دادبه که معتقد است در بررسی وضعیت ادبیات و هنر یک محل به پیشینه اتفاقات فرهنگی و تاریخی آن منطقه باید رجوع شود، به خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) گفت: اگر درباره یک معلول به قول حکما ببینیم که چه عللی منجر به پدید آمدن آن شده،‌ تکلیف روشن است. به گمانم خود خاک در ادیب‌پرور بودن یک خطه تأثیری ندارد. مثل این‌ می‌ماند که بگوییم «چرا خاک چرنوبیل سرطان‌پرور است!»

وی افزود: خراسان بزرگ تا پیش از حمله مغول مرکز فرهنگی ایران بود و حکومت‌های ملی در آن‌جا تشکیل شد. بخارا، پایتخت سامانیان به لحاظ فعالیت‌های ملی و دینی برجسته‌ترین نقطه ایران بود و قبه‌الاسلام لقب گرفت. در زمان سامانیان حتی کار ترجمه‌های یونانی افلاطون را به فارابی سپردند که متأسفانه در کتابخانه سامانیان سوخت.

صاحب کتاب «فرهنگ اصطلاحات کلامی» ادامه داد: در بخارا فعالیت‌های فرهنگی و اقتصادی رونق گرفت و مرکز فرهنگی شد. بعد هم که این مرکز به غزنین انتقال یافت و سلطان محمود سر کار آمد، به دلیل پیشینه ایرانیان، این اتفاقات فرخنده فرهنگی در غزنین نیز رخ داد. در واقع ادامه این فعالیت از خراسان دنبال شد و خوشبختانه به پایان نرسید. هنگامی که حمله‌ای به ایران می‌شود، تمام آثار و نشانه‌های قبلی به یک باره از بین نمی‌روند.

دادبه اضافه کرد: وقتی درباره عصر «برتلس» صحبت می‌کنیم، به خاک یونان ربطی ندارد. برتلس حاکمی بود که زمینه ترقی‌های فکری را فراهم کرد و نمی‌توان گفت ذات آن خاک ادیب‌پرور است. عصر برتلس، عصری طلایی است. تشکیل حکومت‌های ملی و تلاش‌های فرهنگی که در ایران صورت گرفت نیز باعث شد خطه خراسان ادیبان بیشتری داشته باشد. این روند مستقیماً به گذشته ما متصل است و در ایران درست بر خلاف مصر فاصله‌ای بین فرهنگ مردم نیفتاد. در مصر فراعنه از بین رفتند و بخش قابل توجهی از فرهنگ و همچنین زبان مصر از میان رفت.

این استاد دانشگاه توضیح داد: در ایران پیشینه فرهنگ ایرانی یک‌باره از بین نرفت، بنابراین فردوسی سخنگوی مردم بود؛ چرا که زمینه‌اش فراهم شد و چنین هم نیست که در عرض یک شب شاعری مانند فردوسی سخنگوی فرهنگ و ادبیات ایران شود.

اصغر دادبه استاد فلسفه اسلامی و ادبیات عرفانی دانشگاه علامه طباطبایی و مدیر گروه ادبیات دایرةالمعارف بزرگ اسلامی است. این پژوهشگر سال 1381 در دومین همایش چهره‌های ماندگار به عنوان چهره ماندگار در عرصه ادبیات عرفانی و فلسفه اسلامی معرفی شد. «کلیات فلسفه»، «فخر رازی» و «فرهنگ اصطلاحات کلامی» نام برخی از کتاب‌های او هستند.

پیشینه پرونده (ایبنا) را در زیر بخوانید:

گفت‌وگو با محمدجعفر یاحقی را درباره ادبیات خراسان اینجا بخوانید.
یادداشت علیرضا قوجه‌زاده را درباره شاعران و سبک خراسانی اینجا ببینید.
گفت‌وگو با دکتر مهدی محقق را در این باره اینجا بخوانید.
گفت‌وگو با ابراهیم خدایار درباره متأخرین و متقدمین مکتب خراسان را اینجا بخوانید.
گفت‌وگو با محمدحسین جعفریان درباره واژگان و شعر خراسان قدیم را اینجا بخوانید.
گفت‌وگو با سیدعبدالجواد موسوی را درباره شعر و ادبیات مکتب خراسان اینجا ببینید.
گفت‌وگو با نصرالله امامی را دراین باره اینجا بخوانید.
گفت‌وگو با صابر خراسانی را نیز درباره انجمن‌های شعری خراسان اینجا ببینید.
متن گفت‌وگو با دکتر غلامحسین ابراهیمی‌دینانی را درباره ادیب‌پرور بودن خراسان اینجا ببینید.
گفت‌وگو با مصطفی محدثی‌خراسانی را درباره زبان فارسی در خراسان اینجا بخوانید.
گفت‌وگو با استاد بهاءالدین خرمشاهی را در این زمینه اینجا بخوانید.
گفت‌وگو با علی‌اشرف صادقی را درباره سبک خراسانی و ادبیات این خطه اینجا بخوانید.