دوشنبه ۲۰ مرداد ۱۳۹۳ - ۱۲:۱۵
ادبیات دفاع مقدس؛ رهایی از نهادها و نام‌های تکراری/ یادداشت باقر رجبعلی

باقر رجبعلی، نویسنده تقدیر شده در هفتمین جشنواره انتخاب کتاب دفاع مقدس در تازه‌ترین یادداشت خود برای ایبنا، به موانع برپایی جشنواره‌های مطلوب ادبی این حوزه پرداخت.

خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- باقر رجبعلی: من با شعاردادن و حرف‌های تخیّلی و تکراری سروکار ندارم. کسی که واقعیت‌ها را نمی‌گوید و صرفاً به حرف‌های رویایی و ایده‌آلیستی اکتفا می‌کند، یا خودش را به غفلت زده یا شناختی از جامعه امروز و وضعیتِ نگران‌کننده فرهنگ دفاع مقدس (که نماد مقاومت این ملت شده و دماوند و سهند در مقابل آن رنگ باخته‌اند) ندارد. 

گرچه ما خود نمی‌دانیم! اما مردمِ تمام جهان، ما را با مقاومتمان در جنگ هشت‌ساله می‌شناسند و فهمیده‌اند که ایستادن مقابل همه آنچه حق  نیست و مبارزه برای همه آنچه که حق ماست، دغدغه همیشگیِ این ملّت مظلوم بوده و هست. 

پس، به منظور ساماندهی و احیای جدّیِ «ادبیات» این دفاع مقدس، که به عقیده همه صاحب‌نظران مهم‌ترین راه برای حفظ آثار و ارزش‌های آن است، ضرورت و بلکه فوریت دارد که خیزشی دوباره برای بالندگی در این زمینه، آغاز شود و با خصوصی کردن و رهایی‌اش از انحصارِ نهادها و نام‌های تکراری، تولدی دیگر برای آن رقم زده شود، اما چون این حوزه متولی و حتی مدعی فراوان و گوناگون دارد و تشتتِ آرا و تضاد افکار در آن بیداد می‌کند، عاقلانه‌ترین راه آن است که یک نفر برای رهبری آن انتخاب شود؛ یعنی کسی که راست و چپ قبولش داشته باشند، حرفش حجت باشد و جامعه‌شناسی هم بداند، مخصوصاً خوب بداند که هنر و ادبیات اقتضائات و ضرورت‌های خاص خودش را دارد. پس، تشکّل قوی و منسجمی به نام «کانون نویسندگان دفاع مقدس» (یا چیزی شبیه این) به وجود آوَرَد و سرشناسان و فعالان این حوزه را دور هم جمع کند تا دادِ این استعارة ملموس و نماد مقاومت مردم ایران را که به شدت در معرض فراموشی است، از زمین و زمان بستاند. 

و این ضرورت، بر هیچ کس پوشیده نیست اما، این تشکّل نباید تنها برای این باشد که فرهنگ دفاع مقدس را زنده نگه دارد و باعث آفریدن آثار مهمی شود، که این، وظیفه‌ای طبیعی و مسجّل برای آن است. مهم‌تر از این، باید به اهالی این حوزه نیز توجه جدّی و همه جانبه‌ای داشته باشد و به زندگی‌شان سروسامانی دهد؛ موضوعی که تا به حال به هیچ وجه وجود نداشته و دلیل نابسامانیِ این حوزه هم هست زیرا نویسنده دفاع مقدس باید «فقط یک نویسنده دفاع مقدس» باشد و زندگی خود و خانواده‌اش را از همین راه بچرخاند. حتی اگر شده یک نویسنده، چندین سال بنشیند و فقط یک رمان (مثل جنگ و صلح) بنویسد، همان یک رمان باید تمامی زندگیِ مادی او را پوشش دهد. 

بله، ادبیات، این چنین است و در اکثر کشورها دقیقاً به همین شکل است و تنها در این صورت است که ادبیات دفاع مقدس نجات خواهد یافت. این که بنشینیم و دائم شعار بدهیم و با این فکر و تخیلات که گه‌گاه یک جشنواره تشکیل دهیم و جایزه مختصری و آماری بدهیم و تمام، هیچ کار صوابی صورت نخواهد گرفت و هیچ آرزوی محتملی محقق نخواهد شد. 

نویسندگان دفاع مقدس، در زندگی خود نباید مشکل مادی داشته باشند و هر کس جز این بگوید، شناختی از هیچ چیز ندارد و در را بر همان پاشنه‌ای خواهد چرخاند که در این سی و چند ساله چرخانده‌ایم و نتیجه بایسته‌ای نگرفته‌ایم. 

شاید در این میان، اندک‌شماری بنابر وظیفه دینی و وجدانی خود، بدون چشمداشت مادی آثاری خلق کنند (که کرده‌اند و دیده‌ایم)، اما اینها استثنا، موقت و بی ‌دنباله‌اند و به محض آن که مقام و موقعیتی به دلیل آن یک اثر نصیب‌شان شد، خلاقیت‌شان می‌خشکد و غرق در موقعیت جدید می‌شوند (که بسیار دیده‌ایم) اما کارِ حرفه‌ای نمی‌تواند و نباید تزلزل بردارد و ساده اندیشانه برگزار شود. نویسنده حرفه‌ای با گرفتن یک مقام، عشق و عادت، و علاقه‌اش را وا نمی‌نهد و این، ملکه ذهنش شده که وظیفه او (و بهانه زنده ماندنش) خلاقیت و نویسندگی است. 

پس آی آدم‌ها که در ساحل نشسته‌ شاد و خندانید، یا بیایید خودتان رمان دفاع مقدس بنویسید، یا اگر قرار است آن را به دست اهلش بسپارید، لااقل به فکر وضعِ قوانینی باشید تا حق و حقوق نویسنده را به شایسته‌ترین شکل ممکن تضمین کند و بدانید که فقط در چنین وضعیتی است که فضا برای خلق آثار ادبی قابل قبول فراهم و تمامیِ موانع و مشکلات فرعیِ آن مثل جشنواره‌ها و جایزه‌ها و غیره، خود به خود حل خواهد شد. 

---------------------------
باقر رجبعلی، نویسنده تقدیر شده در هفتمین جشنواره انتخاب کتاب دفاع مقدس برای داستان بلند «می» (خریداری‌شده توسط سیما فیلم برای اقتباس سینمایی) است. کبریت‌های خیس، داستان‌های ناگزیر، داستان‌های همیشه، و …آثار دیگر این نویسنده‌اند.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها