به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نشست «بررسی اهمیت تصحیح متون طبی با تکیه بر کتاب قانون ابن سینا» با سخنرانی دکتر نجفقلی حبیبی، استاد دانشگاه و پژوهشگر فلسفه اسلامی شنبه 8 شهریورماه در کتابخانه و موزه ملی ملک برگزار شد. 

حبیبی در این نشست به بیان جایگاه کتاب «قانون» ابن سینا پرداخت و اظهار کرد: ابوعلی سینا در تنظیم قانون علاوه بر تجربه‌های شخصی‌اش از آثار اطباء قبل از خود مانند علی بن عباس مجوسی معروف به اهوازی، ابوسهل مسیحی، قمری و زکریای رازی نیز بهره برده است. 

این پژوهشگر با اشاره به امتیازات «قانون» ابن سینا از دیدگاه دانشمندان عنوان کرد: دانشمندان محاسن بسیاری برای اثر ارزشمند ابن سینا برشمرده‌اند؛ از جمله محاسن کتاب این است که قانون یک کتاب درسی است. ویژگی دیگر کتاب ابن سینا آموزش منظم و سازماندهی علمی آن و امتیاز بعدی که برای این اثر ذکر کرده‌اند مختصر بودن و عبارت‌پردازی‌های قوی آن است. 

وی در توضیح محتوای کتاب «قانون» گفت: کتاب «قانون» در یک جلد تنظیم و تدوین شده و یکی از امتیازاتی که شارحان آن برایش برشمرده‌اند، قابل حمل بودن آن است. کتاب اول درباب کلیات علم طب است که بیشتر با فلسفه آمیخته شده و ارکان اربعه را شرح می‌دهد. کتاب دوم درباره تشریح است که قطب‌الدین شیرازی، که بزرگترین شارح «قانون» به‌شمار می‌رود، به تشریح آن نپرداخته است. کتاب‌های بعدی به ترتیب درباره گیاهان دارویی، معالجات، معالجات بیماری‌های خاص و داروهای مرکب است که تجربیات ابن سینا را شامل می‌شود. 

عضو هیات امنای موسسه خانه کتاب افزود: «قانون» البته منتقدانی نیز داشت. این افراد معتقد بودند از آنجایی که ابن سینا اثرش را پاک‌نویس نکرده، نظم مشخصی ندارد. به همین دلیل در برابر «قانون» آثاری را تالیف کردند. با این حال کار این منتقدان پیش نرفت و «قانون» همچنان در راس کتاب‌های طب جهان است. 

 
ایران، رکن طب جهان

این استاد دانشگاه بخشی از سخنان خود را به دلایل اهمیت تصحیح متون طب سنتی اختصاص داد و اظهار کرد: دلایل بسیاری برای توجه به تصحیح متون کهن طبی و چاپ مجدد آنها وجود دارد. یکی از این دلایل مساله تاریخ است. در حقیقت اگر بخواهیم تاریخ طب را به رشته تحریر درآوریم باید منابع مهم طبی را مطالعه و بررسی کنیم. برای نوشتن تاریخ پزشکی باید به دو حوزه تاریخ پزشکان و تاریخ پزشکی توجه کنیم. 

وی ادامه داد: یکی دیگر از دلایل اهمیت تصحیح متون طبی یافتن تحولاتی است که این اطبا پدید آوردند و دلیل دیگر شیوه حکما در نوشتن کتاب‌های طبی است که بسیار حائز اهمیت است. با مطالعه و بررسی این متون متوجه می‌شویم که یک حکمت و دید معنوی در نگارش آنها وجود داشته است که در آثار پزشکی امروز دیده نمی‌شود. با عنایت به این دلایل باید به تصحیح انتقادی این متون بپردازیم. با تصحیح متون طبی قدیم هم تحول طب مشخص می‌شود، هم تاثیر آن در دنیا و هم جایگاه هویت ملی ما. 

حبیبی با اشاره به نقش دانشمندان ایرانی در تحولات طب اسلامی عنوان کرد: دانشمندان ایرانی نقش به‌سزایی در تمدن اسلامی ایفا کردند. زکریای رازی، بوعلی اهوازی، ابوسهل مسیحی و ابوعلی سینا در زمره این دانشمندان هستند که در تاریخ طب جایگاه والایی دارند و می‌توان گفت رکن طب جهان از همین‌جاست. 

طب سنتی جایگاه خود را در جهان پیدا کرده است

عضو هیات امنای موسسه خانه کتاب درباره اهمیت توجه به رشد و توسعه طب سنتی ایرانی بیان کرد: امروزه طب سنتی جایگاه خود را پیدا کرده است و ما شاهد اقبال جهانیان به استفاده از داروهای گیاهی به جای داروهای شیمیایی هستیم. این امر نشان‌دهنده این است که طب سنتی ما تحول پیدا کرده است و ما باید به پیشرفت و رشد آن توجه کنیم. سرمایه‌های بزرگ علم طب در اختیار ایرانیان بوده و از ایران به سراسر جهان رفته است. ابن سینا یکی از بزرگترین دانشمندانی است که حکمت، اصطلاحات و فرهنگ طب سنتی را به سراسر جهان منتقل کرده و پزشکی جهان را تحت تاثیر خود قرار داده است. 

این پژوهشگر فلسفه اسلامی در پایان سخنانش با اشاره به اهمیت نسخه «قانون» موجود در کتابخانه و موزه ملی ملک گفت: کتابخانه و موزه ملی ملک یکی از مراکز مهمی است که گنجینه‌های ارزشمندی را درخود جای داده است. نسخه‌های ارزشمند «قانون» از جمله این گنجینه‌ها هستند. من برای تصحیح «قانون» از این نسخه‌ها و نسخه‌هایی که از ترکیه و دمشق جمع‌آوری کرده‌ام، بهره بردم و تاکنون توانسته‌ام تصحیح کتاب اول «قانون» را به اتمام برسانم و مشغول تصحیح کتاب‌های بعدی هستم. 

در پایان این نشست، دکتر حبیبی به پرسش‌های شرکت‌کنندگان درباره کتاب «قانون» ابن سینا پاسخ داد.