به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از اداره‌كل روابط عمومي و اطلاع‌رساني سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي، به مناسبت ترجمه و چاپ کتاب «مکاتبات علامه طباطبايی و پروفسور هانری كوربن» به زبان ايتاليايي توسط رايزني فرهنگي ايران در ايتاليا، نشست نقد اين کتاب با عنوان «عصری با علامه طباطبايی» در محل سالن اجتماعات کتابفروشی «پگين» در شهر رم، با حضور ده‌ها اندیشمند، روزنامه‌نگار و علاقمند به فلسفه اسلامی، برگزار شد.

با توجه به موج اسلام‌هراسي در غرب و ارايه چهره‌اي نادرست از اسلام در رسانه‌هاي غربي، رایزنی فرهنگی کشورمان در ايتاليا، بر آن شد تا برای معرفی اندیشه پویای مکتب شیعه، کتاب ارزشمند «مکاتبات علامه طباطبايی و پروفسور هانری كوربن» را به زبان ايتاليايي ترجمه و به چاپ برساند.

مكتب عقلاني شيعه در كلام علامه

به همين دليل، روز شنبه 22 آذر، جلسه نقد این کتاب و نشست عصری با اندیشه‌های علامه طباطبايی در شهر رم برگزار شد. در این جلسه، جوزپه آیلّو، ناشر کتاب و مسلمان شیعه ایتالیایی، در سخناني گفت: برای انتشاراتی خود، چاپ این کتاب ارزشمند را افتخاری بزرگ می‌دانم؛ چرا که موفق شدم در خصوص معرفی مکتب عقلانی شیعه که برای بسیاری از عموم ناشناخته است، گام مهمی را بردارم.

وي افزود: سؤالات مطرح شده از سوی کوربن در این کتاب شاید برای شما هم مطرح شده باشد، بنابراين می‌توانید پاسخ سؤالات خود را در آن بیابید. بایستی سعی کنیم که رسانه‌های گروهی افکارمان را تحت تاثیر خود قرار ندهند و خود به جست‌وجوی حقیقت اقدام کنیم.
جوزپه آیلّو، ادامه داد: علامه طباطبایی در کتاب خود فقط به ارايه پاسخ به کوربن اکتفا نمی‌کند؛ بلکه خواننده را با مفاهیم عمیق شیعی آشنا ساخته و پاسخ‌های عقلانی و فلسفی سؤالات مطروحه در ذهن آنها را ارايه می‌دهد.

نمونه گفت‌وگوي بين اندیشمندان اسلامی و غربی

در قسمت بعدی این نشست که پروفسور دیوید روسی، استاد اندیشه‌های سیاسی و فلسفه غرب و پروفسور ریوللو، استاد فلسفه و مترجم آثار کوربن از دانشگاه‌های میلان برای سخنرانی دعوت شده بودند، قربانعلي پورمرجان، رایزن فرهنگی کشورمان در ايتاليا در سخنانی به معرفی علامه طباطبايي و سابقه گفتمان علمی و فلسفی بین اندیشمندان شیعی و غربی پرداخت.
 رایزن فرهنگی کشورمان گفت: امروزه گستره گفتمان علمای شیعه با سایر ادیان  مرزهای جغراقیایی و فرهنگی را در نوردیده است و يکی از اندیشمندان معاصر شیعه که در این خصوص تلاش كرده؛ علامه طباطبایی بوده است. وی پس از سپری كردن مدارج علمی در کسوت فقیه، مفسر و فیلسوف شیعی، به تبیین مکتب اسلام پرداخت که ماحصل آن، تألیف یکی از برجسته‌ترین تفاسیر قرآن  به نام تفسیر المیزان بوده که در نوع خود در دنیاي اسلام، کم‌نظیر است.
وي افزود: به رغم گذشت حدود نیم قرن از نگارش تفسیر المیزان، هنوز این تفسیر یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین تفاسیر کتاب مقدس قرآن کریم است.

پورمرجان تأكيد كرد: اهمیت این اندیشمند اسلامی از حیث احیاي فلسفه و تفسیر شیعی بوده که خود به تدوین مباحث بنیادین معرفت‌شناسی شیعی انجامیده است. علامه طباطبايي با تألیف کتب متعدد و تربیت شاگردان برجسته در حوزه‌های فلسفی و فقهی، به گسترش گفتمان مکتب تشیع با مکاتبی نظیر مارکسیسم و کاپیتالیسم و معرفی آموزه‌های تشیع در مغرب زمین، یاری كرده است.
وي در ادامه با اشاره به ديدار علامه طباطبايي با هانري كوربن، گفت: یکی از پرثمرترین نمونه‌های این گفتمان فرهنگی، آشنایی پروفسور هانری كوربن، مستشرق شهیر فرانسوی با علامه طباطبايي بوده که عمدتاً از طریق مکاتبه و پرسش و پاسخ صورت پذیرفته است. در جریان این مکاتبات و پاسخگویی علامه طباطبایی به پرسش‌های پروفسور كوربن در خصوص مکتب تشیع، علامه طباطبايي پرده از رمز و راز برخی از مفاهیم شیعی برداشت و داستان شکل‌گیری تشیع و مرجعیت شیعه و بنیاد یافتن علوم شیعی را روایت كرد و به اتهاماتی که علیه تشیع وجود دارد به شیوه عقلانی، پاسخ گفت. حاصل این مکاتبات کتابی بوده است که هم اینک فراروی شما خواننده گرامی است.
رايزن فرهنگي ايران در ايتاليا، در بخش ديگري از سخنان خود اظهار كرد: از علامه طباطبایی پیش از این کتاب «شیعه در اسلام» در سال 1962 به زبان ایتالیايی ترجمه شده بود و نظر به اهمیت مکاتبات اين دانشكند با هانري كوربن که نمونه عینی دیالوگ بین اندیشمندان اسلامی و غربی بوده است، به منظور گسترش منابع شیعه‌شناسی برای مخاطبین ایتالیایی‌زبان، این مکاتبات به زبان ایتالیایی هم ترجمه شده و در اختیار علاقمندان به مباحث شیعه‌شناسی در ایتالیا قرار گرفت.

روشي براي كوربن

سخنران بعدی اين نشست، پروفسور رولّو، استاد فلسفه دانشگاه اینسوبریا در شهر کومو در حومه میلان و ريیس هیأت تحریره انتشاراتی میمس، بود که در خصوص انتشار کتب علوم انسانی و به ويژه فلسفی، شهرت فراوانی دارد. وي كه جلد اول کتاب چهار جلدی «اسلام ایرانی» نوشته کوربن را از فرانسه به ایتالیایی ترجمه و توسط انتشاراتی میمس منتشر كرده است، در بخشي از سخنرانی خود گفت: کوربن، فیلسوف بزرگ و شناخته‌شده دنیای غرب، مقابل علامه طباطبایی درست مانند یک دانشجو می‌نشیند و با تواضع خاص به سخنان حکیمانه او گوش می‌دهد. کوربن، تشنه شناخت حقیقت بود و علامه را به عنوان منبعی برای برطرف کردن عطش خود می‌دید. كوربن به سخنان علامه طباطبایی به دقت گوش می‌داد و تعمق می‌کرد؛ چرا که به این اعتقاد داشت که برای درک سخنان علامه، راهی به جز تعمق كردن در بیانات او نیست؛ بنابراين روش اتخاذ شده توسط او برای مطالعه اسلام شیعه با روش‌هایی که دیگر فلاسفه شرق‌شناس در دنیای غرب انتخاب كردند، متفاوت بود.
وي افزود: کوربن معتقد بود كه برای شناخت یک دین بایستی اجازه داد که او خود را به شما نشان دهد و بایستی تمامی روش‌های ابداعی در غرب برای مطالعه ادیان که هیچ استفاده‌ای هم ندارند را کنار گذاشت.
اين نويسنده و استاد دانشگاه‌هاي ايتاليا همچنين با طرح اين پرسش كه چرا کوربن مکتب شیعه دوازه امامی را براي شناخت برگزید؟ گفت: کوربن اعتقاد داشت که شیعه مصداق کامل‌تری برای اجابت به دعوت الهی است. حضور امام و ولی فقیه در مکتب شیعه گویای این نکته است که مکتب شیعه برای پیروان خویش همواره پویا بوده و همواره و در هر زمان و هر دوره پاسخگوی سؤالات اوست. جمله‌ای که کوربن را بسیار به فکر برده بود این جمله از پیامبر اسلام (ص) است که «هر کسی خود را بشناسد خدای خود را شناخته است» و در جلسات خود با علامه طباطبایی به این نکته رسيد که علامه بر خودشناسی، بیش از هر نکته دیگر تأکید داشت.

اروپا؛ روزگار آينده و اسلام

سخنران پایانی اين نشست، پروفسور روسی، ريیس انستیتوی تاریخ و فلسفه اندیشه معاصر در شهر لوکارنوی سوئیس و مدرس دانشگاه‌های میلان بود. وي در آغاز سخنان خود، گفت: من کتاب «مکاتبات علامه طباطبايی و پروفسور هانری كوربن» را چندین بار مطالعه کردم و با هر بار مطالعه، مورد جدیدی را پیدا کردم که قبلاً در مورد آن اطلاعاتی نداشتم و باور دارم که اگر باز هم آن را مطالعه کنم به موارد دیگری هم برخورد خواهم کرد.
وي تأكيد كرد: جامعه اروپا یک جامعه پیر و جامعه آن سوی مدیترانه، جامعه‌ای است جوان که به دنبال آینده‌ای بهتر است؛ پس بهتر است ساختارهای مورد نیاز در جامعه در راستای گفت‌وگو با اسلام را تقویت كنیم؛ چون آينده اروپا با اسلام درهم خواهد آميخت.
وي ادامه داد: مکتب شیعه به نظر، تنها مکتبی در اسلام است که از نظر تطبیق بین دین و منطق، هیچ مشکلی نداشته است. تطبیقی که فلسفه غرب هم در عملی کردن آن درمانده شده است. امام خمینی در سال 1943 کتاب «کشف الاسرار» را نوشت و در آن کتاب به افراطی‌گری که در بعضی از فرقه‌های اسلامی وجود دارد، حمله کرده و آن را محکوم می‌كند. اگر الان خوب بنگریم، هنوز هم ما در نقطه آغاز هستیم و هیچ پیشرفتی در خصوص از بین بردن افراط‌گرایی دینی نداشته‌ایم.
ريیس انستیتوی تاریخ و فلسفه اندیشه معاصر لوکارنوی سوئیس، ادامه داد: ما روی کمک مکتب شیعه در خصوص آماده‌سازی مسیر گفت‌وگو می‌توانیم حساب باز کنیم؛ چرا که شیعیان هیچگاه سر جنگ با کسی نداشته و ندارند و کافی است در این مورد به تاریخ مراجعه کرد و دید که در بین جنگ‌های مذهبی اتفاق افتاده در طول تاریخ، کدام یک از آنها از سوی شیعیان آغاز شده است؟‌! برعکس، شیعیان مردمی بودند که حتی از سوی دیگر مسلمانان هم مورد ظلم واقع شده و می‌شوند.
پروفسور روسی در پایان سخنان خود گفت: این کتاب و مکاتبه بین دو اندیشمند بزرگ، به خوبی بیانگر گفتمان بین دو دین و تمدن است. معتقدم که برای داشتن دنیایی مملو از صلح و دوستی و عدالت بایستی اول از همه به شناخت دیگران اقدام کنیم.
بنا بر اعلام اين گزارش، پس از اتمام سخنراني‌ها، برخی از روزنامه‌نگاران ایتالیايی؛ همچون خانم الساندرا مولاس، خانم آنتونلا آپیانو، خانم تیتزیانا جاواردینی و ... در کنار پروفسور کورپوچی، از وکلای برجسته ایتالیايی و چندین شخصیت علمي و فرهنگي دیگر که در این جلسه حضور داشتند، نظرات خود را در مورد اسلام و اروپا، اهمیت گفت‌وگو بین شرق و غرب، راه‌های تقارب فلسفه شرق و غرب و ... مطرح کردند و سخنرانان هم به دیدگاه‌های خود در اين موضوعات، پرداختند.