مریم صانع‌پور مولف کتاب «شیعه‌شناسان غربی و اصول اعتقادات شیعه دوازده‌امامي» در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره ضرورت تالیف کتاب «شیعه‌شناسان غربی و اصول اعتقادات شیعه دوازده‌امامی» گفت: مساله شیعه‌شناسی امروزه یكی از جدی‌ترین مباحث دین‌شناسان غربی است كه من تنها جایگاه اصول اعتقادات شیعه دوازده‌امامی در آثار شیعه‌شناسان غربی را بررسی کردم.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ادامه داد: سعی کردم تا شاخص‌ترین اصول شیعه دوازده‌امامی ــ یعنی عدل و امامت ــ را در این آثار بررسی کنم و در واقع منظور از عدل، عدالت خداوند و به تبع آن عدالت فردی و اجتماعی است.
وی با بیان این‌که با توجه به نظریه حسن و قبح عقلی به عنوان مبنای عدالت و امامت می‌توان ادعا كرد این دو اصل اعتقادی، تحقق و تعین عقل‌محوری شیعه امامیه است، افزود: پیروان راستین دوازده امام معتقدند عقل‌محوری و اصالت اندیشه، تفكر و تدبیر، به عنوان مبنای عبودیت نه تنها در نگاه به قرآن، احادیث و سیره پیامبران و امامان مطرح است بلكه در روابط میان فردی و اجتماعی و صورت‌بخشی همه امور فردی و اجتماعی نیز اصالت دارد.
این مدرس فلسفه با اشاره به این که «شیعه عقل‌محور» و «شيعه عقل‌گریز» برای تبیین موضوع تحقیق در این كتاب بررسی شده گفت: شیعه عقل‌محور، پویا، انتقادپذیر، عدالت‌محور و ظلم‌ستیز است كه امامان را تحقق عینی توحید و نفی شرك، عدالت‌طلبی و فرجام‌گرایی انبیا تلقی می‌كند و ایشان را وارثان پیامبران به‌ویژه خاتم آنان حضرت محمد (ص) و تشیع را تحقق‌بخش مبانی نظری و عملی پیامبران و امامان می‌داند.
وی تاکید کرد: این گفتمان عامل وحدت مسلمانان با اهل كتاب و نیز وحدت فرق و مذاهب مختلف اسلامی با یكدیگر است. در مقابل، شیعه عقل‌گریز، راكد، انتقادگریز و خرافی كه تشیع را منحصر به رعایت برخی شعائر ظاهری می‌داند، به علت خالی بودن از محتوای نظری و عملیِ امامان، منشأ اختلاف و تفرقه حتی میان گرایش‌هاي مختلف اسلامی می‌شود و ناقض جریان وحدت‌بخش نبوت از آدم تا خاتم است.
به گفته صانع‌پور، در این اثر سعی شده تا با تحلیل و بررسی آراي برون‌دینی شیعه‌شناسان غربی، وجوه مثبت و منفی نظریات آنان به منظور بهر‌ه‌مندی از وجوه مثبت و احتراز از وجوه منفی برای تقویت و روزآمدسازی تعالیم شیعی در معرض افكار صاحب‌نظران قرار گیرد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در بخش دیگری از اين گفت‌وگو به تشریح پنج بخش اصلی این کتاب پرداخت و گفت: بخش نخست کتاب موضوع شیعه‌شناسی در غرب را اجمالاً مورد بررسی قرار می‌دهد. در فصل اول این بخش نگاهی تاریخی به اسلام‌شناسی در غرب شده و در فصل دوم تاریخچه شیعه‌شناسی غربی‌ها بررسی شده است.
وی با بیان این که بخش دوم اثر به مبانی كلامی شیعه دوازده‌امامي می‌پردازد، اضافه کرد: فصل نخست این بخش، عقلانیت را به عنوان مهم‌ترین شاخصه تفكر شیعه دوازده‌امامي معرفی می‌کند و در اثبات ادعای خودش جریان‌های عقلانی فلسفی شیعی را بررسی می‌کند. در فصل دوم كلام برهانی فلسفی شیعه امامیه تعریف و تبیین می‌شود و عدل و امامت به عنوان شاخص‌های كلامی مزبور مورد مداقه قرار مي‌گيرد.
وی همچنین گفت: در بخش سوم، نظریه‌های شیعه‌شناسانه غربی در مورد اصول عقلانی اعتقادات دوازده‌امامي‌ها ــ یعنی عدل و امامت ــ تبیین و تحلیل می‌شود. در فصل‌های این بخش آراي افرادی مانند ویلفرد مادلونگ، مایر بارآشر، اتان كلبرگ، رونالد پی. بوكلی، هاینس هالم، جوئل ل. كرامر، پل لوفت، كولین ترنر، جونا وینترز، مونتگمری وات و هانری كربن بررسی می‌شوند.
صانع‌پور با اشاره به نقد آراي شیعه‌شناسانی كه در بخش سوم تبیین و تحلیل شده‌اند در فصل چهارم این اثر، اظهار کرد: در این بخش همچنین رویكرد شیعه‌شناسان درباره عقلانیت، عدالت و امامت شیعه دوازده‌امامي به تفصیل نقادی می‌شود.
وی با اشاره به فصل پنجم کتاب که شامل نتیجه‌گیری و ارایه پیشنهادهاست، گفت: نقطه تمایز این اثر با بسیاری از آثاری که در این حوزه منتشر می‌شود 80 صفحه‌ای است که نتایج و پیشنهادها را در بر می‌گیرد. به اعتقاد من این نگرش که می‌گوید باور شیعه 12امامی مبتنی بر عقلانیت نیست باعث می‌شود که ما با دنیا گفت‌وگو و تعامل فکری نداشته باشیم.
وی با تاکید بر این‌که عقلانیت شیعه 12امامی مغفول واقع شده است، افزود: به همین دلیل است که زمانی که نام شیعه را می‌برید تنها مناسک و شعائر آن در ذهن می‌آید در حالی که مبانی اعتقادی و فکری شیعه که مبتنی بر عقلانیت بوده بسیار قوی است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ادامه داد: عقل در میان همه افراد بشر ودیعه گذاشته شده و ما می‌توانیم بر اساس همین موضوع با تمام دنیا تعامل داشته باشیم.
به گفته وی، در مبانی فکری شیعه 12امامی در ابتدا اصول اعتقادی احکام آورده شده و پس از آن اخلاق برترین مرتبه دین دانسته می‌شود و در نهایت شعائر و مناسک مطرح می‌شود. این در حالی است که ما به جای این که از عقلانیت شیعه یاد کنیم از مناسک و شعاير نام می‌بریم و به همین دلیل قوت استدلالی عقاید شیعه امامیه به مخاطب منتقل نمی‌شود.
وی با بیان این‌که در سایر آثار منتشرشده در این حوزه مسائل روز کمتر مورد توجه قرار گرفته است، گفت: در سایر آثار منتشرشده، اصول اعتقادی شیعه امامیه کمتر بررسی شده است.
صانع‌پور افزود: افرادی که به مطالعات شرق‌شناسانه غربی‌ها درباره تشیع علاقه‌مند هستند یا صاحب‌نظران داخلی که می‌خواهند به صورت درون‌دینی به این موضوع نگاه کنند می‌توانند از این اثر استفاده کنند.
کتاب «شیعه‌شناسان غربی و اصول اعتقادات شیعه دوازده‌امامی» اثر مريم صانع‌پور با شمارگان 500 نسخه در 430 صفحه به بهاي 22 هزار تومان از سوي پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي در سال 93 منتشر شده است.
چهارشنبه ۲۵ تیر ۱۳۹۳ - ۰۹:۴۳
نظر شما