ناگهان چه قدر زود دیر میشود-یادنامهای برای قیصر امین پور / 1
شعرهای قیصر آیینه تمامنمای ادبیات پایداری است / مروری بر شعرهای قیصر امین پور
قیصر امین پور هشتم آبان ماه شعر را تنها گذاشت و رفت. به همین بهانه نگاهی کوتاه به دنیای شعرهای او خواهیم داشت.
در اوایل انقلاب که خیلی فضای مناسب برای پذیرش جلوه های نوگرایی شعر وجود نداشت و شاعران انقلابی با رجوع به پدیده های سنتی شعر فارسی، واکنش خود را که ناشی از حساسیت نسبت به سنت بود، ابراز نمودند، اما امین پور در همان قالبها و ساختارها ـ رباعی، دوبیتی، غزل ـ با رویکردی نوین در مفاهیمِ آشنا، توانست روندی منطقی را در شعرهایش پیش بگیرد به گونهای که در عین پایبندی به سنتها، مفاهیمی را دستمایهی کارهایش قرار میدهد که دغدغه انسان معاصر در هجوم بی رویه انفورماتیک است.
از سوی دیگر، در هستیشناسی آثار عناصر انسانی و طرح مسائل اجتماعی و نوعی تعهد اجتماعی و انسانی بسیاری وجود دارد. با نگاهی به ویژگیها و مولفه های شعری امین پور می توان فهمید که به دلیل حضور در انقلاب و سپس تجربه جنگ و درک شرایط زمانی حساس و با نگاهی نو و نیز رویکردهای جدید زبانی، مفاهیمی همچون حماسه سرایی، سوگ سرایی، بیان مسائل ارزشی انقلاب «شهادت، جنگ و...» را به خوبی دنبال کرده است.
به گونهای که در موضوع «جنگ» با تلفیقی از تصاویر و حسها، رابطه مردم و جنگ را از دریچه دیگری دید میزند. جنگ که خودش القاء کننده خشونت است در شعر امین پور به گونهای بیان میشود که مخاطب را دچار وحشت و نگرانی نمیکند، در کنار این آرامشِ موجود در شعرها، ما با حسّ غیرت، تعصب و وطن دوستی و حمایت از عقاید انسانی نیز مواجه هستیم. نگاه انتقادی و اعتراضی وی به خشونت و جنگ بسیار قابل توجه است و از انسانی صحبت میکند که آزاد و متعهد است، متعهد به وطن. و با اطمینان میتوان گفت شعرهای قیصر امین پور آیینه تمامنمای ادبیات پایداری است.
امین پور در غزل بسامد بالایی از تواناییهای خود و این ژانر را نشان میدهد و به عنوان غزلسرایی نوگرا در توسعه ظرفیت های شعر نیمایی در غزل تلاشهای فراوانی انجام میدهد. البته رجوع به غزل در میان شاعران بعد از انقلاب بسیار فراوان است اما نکته اساسی در این بین نگاه هوشمندانه و با تجربه مرحوم امین پور به غزل همچنین با تلفیق وزن شعر در بافت زبانی شعر که رفتاری مدرن در غزل را ابداع میکند، مانع از به حاشیه رفتن غزل در شعر پس از انقلاب میشود و غزل او را از دیگر شاعران انقلاب متمایز میکند که این رویکرد در غزلهای مجموعه «تنفس صبح» و «آینه های ناگهان» قابل استناد است.
از دیگر سو، مرحوم امین پور با «شعری برای جنگ» که از معروف ترین شعرهای جنگ است، نشان میدهد که در شعر نیمایی و سپید نیز حرفهایی برای گفتن دارد. چهره کاملاً اجتماعی در شعرهای سپیدش، او را شخصیتی اجتماعی و انسان دوست معرفی میکند.
سادگی زبان و جهانبینی عاطفی او هیچگاه سبب آن نمیشود که شعرها رنگ و بویی سانتی مانتال به خود بگیرد و زیبایی شناختی شعرها به سطح برسد و مخاطب سرخورده شود.
در نگاهی کلی میتوان گفت که رویکرد امین پور در شعر، رویکرد خردورزانه و آمیخته با پژوهش و دانش است که هم جامعه ادبی و جامعه دانشگاهی به دلایل فراوان، او را در زمان حیاتش جدی گرفتند و مجموعههای با ارزش «تنفس صبح»، «آینه های ناگهان»و «گلها همه آفتابگرداناند» را به جامعه ادبیات عرضه کرد.
نظر شما