به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) شماره جدید هفته نامه «کتاب هفته» روی پیشخوان روزنامه فروشی ها آمد.پرونده این شماره «کتاب هفته» به موضوع ممیزی و رابطه آن با نشر می پردازد که تحت عنوان «زلال و ملال ممیزی» منتشر شده است.

پرونده ای قطور برای یک ضرورت
این هفته نامه در صفحه «پرونده» خود گفت و گویی با صادق زیبا کلام درباره تجربه هایش از ممیزی کتاب در کشور داشته است. زیباکلام می گوید: متاسفانه من از برخورد ممیزی با کتابهایم تجربه چندان جالبی نداشتم. همین حالا یعنی اواخر تیرماه 1393، سه عنوان از کتابهایم که البته رمان یا داستان هم نیستند، پشت خط ممیزی متوقف شده اند. یکی از این کتابها نزدیک به چهار سال، یکی دیگر سه سال و سومی بیش از یک سال است که منتظر مجوز انتشار هستند. در واقع دو عنوان از این کتابها در دوره دولت قبلی و یکی هم در دوره جدید معطل ممیزی مانده است.

«کتاب هفته» همچنین در صفحه «جامعه» نیز میزگردی با حضور مدیر اداره کتاب، غلامرضا امامی، نویسنده و مترجم حوزه ادبیات و دکتر امیدعلی مسعودی، نویسنده و استاد دانشگاه در حوزه ارتباطات در زمینه «ممیزی» برپا کرده است. شجاعی صائین در این میزگرد درباره موضوع واگذاری ممیزی به بعد از انتشار کتاب می گوید: پاسخ به این پرسش قدری دشوار است زیرا در این باره افراد گوناگونی اظهار نظر کرده اند. از نظر تاریخی نمی توان گفت حق تقدم با کدامیک از آقایان است اما افراد متفاوتی درباره این موضوع نظر داده اند و عده ای هم معتقدند این کار مانند مطبوعات می تواند در قالب هیات منصفه و نظارت بعد از چاپ دیده شود. نظرات متفاوتی درباره این موضوع داده شده است.

غلامرضا امامی نیز در این زمینه عنوان می‌کند: سخن و بحث من این است که آیا اصلا ممیزی ضرورت دارد یا نه؟ طبق قانون اساسی که سند متقن نظام جمهوری اسلامی است، مطبوعات که شامل کتاب هم می شود، آزادند مگر مسائلی که مغایر مبانی اسلام باشد که در آن صورت مساله دیگری است. بنابراین همانطور که در حقوق اسلامی تصریح شده اصل بر برائت است. من اساسا ممیزی را به هیج شکلی ضروری نمی دانم. در کشور ما شمارگان کتاب متاسفانه به 300 و 400 نسخه رسیده و این شمارگان حتی شامل آثار نویسندگان، شاعران و مترجمان شهره شهر هم می شود. من با اصل ممیزی در کتاب موافق نیستم به هر حال هیچ آیین نامه ای نباید مغایرتی با قانون جمهوری اسلامی ایران داشته باشد. بحث من این است که گاه سلایق شخصی و آراء خصوصی در کار کتاب تاثیرگذارند.

امیدعلی مسعودی نیز در این زمینه می گوید: فکر می کنم ابتدا باید سه مفهوم را که گاه خلط معنایی پیدا می کند از یکدیگر تفکیک کنیم. این سه مفهوم یکی سانسور است، دیگری نظارت و مفهوم سوم کنترل است. اخیرا با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید بارقه های امیدی در دل نویسندگان و خوانندگان کتاب روشن شده و آن هم این است که ممیزی کتاب به جای معادل سانسور بیشتر به کنترل و نظارت تمایل پیدا کند. به نظر می رسد با حضور آقای شجاعی و همکارانی که در حوزه نظارت کتاب هستند، ممیزی در حال قانونمند شدن است. قانون حتی اگر بد باشد باید خوب اجرا شود آقای شجاعی! در حوزه نظارت همین روندی که الان شما پیش گرفته اید روند درستی به نظر می رسد، یعنی اگر به ناشران اعتماد می کنید ناشرانی که چندین سال خوب کار کرده اند و وقتی کتابشان آمده خدمت شما حتی ممیزان سختگیر هم نتوانسته اند از آن ایرادی بگیرند، معلوم می شود آنها خودشان با ادبیات نظارت آشنا هستند، بنابراین استدلال من این است که کار را به جای این‌که به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ببریم این وزارتخانه بیشتر عهده دار کار نظارت شود و بعد کار را به دست ناشر بدهد.

ممیزی در نشر ایران

«کتاب هفته» در صفحه «نشر» این شماره خود مطلبی در رابطه با ممیزی در ایران منتشر کرده است. به گفته این هفته نامه یکی از مراحل مهم و تعیین کننده نشر کتاب در ایران، ممیزی و بررسی آن است؛ مرحله ای که همواره شیوه انجام آن مورد مناقشه و بحث بوده است. به لحاظ تاریخی، ممیزی در ایران به زمان ناصرالدین شاه بر می گردد اما با سپری شدن زمان و تغییراتی که به لحاظ سیاسی و اجتماعی در ایران ایجاد شد، قانون ممیزی هم دست خوش تغییرات عمده ای شده است. به طور کلی دو نوع ممیزی در ایران وجود دارد؛ یکی ممیزی پیش از چاپ و دیگری ممیزی پس از چاپ. شیوه کنونی ممیزی در حوزه کتاب، پیش از چاپ است. ممیزی پیش از چاپ توسط وزارت ارشاد در سه مرحله صورت می گیرد که بدین شرح اند: مرحله نخست ممیزی نگارشی ویرایشی، در این مرحله کتابهایی که ایرادات جزئی در متن داشته باشند با رفع آن ایرادات منتشر می شوند. مرحله دوم ممیزی محتوایی سطحی است. برخی از کتابها به دلیل ایرادات محتوایی سطحی در این مرحله اصلاحیه می خورند و شورای ممیزی با ارسال نامه مکتوب به ناشر، ایرادات موجود در محتوای کتاب را خواستار می شود. مرحله سوم ممیزی نیز محتوایی عمقی است و درباره کتابهایی صورت می گیرد که به لحاظ محتوایی ایرادات متعددی داشته و قابل رفع نیستند.

شابک، نشان قیمتی کتاب

هفته نامه «کتاب هفته» در صفحه «نشر» خود نیز گزارشی در خصوص پرداخت هزینه ای ناشران در قبال دریافت شابک منتشر کرده است. به گفته این هفته نامه چندی پیش نجفعلی میرزایی مدیرعامل خانه کتاب اعلام کرد برای کاستن مشکلات امسال این موسسه چند سر فصل در دستور کار قرار دارد؛ یکی از آنها این است که شابک از حالت رایگان خارج خواهد شد و به فروش خواهد رسید و ناشران باید شابک را از خانه کتاب خریداری کنند. رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان نیز در واکنش به این خبر میرزایی می گوید: موسسه خانه کتاب بدون مشورت با معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و به صورت یکجانبه درباره پولی شدن شابک تصمیم گیری کرده است. نادر قدیانی معتقد است خانه کتاب یک موسسه شبه دولتی است و درآمد و بودجه دولتی دارد و نهادهای دولتی نمی توانند برای شابک قیمت گذاری و از پولی شدن آن صحبت کنند.

وی ادامه می دهد: در شرایط حاضر قادر به پرداخت وجه برای شابک نیستیم، مسئولان پیش از اعلام چنین موضوعی باید برای پولی شدن شابک با نمایندگان تشکل های نشر و حتی ناشران جلساتی برگزار کنند و پس از آن مشخص شود که این مهم به چه شکل اجرایی شود.