به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)-الناز مردی: مراسم نکوداشت مازیار بیژنی، کاریکاتوریست کشورمان عصر  سه شنبه 18 شهریور در قالب اولین «عصر هنر انقلاب» با حضور وحید جلیلی، محمد حسین نیرومند، مسعود ده‌نمکی، فریدالدین حداد عادل، نظام الدین موسوی، مدیر عامل خبرگزاری فارس و گلعلی بابایی در سازمان هنری رسانه ای اوج برگزار شد.

وحید جلیلی به عنوان سخنران نخست این مراسم در باره این هنرمند کاریکاتوریست گفت: شاید در این جمع جزو کسانی باشم که طولانی‌ترین زمان آشنایی را با مازیار بیژنی دارم. دوستی ما از اردوی دانشگاهی شروع شد و الان بیش از 20 سال است که از آن روزگار می‌گذرد اما وقتی به آن روزها فکر می‌کنم می‌بینم مهم‌ترین ویژگی مازیار در مقایسه با دوستانی که با گذشت زمان بسیار رنگ عوض کرده و فضای سلوکی و رفتاری آن‌ها متفاوت شده این است که تفاوتی با آن‌ها سال‌ها نکرده و با گذشت بیش از دو دهه همان انسان ساده با صداقت و نکته بینی است که قبلاً هم بود.

وی با اشاره به این‌که در کارهای بیژنی دو ویژگی مهم را جدی می‌داند، عنوان کرد: مازیار بیژنی در طول دو دهه ای که فعالیت حرفه ای خود را به طور جدی در عرصه کاریکاتور شروع کرده هیچ گاه در مطبوعات و رسانه‌ها میدان را خالی نکرده و همیشه پُرکار بوده است. او توانسته در حوزه‌های متفاوت حضور پیدا کند و نوعی جامعیت در مجموع کارهای او دیده می‌شود که کم نظیر است.

به گفته جلیلی، بیژنی در کارهای خود به خوبی مضامین انقلاب را به تصویر کشیده و در حوزه‌های عدالت‌خواهی و ستیز با مفاسد اقتصادی قدم برداشته است.

کارهای بیژنی در بسیاری از حوزه‌ها خطر پذیر است

این مقام مسئول در دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی با اشاره به خطر پذیر بودن آثار بیژنی افزود: کارهای مازیار همواره در خط مقدم بوده و خطر پذیر بودن آنها را در 15 سال اخیر در بسیاری از حوزه‌ها و مقاطعی که کار کرده می‌توان دید. حوزه‌هایی که شاید کمتر کسی تمایل داشته باشد در آن‌ها فعالیت کند.

وی ادامه داد: مضامین کارهای بیژنی هیچگاه خنثی نبوده است. در مرزبندی‌های هنر انقلاب بیژنی از علمدارانی است که با هنر مذهبی و دینی، تمایز کار خود را نشان داده است. شاید به جرات بتوان گفت کسی مانند مازیار در حوزه مسائل مربوط به اسلام و آمریکا فعال نبوده است.

بیژنی می‌تواند برای جوانان الگو باشد

جلیلی بی‌ادعایی و متواضع بودن بیژنی را یکی دیگر از ویژگی‌های مهم او عنوان کرد و توضیح داد: کسی را مانند مازیار در بین هنرمندان انقلاب سراغ ندارم که این ویژگی‌ها در او وجود داشته باشد. وقتی این ویژگی‌ها در کسی جمع شود می‌تواند برای کسانی که می‌خواهند وارد این عرصه شوند الگو باشد.

نظام‌الدین موسوی، مدیر عامل خبرگزاری فارس نیز درباره آشنایی خود با مازیار بیژنی و خاطراتی که از او داشت گفت: در جلسه‌ای اینچنین که همه هنرمندان و فرهیختگان حضور دارند صحبت کردن در مورد یک چهره مبارز در حوزه هنر کمی سخت است. حدود 18 سال است که این افتخار را داشتم که از نزدیک با بیژنی ارتباط داشته باشم. تخصص من در حوزه کاریکاتور نیست و نمی‌توانم در این زمینه اظهار نظر کنم ولی به‌عنوان یکی از مخاطبان کارهای او می‌توانم بگویم که همیشه از آثار بیژنی لذت برده‌ام.

پایداری بیژنی در اعتقاداتش مثال‌زدنی است

موسوی ادامه داد: یکی از ویژگی‌های مهم این هنرمند صلابت و پایداری او در اعتقاداتش است. او در طول این مدت هدفی را که همیشه داشته دنبال کرده و به معنای واقعی کلمه شخصیت فردی او ساده است اما کارهایش کاملاً پیچیده به نظر می‌رسد. بیژنی هیچ وقت برای خود نرخ تعیین نکرده زیرا برای هنرمندی که بخواهد با جریان استکبار مقاومت کند مناعت طبع امری لازم است.

بیژنی در حوزه کاریکاتور صاحب سبک و نماد است

مدیرعامل خبرگزاری فارس درباره کارهای بیژنی توضیح داد: از نظر من به‌عنوان یک مخاطب عمومی، بیژنی در حوزه کاریکاتور صاحب سبک است چرا که تاکنون کسی نتوانسته در این حوزه از کارهای او ایراد بگیرد و مخاطبان خاص و عام مجذوب آثارش شده‌اند.

آثار بیژنی با اشرافی گری مبارزه می‌کند

مسعود ده‌نمکی نیز به‌عنوان سخنران دیگر در خصوص ویژگی آثار کاریکاتوریست‌ها گفت: کسانی که به نوعی با طنز و کاریکاتور سر و کار دارند نگاهی ساده به مسائل دارند چراکه اگر نتوانند در اثر خود خنده را بر لب مخاطب بنشانند شکست می‌خورند. به همین دلیل بیشتر کسانی که از حوزه‌های جدی‌تری به کار طنز روی می‌آورند موفق نمی‌شوند.

وی افزود: بیژنی در دهه 70 مایه برکت رسانه ای بود اما در همان دوران هم ترمز امثال وی را کسانی می‌کشیدند که در قلم خود تندی‌ها را به شدت وارد می‌کردند و اجازه نمی‌دادند کاریکاتوریست‌ها با نمک طنز آن حرف‌ها را دنبال کنند.

ده نمکی در مورد خصوصیات آثار این کاریکاتوریست مطبوعاتی عنوان کرد: امثال بیژنی در جریان سازی و دل و جرات دادن به نیروهای انقلاب که وارد حوزه رسانه شدند نقش بسزایی داشتند. عمق نفوذ هنر انقلاب در آثار او به قدری دیده می‌شود که مخاطبان خاکستری هم می‌توانند جای خود را در آثار او بیابند.

کارگردان «اخراجی‌ها» اضافه کرد: گفتمان عدالت‌خواهی و مبارزه با اشرافی گری جزو پر افتخارترین آثار بیژنی است که به نظر من می‌تواند نمادی از کارهای امروز برای نسل آینده باشد.

سادگی ویژگی کارهای بیژنی است

دکتر محمد حسین نیرومند، سردبیر و مدیر مسئول سابق کیهان کاریکاتور نیز گفت: به دلیل آشنایی که در طول 18 سال با بیژنی داشتم همه آنچه تا کنون درمورد او گفته شد تصدیق می‌کنم. وقتی در مورد یک هنرمند حرف می‌زنند ذهنم سراغ کسی می‌رود که بالای 60 سال سن داشته باشد اما بیژنی پیش از سن 50 سالگی به این مقام رسیده است.

وی افزود: دکتر شریعتی مقاله ای در روزنامه توفیق منتشر کرده است که در آن می‌گوید؛ هنر یا کمدی است یا تراژدی. هنر تراژدی مختص اشراف‌زادگان و ثروتمندان است و کمدی هنر طبقات فرودست جامعه محسوب می‌شود که اگر از این منظر به کاریکاتور بنگریم متوجه می‌شویم که چون در طبقات پایین دست قرار دارد زیاد جدی گرفته نمی‌شود ولی آثار بیژنی در دو طبقه فرودست و مفرح جامعه دیده می‌شود و به همین دلیل عامه پسند است.

به گفته نیرومند آثار بیژنی از معدود کارهایی است که به خود توضیح کاریکاتور نزدیک است و یک زبان ساده حامل پیام و معناست. این هنرمند دنبال گرایش به سمت سادگی است از همین نظر عناصر را تا حدی که بتواند کم می‌کند.

کارهای تکراری در آثار بیژنی دیده نمی‌شود

نویسنده کتاب «مدیریت چشم مخاطب» در ادامه توضیح داد: موضوعی که بسیار دشوار است و معتقدم اگر این ویژگی در آثار یک کاریکاتوریست دیده نشود نمی‌تواند خنده بر لب مخاطب خود بیاورد استفاده از سادگی و ترفندهای خنده سازی است که می‌تواند کمک بزرگی در بیان پیام آنها باشد. بیژنی این ویژگی را دارد و با انتخاب عناصر و یادداشت‌های کوچک در آثارش رضایت مخاطبان خود را به دست می‌آورد.

نیرومند با اشاره به تکراری نبودن آثار بیژنی عنوان کرد: بیژنی یک کاریکاتوریست حرفه ای و توانمند به لحاظ فنی است. من در مقطعی به عنوان کاریکاتوریست روزنامه فعالیت می‌کردم و می دانم در این حوزه فعالیت کردن به بسیار دشوار است چرا که هر روز باید ایده ای تازه برای اجرا داشته باشید. او با این‌که به مدت 10 سال مسئولیت ستون ثابت کاریکاتور روزنامه کیهان را برعهده داشت اما هیچ گاه کارهای تکراری در آثارش دیده نمی‌شود و این موضوع بسیار قابل ستایش است.

شوخ طبعی بیژنی در آثارش به هنر او سبک و سیاق خاص می‌بخشد

مسعود شجاعی طباطبایی، مدیر خانه کاریکاتور ایران نیز در این مراسم گفت: مازیار بیژنی با شوخ طبعی ساده طنزهای سیاسی خود را به نمایش می‌گذارد. او در طرح‌هایش به تفسیر وقایع پیرامونش می‌پردازد. شکل اصلی آثار بیژنی برداشت رایج و متعارفی است که آن را روزنامه ای یا ژورنالیستی می‌نامند.

وی با بیان این‌که آثار این هنرمند را می‌توان در یک بستر زمانی معنا کرد توضیح داد: آثار او هنری خلاقانه و مبتنی بر مسائل روز و خلاقیت‌های فردی است و درواقع این مفاهیم و نحوه ارائه آن به هنر او سبک و سیاق خاص می‌بخشد. او طراح کاریکاتورهایی است که در تصاویر طنزآمیز سیاسی در ایران یک موج تازه ایجاد کرده است.

طباطبایی درباره آثار بیژنی ادامه داد: او هنر معاصر و زمان خویش را در آثارش به نمایش می‌گذارد و نماینده اندیشه ای جسورانه در هنر کاریکاتور ایران است. آثار بیژنی باکیفیتی بالا در ارائه طنز و با شکل‌های بیان نو اندیش او در گرافیک، خط و ترکیب‌بندی خود می‌نمایاند و در مجموع شکل واحدی از کاریکاتورهای سیاسی و اجتماعی را به نمایش می‌گذارد که با حذف قید و بند از شیوه کلاسیک، قالب خود را یافته و در سبکی خلاصه می‌شود که کاملاً متعلق به خود اوست.

وی افزود: کتاب «جنبش سبز مخملی» نمونه ای از یک اثر کاملاً سیاسی است که برای راه‌اندازی انقلاب رنگین با نگاه به وقایع و فتنه پس از انتخابات در ایران را با زبان کاریکاتور تفسیر می‌کند. او با زبان کاریکاتور موضوع را به چالش می‌کشد و مخاطب عام خود را به واکنش در این راه فرا می‌خواند.

فریدالدین حداد عادل از دوستان بیژنی نیز بود که از خاطراتش با بیژنی در دوران تحصیل خود گفت و افزود: با مازیار بیژنی در خوابگاه دانشگاه امام صادق (ع) آشنا شدم. شب شهادت آوینی بود و قرار شد فردای آن روز در دانشگاه مراسم ختمی برای او برگزار شود. در این شب اتفاقی رخ داد که باعث شد چهره ای دیگر از این کاریکاتوریست برای من نمایان شود چرا که فکر می‌کردم کاریکاتوریست‌ها به خاطر حرفه ای که دارند همیشه در حال شوخی کردن و خنده هستند. بیژنی در آن شب عکسی از شهید آوینی به دست آورد و مشغول کشیدن پرتره ای زیبا از او شد و صبح آن روز این تصویر توسط دانشجویان بسیجی تکثیر و در مجلس ختم توزیع شد. از یکی از دوستانم پرسیدم این تصویر را چه کسی کشیده است؟ او گفت دیشب بیژنی تا صبح بیدار بود و با تمام غم و اندوهی که داشت مشغول کشیدن این تصویر شده بود و این برایم جالب بود که یک کاریکاتوریست تصویری از یک اتفاق تلخ را با غم و اندوه خود بکشد.

باید نیرویی بسازیم که بتواند این هنر را به نسل‌های بعد منتقل کند

مازیار بیژنی به عنوان آخرین سخنران ضمن تشکر از برگزار کنندکان این مراسم گفت: کارهایی که در گذشته انجام داده‌ایم دیگر گذشته و آنچه مورد نظر ماست، مربوط به آینده است. در شاخه‌های هنرهای تجسمی بحث کاریکاتور ویژه است و هنوز اوضاع بهتری دارد. شاخه‌های دیگر هم یا از دست رفته‌اند و یا کمتر به آن‌ها توجه می‌شود.

وی با اشاره به تعداد نیروهای کم حوزه کاریکاتور عنوان کرد: نگرانی ما بحث نیروسازی است که بتوانند این هنر را در آینده نیز ادامه دهند و برای این منظور نیز برنامه‌هایی را در نظر گرفتیم مانند نشریه ای که حدود دو سال پیش در زمینه کاریکاتور راه اندازی کردیم که متاسفانه به دلیل برخی دلایلی همچون جابه‌جایی مدیران فرهنگی ادامه پیدا نکرد.

کاریکاتوریست کتاب «سر بی پناه» ادامه داد: سایت روز کارتون نیز به عنوان اولین سایت کاریکاتوری کشور حدود یک سال و نیم است که فعالیت می‌کند و جمعی از کاریکاتوریست‌های حرفه ای در آن مشغول فعالیت هستند. مشکل امروز ما مساله بودجه است که در این راه با دست بسته قدم بر می‌داریم و ریزش‌های بسیاری داشتیم.

منصور الله بیژنی پدر این کاریکاتوریست مطبوعانی نیز در پایان از برگزار کنندگان این مراسم قدردانی کرد. در پایان مراسم نیز خبرگزاری فارس، سازمان هنری و ادبیات دفاع مقدس، دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی، انجمن روزنامه‌نگاران مسلمان و سازمان هنری رسانه‌ای اوج با لوح تقدیر از مازیار بیژنی تجلیل کردند.

یادداشت اختصاصی سید مسعود شجاعی درباره بیژنی را که برای ایبنا نوشته می توانید در اینجا مطالعه کنید.