به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست ویژه «شعر و هنر زنان» عصر دیروز شنبه 23 اسفند (1393) با حضور و سخنرانی غزل تاجبخش، فهیمه غنی نژاد، نیلوفر لاری پور، مهرنوش قربانعلی، هرمز علیپور و سعید قطبی زاده، با مدیریت حامد ابراهیم پور در محل کانون ادبیات ایران برگزار شد.

بی‌معنا بودن ترکیب‌ «شعر زنان»
فهمیه غنی نژاد، شاعر، منتقد ادبی و مدرس دانشگاه نیز در این نشست گفت: برخی  ترکیب‌هایی مانند «شعر زنان» و «شعر جوان» که امروزه ناظر به تقسیم‌بندی‌هایی در هنر و ادبیات است، بسیار بی‌معنا هستند. به عنوان مثال چون احمد شاملو الان چندین سال است که فوت کرده و سال‌ها پیش اشعارش را سروده باید شعر او را «شعر پیر» بنامیم؟ خیر، اتفاقا شعر شاملو «شعر جوان» است. لوئیس بونوئل، کارگردان شهیر اسپانیایی نیز در سن 90 سالگی خود نیز فیلم‌هایی آوانگارد و پیشرو ساخت.

وی افزود: شعر لباس یا حمام نیست که زنانه  مردانه داشته باشد. شعر نگاه به هستی است که از شعور انسانی نشأت می‌گیرد. تنها در صورتی من ترکیب «شعر زنان» را قبول می‌کنم که ناظر بر سرودن شعر توسط زنان باشد. فروغ فرخزاد نیز در جایی گفته است که «شعر من زنانه است چون خوشبختانه من یک زن هستم.»

غنی نژاد در ادامه با اشاره به این نکته که حتی لحن و استفاده از دایره واژگانی خاص نیز شعر را زنانه و مردانه نمی‌کند، گفت: لحن شعر من ممکن است بسیار به لحن شعر شاملو نزدیک و از لحن شعر سیمین بهبهانی بسیار دور باشد، اما به‌هر حال شعر من شعر زن است. زنانگی من باید در جوهره شعر اتفاق بیفتد.

به مسائل اساسی‌تر فکر کنیم
غنی نژاد در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این نکته که ترکیب «شعر زنانه» یک ترکیب انحرافی است، گفت: برخی شاعران یا هنرمندان گمان می‌کنند که با بیان حقوق از دست رفته زنان در شعر می‌توانند شعر خود را شعر زن بنامند. این یک راه اشتباه است. گرفتن حقوق زنان از طریق هنر و ادبیات حاصل نمی‌شود، بلکه تنها با بالا بردن سطح آگاهی زنان ممکن است.

این مدرس ادبیات همچنین اضافه کرد: به‌جای بحث و چانه زدن بر سر ترکیب‌هایی چون «شعر زنان» و «شعر مردان» باید به مسائل اساسی‌تر فکر کنیم. یکی از این مسائل اساسی، کم شدن مخاطب در دهه اخیر است. چرا امروز مخاطبان شعر بسیار کم شده است؟ همچنین دیگر مساله مهم «تاثیر اینترنت روی شعر» یا به صورت کامل‌تر «نقش رسانه‌ها در بالندگی و عقب ماندگی شعر» است.

انجمن ادبی 33 ساله
غزل تاجبخش، مدیر انجمن ادبی «غزل» و شاعر مجموعه‌های «خانه ام ابیها» و «بچه‌هایم گل سرخ» در این نشست گفت: از مهر سال 1360 که پسرم حسین به جبهه رفت، مثل همه مادرهای دیگر دردها و نگرانی‌هایی داشتم، اما نگذاشتم اینها به گریه و زاری برسند. من این دردها و نگرانی‌ها را در شعر ریختم.

وی افزود: در سال 1360 با رهبری آقای سیدضیاالدین سجادی، انجمن ادبی «غزل» را راه‌اندازی کردیم که که در ماه گذشته یعنی بهمن 1393، چهارصدمین جلسه این انجمن برگزار شد.

این شاعر پیشکسوت همچنین اضافه کرد: اگر زن‌ها خودشان را باور داشته باشند، وضعیت بسیار بهتر خواهد شد. من از زن‌ها تقاضا دارم که که «گریه و زاری» را که از قدیم برای آنها گذاشته‌اند، کنترل کنند. زن باید بالنده باشد و نه نالنده.

مردان ترانه های سروده شده توسط زنان را نمی خوانند
یکی دیگر از سخنرانان این نشست، نیلوفر لاری پور، شاعر و ترانه‌سرا بود. وی در بخشی از سخنان خود گفت: شعر یک شاعر زن با شعر یک شاعر مرد، به‌ویژه در حوزه شعر عاشقانه بسیار تفاوت دارد و همین تفاوت‌ها باعث می‌شود که یک خواننده مرد نتواند، ترانه یک ترانه‌سرای زن را بخواند.

وی افزود: من امسال مجموعه ترانه‌ای با عنوان «گندم و سیب و دروغ» منتشر کردم که شامل 40 ترانه از 40 ترانه‌سرای زن ایرانی بود. زمانی که مشغول آماده‌سازی این کتاب بودم بسیاری از منتقدان می‌گفتند که مگر ما 40 ترانه سرای زن داریم؟ دلیل مهجور بودن این آثار آن است که خواننده مرد واقعا نمی‌تواند آنها را بخواند. بنابراین این ترانه‌ها به خواندن در یک جلسه شعر یا صرفا خواندن برای دوستان صمیمی محکوم می‌شوند.

این ترانه‌سرا همچنین اضافه کرد: بر این اساس من ترانه‌سرای زن که قرار است آثارم را خوانندگانی چون مانی رهنما، حمید خندان  یا حمید حامی بخوانند، ناچارم ترانه‌هایی بگویم که به حجم صدای آنها بخورد و همچنین جهانبینی مردانه داشته باشد. به همین دلیل است که شعر  یا ترانه من در بسیاری از موارد زنانه نیست.

لاری پور در ادامه به بیان مهم‌ترین ویژگی شعر زن در دهه امروز پرداخت و گفت: شعر مردها مخاطب در آن ارجحیت دارد، اما در شعر زنان به ویژه در دهه اخیر، «من گرایی» در آن موج می‌زند.‌ البته من باید همین‌جا اعلام کنم که به شدت با برخی  ترانه سرایان و یا سپید سرایان زن ایرانی که خارج از کشور زندگی کرده و فکر می‌کنند که زنانه سرودن، بی‌پرده سخن گفتن از روابط شخصی یا «پورن» است، مخالفم.

در این برنامه همچنین شاعرانی چون رزا جمالی، مهرناز قربانعلی، صبا کاظمیان، ساره دستاران و آنا لمسو شعرخوانی کردند.

حامیان مالی این نشست انتشارات مروارید، نشر بیدگل، انتشارات مسافر و معاونت آموزشی و پژوهشی خانه هنرمندان ایران بودند.