کتاب "عقل و دین" به قلم حجت الاسلام و المسلمین علی ربانی گلپایگانی، برگزیده شانزدهمین همایش انتخاب کتاب سال حوزه است.
پدیدآورنده در این کتاب، با الهام از قرآن کریم، نسبت میان عقل و دین را بررسی میکند.
وی کتاب خود را در چهار بخش سامان داده است که مباحث بخش اول آن عبارتاند از: تعریف لغوی و اصطلاحی عقل؛ معانی عقل و واژگان مرتبط با آن در قرآن؛ حجیت عقل از دیدگاه قرآن؛ تعریف لغوی و اصطلاحی دین؛ کاربردهای دین در قرآن.
حجت الاسلام ربانی گلپایگانی در بخش دوم به بررسی نقش عقل در فهم مفاهیم قرآنی پرداخته و سه نقش مهم «مبنایی»، «ابزاری و عمومی» و «تحلیلی و تحقیقی» را بررسی می کند.
بخش سوم کتاب، با عنوان «عقل و آموزه های ایمانی» شامل مطالبی درباره رابطه عقل و ایمان دینی؛ دیدگاه قائلین به سنخیت ایمان و شک؛ نظریۀ مخالفین یقینگرایی در ایمان؛ تبیین جایگاه عقل در خداشناسی از دیدگاه قرآن و نقش عقل از دیدگاه قرآن است.
حجت الاسلام ربانی گلپایگانی در بخش چهارم تحت عنوان «عقل و احکام شرعی»، به تبیین رابطۀ عقل و احکام شرعی از نگاه قرآن و روایات؛ تعریف دلیل عقلی و اقسام آن؛ پیشینۀ دلیل عقلی در فقه شیعه؛ افراط و تفریط در نقش فقاهتی عقل؛ مبانی کلامی (شامل حسن و قبح ذاتی افعال، هدفمندی افعال الهی، شریعت و مصلحت، عقل و درک ملاک احکام شرعی)؛ قواعد عقلی استنباط (شامل قاعدۀ تلازم حکم عقل و شرع، قاعدۀ اهم و مهم در فقه اسلامی، تنقیح مناط و الغای خصوصیت) و مبانی و مقاصد شریعت (در دیدگاهای افراطی، تفریطی و اعتدالی) پرداخته است.
نویسنده در این کتاب کوشیده تا مبتنی بر آیات و روایات، تبیینی دقیق از رابطه دین و عقل ارایه کرده و نشان دهد که این دو رابطه ای معنادار با یکدیگر دارند. بی شک مطالب این کتاب می تواند برای اندیشورانی که سعی در تنقیح و تأسیس علوم دینی خاصه علوم انسانی اسلامی دارند، راهگشا باشد.
نظر شما