرفیت‌های موسسات، استادان و صاحب‌نظران‌ همدلی بیشتری برای تجلیل از بزرگان‌ و فعالان حوزه کتاب صورت گیرد.

لقب استادی برازنده علی رفیعی است
سید‌کاظم موسوی بجنوردی نیز در ادامه مراسم به همکاری بیست‌ و نه ساله خود با دکتر علی‌رفیعی اشاره کرد و گفت: ایشان نقش مهمی در شکل‌گیری دایره‌المعارف و پرونده‌های علمی آنجا داشته‌اند و شاید بیش از صد مقاله از ایشان منتشر شده، بنابراین لقب استادی واقعاً برازنده ایشان است چراکه زحمات بسیاری در این حوزه کشیده‌اند و من با طیب خاطر به او استاد می‌گویم.

وی ضمن بیان خاطره‌ای از سفر کاری خود به کشور سوریه گفت: خاطرم هست که آنجا آقای رفیعی با یکی از همکاران برای خرید کتاب‌های لازم برای دایره‌المعارف‌ آمده بودند و آنقدر بانشاط، جوان، سرحال و با انگیزه به صورت مداوم دنبال منابع مفید برای دایره‌المعارف می‌گشتند و این روحیه ایشان‌ به ما هم انرژی می‌داد.

وی ادامه داد: هر زمان که از دکتر رفیعی تقاضایی داشتیم با گشاده‌رویی اجابت می‌کرد و همواره از کارهایی که به ایشان‌ واگذار می‌شد اعم از ماموریت‌های خارج از کشور برای خرید کتاب و یا جست‌وجوی مقاله استقبال می‌کرد.

وی افزود: امیدوارم تا دوباره دکتر رفیعی سلامتی و تندرستی خود را به دست بیاورد و مشغول فعالیت‌های علمی‌ شود. من حامل پیام محبت دوستانشان از دایره‌المعارف بزرگ اسلامی هستم و همه ما قدردان زحمات ایشان هستیم.

عنوان «دکتر» را اجلّ از علی رفیعی می‌دانم
اکبر ایرانی نیز در بخش دیگری از این مراسم‌ به صبر علی رفیعی در دوران بیماری‌ اشاره کرد و گفت: طی شش سالی که دکتر رفیعی دچار نقص عضو شده‌اند صبر بلندی داشتند و امیدوارم که خداوند دوباره تندرستی ایشان را برگرداند. من لقب دکتر را اجلّ از ایشان می‌دانم چرا که وی از نظر من استاد است. رفیعی تاکنون مقالات و کتاب‌های بسیاری را با عشق نوشته‌ و همین‌ برای اینکه ایشان را استاد بنامیم کافی است.

وی با بیان اینکه دکتر رفیعی شیفته کتاب است و درباره کتاب نیز بسیار نوشته گفت: آشنایی من با دکتر رفیعی به سال 1372 برمی‌گردد، زمانی که تازه موسسه میراث مکتوب را راه‌اندازی کردیم برای شناسایی و تصحیح متون اسلامی و شیعی خدمت ایشان رسیدم و از آن موقع به بعد همواره همراه هم بوده‌ایم. رابطه عاطفی عمیقی بین من و ایشان است و خوشبختانه ما از همکاری ایشان با مجله آینه میراث استفاده کرده‌ایم.

بازسازی تاریخ نیشابور توسط علی رفیعی
وی ادامه داد: دکتر رفیعی در این مجله مقالات بسیاری را‌ درباره‌ مکاتب‌ و کتابخانه‌های کشور‌های مختلف تهیه و تنظیم کرد‌. در سال 1375 نیز کتاب تذکرةالشعراء مطربی سمرقندی را تصحیح کردند که در قالب دو جلد به چاپ رسید. پس از آن ما بازسازی تاریخ نیشابور را در دستور کار قرار دادیم‌ و دکتر رفیعی در این زمینه زحمات زیادی کشید و تاکنون بیش از چهار جلد این مجموعه آماده شده‌ و به زودی منتشر می‌شود.

ایرانی افزود: زمانی که با ایشان ارتباط کاری داشتیم من به علاقه‌ وی در حوزه تحقیق و تتبع‌ پی بردم‌. دکتر رفیعی همواره‌ منابع زیادی را‌ می‌دیدند‌ و از آن در تالیف و تدوین کتاب‌ها و مقالات خود استفاده می‌کردند. این در حالی است که امروزه‌ محققان ما زحمت دیدن منابع را به خود نمی‌دهند اما ایشان همواره به دنبال منابع جدید‌ در حوزه تاریخ اسلام‌ و دوره اسلامی بود‌ند.

به گفته وی، دکتر رفیعی بیش از 170 شیفته کتاب را در طول ده سال گردآوری کرده و تک‌نگاری‌های ایشان در این زمینه بی‌نظیر است‌. تاکنون شیفتگان کتاب تا قرن هشتم هجری با ذکر ویژگی‌های این افراد در مجله‌ میراث شهاب منتشر شده است.

اطلاع‌ عمیق دکتر رفیعی از کتابخانه‌های جهان اسلام و جهان عرب
مدیرعامل موسسه پژوهشی میراث مکتوب با تاکید بر تتبع‌ و عمق‌نگری دکتر رفیعی در منابع‌ افزود: ایشان در برهه‌ای از زندگی مجبور شدند که کتابخانه شخصی خودشان را بفروشند که خوشبختانه با وساطت ما این کتابخانه به کتابخانه حسن انوشه سپرده شد و در آن هنگام 12 هزار جلد کتاب ارزشمند و مفید‌ در آن موجود بود. البته ایشان هنوز هم منابع خوبی در کتابخانه خود دارند.

وی تاکید کرد: اطلاع‌ عمیق دکتر رفیعی از کتابخانه‌های جهان اسلام و جهان عرب مثال‌زدنی بود و کتابخانه‌های آیت‌الله مرعشی و دایره‌المعارف بزرگ اسلامی مرهون خدمات ایشان است. من چندین بار با ایشان به لبنان و سوریه سفر کردم و هنگامی که برای خرید کتاب مراجعه می‌کردیم متوجه روابط عمومی خوب ایشان با کتابفروشان، نویسندگان و... این کشور‌ها می‌شدم‌.

به گفته ایرانی، کتابخانه دایره‌المعارف بزرگ اسلامی یکی از بزرگترین کتابخانه‌های تخصصی در ایران و حتی در بسیاری از کشور‌هاست و بخش عربی‌ مرهون دلسوزی و عشق و علاقه دکتر رفیعی است.

وی همچنین گفت: با وجود اینکه دکتر رفیعی‌، سه بار سکته کرده بودند من همواره ایشان را از فشار کاری پرهیز می‌دادم و با وجود اینکه از رفتن به قم منع شده‌ بودند اما دوباره برای کار تحقیق به شهر قم می‌رفتند و سرانجام فشارهای زیاد کاری موجب این اتفاق شد. به هر حال امروز ایشان مبتلا به صبر هستند و امیدوارم این ایام را هم به خوبی طی کنند.

وی در بخش پایانی سخنانش یادآور شد: دکتر رفیعی نیازی به تکریم ندارد و آثار و مقالات ایشان به قدری پسندیده است که در نظر خداوند هم مقام بالایی دارد.

علی رفیعی مأخذشناسی دقیقی دارد
محمد‌رضا موحدی نیز در ادامه این مراسم با تاکید بر مأخذشناسی دقیق علی رفیعی گفت: نثر علی رفیعی در آثارش فصیح است‌ و نثر وی، الگو و نمونه برای همه دانشجویان‌ و محققان است‌ و به راستی که لقب شیفتگان کتاب برازنده خود ایشان نیز هست و هرجای کتاب شیفتگان کتاب را ورق بزنید سالم بودن نثر علی رفیعی را می‌بینید.

سیستم آموزشی شیفتگی کتاب را آموزش نمی‌دهد
علی بهرامیان نیز در ادامه این مراسم‌ به همکاری خود با علی رفیعی در بخش پرونده‌های علمی دایره‌المعارف بزرگ اسلامی اشاره کرد و گفت: آن زمان که تازه این کتابخانه تاسیس شده بود برای هر کاری باید به دکتر رفیعی مراجعه می‌کردیم و ایشان همواره با خضوع و خشوع همه ما را راهنمایی می‌کردند و حق بزرگی بر گردن همه کسانی دارند که در دایره‌المعارف بزرگ اسلامی نویسنده شدند.

وی ادامه داد: بخشی از کتاب «شیفتگان کتاب» درباره خود ایشان است‌ که چگونه با علاقه کتاب می‌خواندند. متاسفانه این ویژگی‌ها را سیستم آموزشی به دانشجویان ما یاد نمی‌دهد و من امیدوارم که دستیار خوبی برای ایشان درنظر گرفته شود‌ تا مجلداتی که از تاریخ نیشابور بر زمین مانده گردآوری و منتشر شود.

درباره شیفتگان کتاب تاکنون اثری به زبان فارسی منتشر نشده
اسفندیاری نیز در بخش دیگری از این مراسم درباره کتاب شیفتگان کتاب توضیحاتی ارایه کرد و گفت: دکتر رفیعی در موضوعات متفاوت و متعددی اعم از تاریخ ملل، کلام و .. قلم زده و مقالات بسیاری دارد‌.

وی ادامه داد: اگر قرار باشد هر تمدن را به یکی از ابعاد مهمش فرو بکاهیم‌ کتاب یکی از ابعاد مهم آن است‌. کتاب در فرهنگ و تمدن اسلامی اهمیت بسیاری دارد‌ و افراد بسیاری در تمدن اسلامی وجود داشتند که شیفته کتاب بودند.

وی با بیان اینکه درباره شیفتگان کتاب تاکنون اثری به زبان فارسی منتشر نشده است‌، افزود: این کتاب فتح بابی برای این موضوع است و البته شاید غربی‌ها و یا اعراب در این حوزه اثری منتشر کرده باشند اما به زبان فارسی تاکنون چنین کتابی منتشر نشده است.

اسفندیاری با بیان اینکه شیفتگی کتاب با خلاقیت تعارض دارد افزود: حال این سوال مطرح است که شیفته کتاب یا کسی که شیدایی نسبت به کتاب دارد‌ را چگونه می‌توان با خلاقیت در تدوین کتاب جمع‌آوری کرد؟ صفت کتاب‌باره و شیفته کتاب با خلاقیت و زایندگی‌ قابل جمع نیست. همواره برای خلاقیت اهمیت زیادی قائل شده‌اند و ده‌ها کتاب درباره خلاقیت نوشته شده است. با این وجود ما همواره نیاز داریم تا منابع و کتاب‌های متعددی را مشاهده کنیم تا بتوانیم‌ یک اثر جدید خلق کنیم. البته در این میان باید خلاقیت و زایندگی هم داشته باشیم.

این عاشورا پژوه افزود: در تمدن اسلامی کسانی که کتاب‌پژوه بوده‌اند‌ به آنها ورّاق می‌گفتند‌. اما فرنگی‌ها اصطلاحی‌ را به کار می‌بردند که چندان جنبه ستایش نداشت‌ چرا که آنها معتقد بودند شیفتگی کتاب ممکن است موجب کاهش خلاقیت در اثر شود.

وی ادامه داد: شما اگر منبع نداشته باشید نمی‌توانید تحقیق کنید چراکه تمدن ما تمدن متن است اما اینکه باید چگونه شیفتگی کتاب را با خلاقیت جمع کرد خود جای بحث دیگری است.

اسفندیاری در پایان سخنانش با بیان اینکه رفیعی متعلق به نسل اول دایر‌ه‌المعارف‌نویسی و دانشنامه‌نگاری در ایران است، گفت: ایشان نقش مهمی در شکل‌گیری دایره‌المعارف بزرگ اسلامی داشتند و اکنون نیز در مقام‌ صبر هستند و امیدوارم که ما نیز این صبر را از ایشان یاد بگیریم. دکتر رفیعی اگرچه به شعر نو علاقه زیادی نداشت اما همواره این شعر مهدی اخوان‌ثالث را می‌خواند که: «سلامت را نمی‌خواهند پاسخ‌ گفت‌ سرها در گریبان‌ است...» امیدوارم که سلام دکتر رفیعی پاسخ داده شود.