به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) سیدمحمدمجتبی حسینی درباره انگیزه و هدف از بازسازی کتابخانه ملک اظهار کرد: ۶ سال پیش، پس از مشغول به کار شدن در کتابخانه و موزه ملی ملک به نظر رسید که برای محافظت بهتر و مراقبت بیشتر از این گنجینه ارزشمند آثار فرهنگی- تاریخی و برای اجرای طرح‌های فرهنگی- هنری (چه فعالیت‌هایی که مرحوم واقف در وقف نامه‌ها تصریح کرده بودند، چه فعالیت‌هایی که امروزه در مأموریت کتابخانه‌ها و موزه‌ها قرارگرفته) رسیدگی به وضع بنا و رفع پاره‌ای از مشکلات ضرورتی عاجل و پیش‌نیاز اقدامات بعدی است؛ بنابراین پس از ۱۰ ماه بررسی و مطالعه، از مردادماه سال ۱۳۸۸ طرح اصلاح وضعیت معماری این نهاد آغاز شد.
وی بازسازی‌های لازم در بنای کتابخانه را دارای دو جنبه ساختاری و تزئینی عنوان کرد و گفت: برای مثال زیرزمین مؤسسه که حتی نیمی از آن در اختیار وزارت امور خارجه قرار داشت، به‌شدت رطوبت زده و در قسمت‌هایی بر پیِ ساختمان اثر منفی گذاشته بود. همچنین پله استاندارد و آسانسور متناسب با حجم بنا و تعداد نیروها و مخاطبان وجود نداشت؛ در بخش‌هایی باید ستون‌های تقویتی درون کالبد قرار می‌گرفت و بسیاری از موارد دیگر.
حسینی افزود: حدود ۳۷ مورد ساختاری و قریب ۵۰ مورد اصلاحات ترمیمی برای استانداردسازی بخش‌ها و فضاها فهرست شد و نهایتاً این‌که مجموعه اقدامات ساختاری و ترمیمی که من به آن‌ها کارهای جبرانی می‌گویم باید در قاب و قالبی مناسب و زیبا نمود می‌یافت، البته با قید محکم «صرفه‌جویی و ارزان بودن.»
رئیس کتابخانه و موزه ملی ملک درباره چالش‌های پیش رو در بازسازی کتابخانه گفت: در انجام طرح بازسازی چالش‌های بسیاری پیشِ رو بود، نخست آن‌که نمی‌توانستیم اموال فرهنگی- تاریخی را از مجموعه خارج کنیم، دوم آن‌که نمی‌شد موسسه را تعطیل و همکاران را مرخص کرد تا با فراغ بال عملیات عمرانی صورت گیرد، سوم آن‌که با توجه به اقتضائات و ویژگی‌های مجموعه باید همزمان طرح‌های توسعه فرهنگی به اجرا درمی‌آمد.
وی ادامه داد: نکته چهارم تفاوت بسیار نقشه‌های موجود از ساختمان، با سازه ساختمان بود و پنجم آن‌که به دلیل ارتزاق و تأمین بودجه این موسسه از محل درآمدهای موقوفات ملک (مزارع و باغ‌ها) و کمبود جدی منابع و نقدینگی، هم امکان هزینه کردن نبود هم امکان پیش‌بینی یکنواخت و مشخص در تأمین اعتبار. غیر از پنج مورد گفته‌شده، صدها چالش ریزودرشت دیگر قابل‌ذکر است که شاید وزن و اثرگذاری آن در طول مسیر اجرا ملموس‌تر بود، نظیر «تحریم‌ها» یا رخدادهای کارگاهی، یا بازار پر نوسان، تیم‌های اجرایی و مواردی دیگر.
تلاش کردیم بازسازی کتابخانه بر برنامه‌ها تأثیر نگذارد
حسینی همچنین در پاسخ به این پرسش که «آیا همزمان شدن ارائه خدمات کتابخانه‌ای و بازسازی مجموعه، بر کیفیت فعالیت کتابخانه تأثیرگذار بوده یا خیر؟» گفت: عملیات عمرانی کمترین انعکاس را در فعالیت‌های فرهنگی داشت و در همین مدت طرح تهیه شناسنامه کتاب‌ها به‌ویژه نسخه‌های خطی و اموال فرهنگی- تاریخی و آثار، آغاز و انجام یافت. بدین ترتیب تمام آثار مستند نگاری و اداره حفاظت و مرمت تشکیل شد. در پی این اقدامات، آزمایشگاه تخصصی، کارگاه مرمت، کارگاه اسکن و آتلیه عکاسی صنعتی به وجود آمد. اسکن کتاب‌ها آغاز و طی نزدیک به چهار سال تمام شد.
وی افزود: راه‌اندازی کتابخانه دیجیتال، تالار محققان و به‌روزرسانی خدمات تخصصی و برگزاری آیین‌های عمومی و تخصصی، برپایی کارگاه‌ها و کلاس‌ها و نشست‌ها سامان گرفت. در دو سال پیاپی، بخش موزه این موسسه عنوان موزه برتر کشور را از دبیرخانه ایکوم ایران دریافت کرد و نیز در آیین حامیان نسخ خطی برای تلاش در نگهداری و مرمت نسخه‌های خطی، به‌عنوان شخص حقوقی برگزیده شد.
حسینی توضیح داد: فهرست مجمل اقدامات صورت گرفته در این موسسه در قالب کتابی به نام «کارنامه ملک» در پایان هرسال با شمارگان محدود منتشر می‌شود که به نظر می‌رسد در آینده می‌تواند موردبررسی بیشتر پژوهندگان قرار گیرد.
رئیس کتابخانه و موزه ملی ملک در تشریح تغییرات ایجادشده در فضا و امکانات کتابخانه پس از بازسازی گفت: پس از بازسازی تقریباً تمام بخش‌ها از استاندارد قابل قبولی بهره‌مند خواهند شد اما آنچه تاکنون محقق شده، دست‌یابی به تمام استانداردهای شناخته و معرفی‌شده برای مخازن، استانداردسازی تأسیسات و به‌روزرسانی تجهیزات آن، ایجاد اداره حفاظت و مرمت و اطلاعات فرهنگی، تشکیل بخش آی‌تی و تولید بیش از ۱۰۰ ترابایت دیجیتال داده است که همچنان در حال افزایش است.
وی ادامه داد: همچنین فضای خدمات‌رسانی کتابخانه از حدود ۳۲۰ متر مربع به ۱۴۷۰ متر مربع در سه‌طبقه رسیده است، ایجاد تالار همایش و نگارخانه از دیگر خدمات اضافه‌شده پس از بازسازی است و امید داریم در ماه‌های آینده افزایش نمایشگاه‌های موزه را از حدود ۱۳۰۰ متر مربع به ۲۵۰۰ متر مربع شاهد باشیم.
وی گفت: بر اساس برنامه راهبردی تدوین‌شده تلاش کردیم در یک دوره پنج شش‌ساله تمامی زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری لازم برای کتابخانه بودن و موزه بودن را با در نظر داشتن تنگناهای حاضر محقق کنیم و برنامه‌های فرهنگی نیز به‌گونه‌ای قابل توسعه و گسترش باشد تا در سال‌های آینده هم امتداد یابند.
وی بازسازی‌های لازم در بنای کتابخانه را دارای دو جنبه ساختاری و تزئینی عنوان کرد و گفت: برای مثال زیرزمین مؤسسه که حتی نیمی از آن در اختیار وزارت امور خارجه قرار داشت، به‌شدت رطوبت زده و در قسمت‌هایی بر پیِ ساختمان اثر منفی گذاشته بود. همچنین پله استاندارد و آسانسور متناسب با حجم بنا و تعداد نیروها و مخاطبان وجود نداشت؛ در بخش‌هایی باید ستون‌های تقویتی درون کالبد قرار می‌گرفت و بسیاری از موارد دیگر.
حسینی افزود: حدود ۳۷ مورد ساختاری و قریب ۵۰ مورد اصلاحات ترمیمی برای استانداردسازی بخش‌ها و فضاها فهرست شد و نهایتاً این‌که مجموعه اقدامات ساختاری و ترمیمی که من به آن‌ها کارهای جبرانی می‌گویم باید در قاب و قالبی مناسب و زیبا نمود می‌یافت، البته با قید محکم «صرفه‌جویی و ارزان بودن.»
رئیس کتابخانه و موزه ملی ملک درباره چالش‌های پیش رو در بازسازی کتابخانه گفت: در انجام طرح بازسازی چالش‌های بسیاری پیشِ رو بود، نخست آن‌که نمی‌توانستیم اموال فرهنگی- تاریخی را از مجموعه خارج کنیم، دوم آن‌که نمی‌شد موسسه را تعطیل و همکاران را مرخص کرد تا با فراغ بال عملیات عمرانی صورت گیرد، سوم آن‌که با توجه به اقتضائات و ویژگی‌های مجموعه باید همزمان طرح‌های توسعه فرهنگی به اجرا درمی‌آمد.
وی ادامه داد: نکته چهارم تفاوت بسیار نقشه‌های موجود از ساختمان، با سازه ساختمان بود و پنجم آن‌که به دلیل ارتزاق و تأمین بودجه این موسسه از محل درآمدهای موقوفات ملک (مزارع و باغ‌ها) و کمبود جدی منابع و نقدینگی، هم امکان هزینه کردن نبود هم امکان پیش‌بینی یکنواخت و مشخص در تأمین اعتبار. غیر از پنج مورد گفته‌شده، صدها چالش ریزودرشت دیگر قابل‌ذکر است که شاید وزن و اثرگذاری آن در طول مسیر اجرا ملموس‌تر بود، نظیر «تحریم‌ها» یا رخدادهای کارگاهی، یا بازار پر نوسان، تیم‌های اجرایی و مواردی دیگر.
تلاش کردیم بازسازی کتابخانه بر برنامه‌ها تأثیر نگذارد
حسینی همچنین در پاسخ به این پرسش که «آیا همزمان شدن ارائه خدمات کتابخانه‌ای و بازسازی مجموعه، بر کیفیت فعالیت کتابخانه تأثیرگذار بوده یا خیر؟» گفت: عملیات عمرانی کمترین انعکاس را در فعالیت‌های فرهنگی داشت و در همین مدت طرح تهیه شناسنامه کتاب‌ها به‌ویژه نسخه‌های خطی و اموال فرهنگی- تاریخی و آثار، آغاز و انجام یافت. بدین ترتیب تمام آثار مستند نگاری و اداره حفاظت و مرمت تشکیل شد. در پی این اقدامات، آزمایشگاه تخصصی، کارگاه مرمت، کارگاه اسکن و آتلیه عکاسی صنعتی به وجود آمد. اسکن کتاب‌ها آغاز و طی نزدیک به چهار سال تمام شد.
وی افزود: راه‌اندازی کتابخانه دیجیتال، تالار محققان و به‌روزرسانی خدمات تخصصی و برگزاری آیین‌های عمومی و تخصصی، برپایی کارگاه‌ها و کلاس‌ها و نشست‌ها سامان گرفت. در دو سال پیاپی، بخش موزه این موسسه عنوان موزه برتر کشور را از دبیرخانه ایکوم ایران دریافت کرد و نیز در آیین حامیان نسخ خطی برای تلاش در نگهداری و مرمت نسخه‌های خطی، به‌عنوان شخص حقوقی برگزیده شد.
حسینی توضیح داد: فهرست مجمل اقدامات صورت گرفته در این موسسه در قالب کتابی به نام «کارنامه ملک» در پایان هرسال با شمارگان محدود منتشر می‌شود که به نظر می‌رسد در آینده می‌تواند موردبررسی بیشتر پژوهندگان قرار گیرد.
رئیس کتابخانه و موزه ملی ملک در تشریح تغییرات ایجادشده در فضا و امکانات کتابخانه پس از بازسازی گفت: پس از بازسازی تقریباً تمام بخش‌ها از استاندارد قابل قبولی بهره‌مند خواهند شد اما آنچه تاکنون محقق شده، دست‌یابی به تمام استانداردهای شناخته و معرفی‌شده برای مخازن، استانداردسازی تأسیسات و به‌روزرسانی تجهیزات آن، ایجاد اداره حفاظت و مرمت و اطلاعات فرهنگی، تشکیل بخش آی‌تی و تولید بیش از ۱۰۰ ترابایت دیجیتال داده است که همچنان در حال افزایش است.
وی ادامه داد: همچنین فضای خدمات‌رسانی کتابخانه از حدود ۳۲۰ متر مربع به ۱۴۷۰ متر مربع در سه‌طبقه رسیده است، ایجاد تالار همایش و نگارخانه از دیگر خدمات اضافه‌شده پس از بازسازی است و امید داریم در ماه‌های آینده افزایش نمایشگاه‌های موزه را از حدود ۱۳۰۰ متر مربع به ۲۵۰۰ متر مربع شاهد باشیم.
وی گفت: بر اساس برنامه راهبردی تدوین‌شده تلاش کردیم در یک دوره پنج شش‌ساله تمامی زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری لازم برای کتابخانه بودن و موزه بودن را با در نظر داشتن تنگناهای حاضر محقق کنیم و برنامه‌های فرهنگی نیز به‌گونه‌ای قابل توسعه و گسترش باشد تا در سال‌های آینده هم امتداد یابند.
نظر شما