داریوش رحمانیان، پژوهشگر تاریخ و استادیار گروه تاریخ دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره اثر جدیدی با عنوان «آلبوم علی‌خان والی» که کار تصحیح آن به پایان رسیده است توضیح داد: این آلبوم یکی از مهم‌ترین منابع تاریخ اجتماعی،‌ اداری، سیاسی و فرهنگی ایران دوره ناصری (مربوط به منطقه آذربایجان و کردستان) است که با همکاری آزاده حسنین تصحیح شده است.

وی با اشاره به اهمیت این کتاب گفت: کار تصحیح این کتاب پنج سال طول کشیده است. این کتاب با دارا بودن هزار و 400 عکس، از نظر تاریخ عکاسی ایران، اثر منحصر به فرد و بی‌مانندی به‌شمار می‌آید که به طور کامل تصحیح شده و آماده انتشار است.
 

این پژوهشگر تاریخ درباره این کتاب و شخصیت علی‌خان والی عنوان کرد: وی والی و حاکمی از سوی ناصرالدین شاه بوده که در مراغه و سپس خوی و بعد در ارومیه و سپس در اردبیل و چندی هم در جاهای دیگر به مدت 20 سال حکومت کرده و چون فن عکاسی را در غرب آموخته بود و اطلاعات جغرافیایی و تاریخی خوبی هم داشته و می‌دانسته که ناصر‌الدین شاه از عکس خوشش می‌آمده، گزارش‌های مصوری را برای ناصرالدین‌شاه می‌فرستاده و نسخه‌ای از این گزارش‌ها را نیز برای خود جمع‌آوری می‌کرده است. 

این استاد تاریخ دانشگاه تهران با بیان این‌که این مجموعه نه تنها در تاریخ عکاسی ایران بلکه در تاریخ عکاسی جهان بی‌مانند و بی‌نظیر است، گفت: این کتاب بیش از 120 صفحه مکتوب هم دارد که علی‌خان به شرح ماجرا و خاطرات خود می‌پردازد و این اهمیت فوق‌العاده‌ای برای تاریخ ایران در منطقه آذربایجان و کردستان دارد و اطلاعات بسیاری از این مناطق ارائه می‌دهد چرا که بسیاری از آثار تاریخی، ‌امروزه یا از بین رفته و یا تغییر کردند. وی همچنین از حرفه‌ها، زنان، کودکان، اسب‌ها، آلات و ادوات و کشاورزی آن زمان عکس‌هایی گرفته که ما نظیر آن‌ها را در جایی نداریم. 

رئیس انجمن ایرانی تاریخ درباره چگونگی جمع‌آوری این عکس‌ها توضیح داد: این عکس‌‌ها پیش از این در نزد خاندان و نوادگان وی به میراث مانده بود که بعدها به کتابخانه دانشگاه هاروارد به امانت گذاشته شدند. چند سال پیش بنده به صورت آنلاین آن‌‌ها را از سایت گرفتم و طی مکاتباتی که با آن دانشگاه صورت دادم، قرار شد این عکس‌ها به صورت کتابی مدون درآید. 

وی با اشاره به این نکته که وارثان و نوادگان علی‌خان والی هم عکاسان مطرحی هستند، گفت: شهریار عدل و کامران عدل از وارثان وی هستند که آن‌ها هم نیز از عکاسان طراز اول ایران هستند و عکس‌های بسیار خوبی از آن‌ها به جای مانده است. 

رحمانیان با بیان این‌که این اثر قرار بود در سال گذشته از سوی نشر کارنامه چاپ و منتشر شود، عنوان کرد: با فوت دکتر زهرایی (مدیر نشر کارنامه) کار انتشار این اثر تاریخی و هنری به تعویق افتاده و با توجه به این‌که نیاز به سرمایه‌‌ای در حدود 20 تا 30 میلیون برای انتشار دارد، هنوز ناشری که بخواهد در این زمینه همکاری لازم را انجام دهد، پیدا نکرده‌ام.