به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست «نظريه‌پردازي تربيتي بر اساس متون موثق با تكيه بر نهج‌البلاغه» و رونمايي از كتاب «منشور تربيت علوي» عصر دوم تیرماه به همت مركز تحقيقات امام علي (ع) و با همكاري مؤسسه بين‌المللي مطالعات نهج‌البلاغه در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.

محمدمهدی شریعتمدار رئیس هیات امنای موسسه بین‌المللی تحقیقاتی نهج‌البلاغه در ابتدای این مراسم  با بیان این که نهج‌البلاغه برادر قرآن است و بعد از قرآن مقدس‌ترین کتاب ماست، طی سخنانی گفت: موسسه نهج‌البلاغه بعد از دوران فترتی که داشت تجدید حیات کرد و مطالعات موردی را در این باره آغاز کرده و کارگروه‌های مختلفی به‌ویژه در حوزه تعلیم و تربیت شکل گرفته است. 

وی ادامه داد: همچنین به‌زودی کتاب دیگری با موضوع «آموزه‌های تعلیم و تربیت در نهج‌البلاغه» منتشرمی‌شود. این کتاب رساله دانشگاهی است که در یکی از دانشگاه‌های لبنان انجام شده و اکنون به فارسی ترجمه شده و مطالعه‌ای تطبیقی میان نظریات تعلیم و تربیت در اندیشه‌ها و مکاتب جدید با نظریه تعلیم و تربیت اسلامی دارد.
 
وی در پایان از انتشار چندین کتاب دیگر در حوزه رسانه، دین و کودک خبر داد.
  
فهم تربيتي و فهم متن مقدس
عليرضا رحیمی در بخش دیگری از این نشست با طرح این سوال که آیا نظریه تربیتی اسلامی مبتنی بر متون موثق می‌تواند وجود داشته باشد؟ گفت: برای پاسخ به این سوال چند گزاره مطرح می‌شود؛ نخست این که آیا موضوعی به نام دانش تعلیم و تربیت وجود دارد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت این علم وجود دارد در حالی که برخی می‌گویند تعلیم و تربیت علم نیست. 

وی ادامه داد: دانش گاهی به هنرهایی مانند مدیریت محدود نمی‌شود بلکه معارفی است که به بررسی وضعیت‌ها و موقعیت‌های تربیتی می‌پردازد و از این منظر دانش تعلیم و تربیت یک علم تجربی است. 

وی با بیان این‌که اساساً تربیت از معقولات ثانویه فلسفی است، افزود: دانش تعلیم و تربیت موقعیت‌های تربیتی را به لحاظ تجربی بررسی مي‌کند. اما اگر بپرسند به چه موقعیتی تربیتی می‌گوییم؟، پاسخ اين است: تا زمانی که فعالیتی به نام تربیتی شناخته نشود فعالیت تربیتی نخواهد بود. ما باید در ابتدا در یک بستر فرهنگی واقعیات تربیتی را بررسی و مطالعه کنیم. 

رحیمی یادآور شد: اساساً آموزش و پرورش جزیره نیست و یک شبه‌قاره است چون به فرهنگ متصل است. بنابراین وضعیت‌هایی که در علوم تربیتی بررسی می‌شود وضعیت‌هایی است که بر اساس ذهن مربیان تربیتی شکل  می‌گیرد. پس در نظریات تربیتی نگاه فلسفی مبانی عملکرد است. 

وی با اشاره به این‌که وقتی درباره تربیت می‌اندیشیم نیازمند فهمی هستیم که موقعیتی را تربیتی بنامیم، گفت: این فهم می‌تواند خالق آثار باشد همان طور که اندیشه فیلسوفان میِ‌تواند متنی برای خواندن ایجاد کند. 

به گفته وی، فهم تربیتی می‌تواند مبتنی بر فهم دیگری مانند فهم قرآن باشد. حتی اگر بخواهیم علوم تربیتی را کاملاً تجربی بدانیم باز مبتنی برفهم است. 

این استاد دانشگاه گفت: گاهی فهم بر اساس یک متن موثق، فهم متن موثق است نه اين كه فهم ما موثق باشد. چنين است كه از يك متن موثق، برداشت‌هاي متفاوت داریم. 

وی با بیان این‌که اگر بخواهیم در حوزه تربیت اسلامی نظریه‌پردازی کنیم باید به سراغ متون موثق برویم و چاره‌ای جز اين نداریم، گفت: یک نظریه تربیتی تبلور فهمی است که ما از متون داریم و وقتی نظریه‌پردازی می‌کنیم فهممان را متجلی می‌کنیم. این که صرفاً قرآن و نهج البلاغه را بخوانیم و سریع نتیجه‌گیری کنیم مطلوب نیست بلکه باید این منابع را به عنوان مبنای معرفتی در نظر بگیریم و بر اساس آن عمل کنیم. 

به گفته رحیمی، فیلسوف تربیتی باید بر اساس این فهم به یک نظریه منسجم و با زبان علما برسد چون گاهی فیلسوفان اسلامی به زبانی حرف می‌زنند که فقط خودشان می‌فهمند.
 
وی تاکید کرد: باید به گونه‌ای حرف بزنیم که برای دیگران قابل فهم باشد. برای مطالعات تربیتی فهم ضرورت دارد و دانش تعلیم و تربیت بدون نظریه پردازی معنا ندارد. 

بصيرت‌افزايي، رسالت كتاب
منصور پهلوان در بخش دیگری از این نشست طی سخنانی گفت: در زمینه‌های تربیتی یکی از کارهای مهم این است که فرد، تربیت را فرابگیرد و یا آن را به دیگران تعلیم دهد چون این شغل انبیاست و ارسال همه انبیا برای این است که ما یک قدم به جلو برداریم.

وی ادامه داد: در قرآن و نهج‌البلاغه بیشتر از کلمه تعلیم استفاده شده است. حضرت علی در نهج‌البلاغه می‌فرماید: «کسی که می‌خواهد خودش را رهبر یک قوم کند باید در ابتدا به تعلیم و تهذیب نفس خودش اقدام کند تا دیگران.» این شخص باید تأدیبش به واسطه سیرتش باشد و عملاً متخلق به اخلاق الهی باشد و زبان در این باره کافی نیست.»

وی افزود: آقاي رحیمی در این زمینه کتاب‌هایی بسیاری نوشته‌اند و رساله دکترای ایشان که اکنون کتاب شده و رونمایی می‌شود به نظریه بصیرت‌گرایی در تعلیم و تربیت اسلامی می‌پردازد.
 
این استاد دانشگاه تهران با بیان این‌که امروز باید به بصیرت توجه کنیم، گفت: کتاب باید بصیرت‌افزایی کند و تنها به دادن اطلاعات بسنده نکند. بصیرتی که اسلام و قرآن بر آن تاکید کرده و در تعلیم و تربیت اسلامی به آن بسیار توجه شده باید در کتاب‌ها مورد توجه قرار گیرد. 

نظريه بصيرت، به عنوان مبناي بررسي
مرتضي گوهري‌پور عضو هیئت علمی موسسه بين‌المللي مطالعاتي نهج‌البلاغه نیز در بخشي دیگر از این نشست با طرح سوالاتی گفت: در این کتاب از نامه‌ای در نهج‌البلاغه استفاده شده اما در این که این نامه چرا و چگونه بازخوانی شده است، باید به نکاتی پرداخت.

وی گفت: این نامه بر اساس نظریه تربیتی بصیرت بازخوانی شده و مولف در کتاب به صراحت بیات کرده که بر اساس نظریه بصیرت، نامه را بازخوانی کرده است. از سوی دیگر در شرح نامه که در کتاب آورده شده مولف از نظریه بصیرت برای شفاف‌سازی مفاهیم استفاده می‌کند. 

وی همچنین بیان کرد: با مراجعه به مطالب کتاب درباره روش تحقیق آن متوجه می‌شویم مولف با دریافت گزاره‌ای از متن، نامه را بازخوانی کرده است. همچنین مولف از دریافت تفسیری و هرمنوتیکی در کتاب استفاده کرده است. 

بخش پایانی این مراسم به پرسش و پاسخ و رونمایی از کتاب «منشور تربیت علوی» اختصاص داشت.