به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، دومین پنل از هجدهمین همایش بزرگداشت ملاصدرا با موضوع کلی «فلسفه و صلح جهانی» به سخنرانی و ارائه مقاله سید موسی دیباج استاد دانشگاه تهران، رضا ماحوزی استادیار پژوهشکده مطالعات مطالعات فرهنگی و اجتماعی و عبدالرزاق حسامی‌فر دانشیار گروه فلسفه دانشگاه بین‌المللی امام خمینی در سالن آموزش بنیاد آدینه برگزار شد. 

مشروعیت دولت‌ها و تقدس مشروعیت
دیباج در این نشست در بخشی از سخنرانی خود گفت: در نظریه لیبرال‌دموکراسی و اندیشه کسانی چون یورگن هابرماس، فیلسوف مظهر لیبرال‌دموکراسی مشروعیت دولت‌ها به رضایت مردم بستگی دارد و مواردی چون قانون اساسی کشورها قدرت مقوم و پسینی است. 

وی افزود: در اندیشه لیبرال‌دموکراسی رضایت مردم به حفظ دولت و ساختار و سازمان کلی آن‌ها مقید است؛ یعنی اگر دولتی در مخاطره افتاد و به سمت نابودی پیش رفت و قادر به حفظ خود نبود، هرچند هم که مشروعیت مردمی خود را حفظ کرد، باید جای خود را به حکومت و دولت جایگزین بدهد. این مسئله نشان می‌دهد که معتقدان لیبرال‌دموکراسی اعتقادی به نظر مردم ندارند و از منظر آن‌ها مشروعیت دولت‌ها توسط خود دولت‌ها دست به دست می‌شود. 

این استاد فلسفه دانشگاه تهران در ادامه با طرح پرسشی مبنی بر این‌که مهم‌ترین نکته برای مشروعیت دولت‌ها چیست؟ گفت: تاریخ سیاسی دولت‌ها نشان می‌دهد که منشأ مشروعیت آن‌ها ضرورتا به رضایت مردم بستگی ندارد. البته بدیهی است که دولت می‌تواند از جهات مطابقت با قانون اساسی که متضمن قانون کتاب مقدس است، مشروع یا نامشروع باشد. 

دیباج در ادامه با اشاره به این نکته که قانون اساسی نیز می‌تواند در ذیل تفسیر سیاسی وحی و کتاب مقدس، قانون اساسی مشروع و یا نامشروع باشد، گفت: انطباق قانون اساسی دولت‌ها بر کتاب مقدس، مشروعیت دینی، متافیزیکی و هستی‌شناسی به دولت‌ها می‌دهد، اما به نظر من مشروعیت اساسی دولت‌ها بر اساس مرزهایشان تضمین می‌شود. 

نهج‌البلاغه و صلح پایدار میان دولت‌ها
عبدالرزاق حسامی‌فر دیگر سخنران این پنل، با موضوع «بزرگواری روح در اندیشه استاد شهید مرتضی مطهری» بود. او در بخشی از سخنرانی خود گفت: نسبت مهمی میان صلح، عدالت و عقل برقرار است. یکی از تعاریف مفهوم عدالت در این است که حق هرکسی را به خودش واگذار کنیم. 

وی افزود: اگر فضای عادلانه برقرار باشد،ما به صلح می‌رسیم. حضرت امیرالمؤمنین امام علی (ع) در نهج‌البلاغه مقایسه‌ای مابین عدل با جود و بخشش می‌کند. از منظر امام عدل همه‌چیز را سرجای خود می‌گذارد، اما جود همه چیز را از جای اصلی خود خارج می‌کند. 

این استاد دانشگاه امام خمینی (ره) در ادامه با اشاره به این نکته که ترجیح امام علی علیه‌السلام در مسائل عمومی جامعه بر عدل بود نه جود، گفت: امیرالمؤمنین در حکومت عدل را برتر از جود می‌دانست. بنابراین از منظر امام عادل کسی است که همه‌ چیز را سرجای خود می‌گذارد. بر این اساس اگر به سمت عدالت برویم به صلح نزدیک‌تر می‌شویم. 

حسامی‌فر همچنین به ارزش اهمیت به انسان‌ها در دو تفکر دینی و اومانیستی اشاره کرد: استاد شهید مطهری از مسئله ارزش‌گذاری بر انسان‌ها دو وجه بزرگی و بزرگواری را برداشته و مطرح کرده است. به باور ایشان انسان‌های بزرگ همت بزرگی دارند و بزرگوار کسی است که خود را بزرگ ببیند. همچنین بزرگی انسان‌ها نیز از نظر ایشان به کرامت نفس آن‌هاست و اگر کسی عظمت روح و کرامت نفس نداشته باشد، انواع رذایل اخلاقی در او جمع می‌شود.
 
فرهنگ مهارت و صلح پایدار با نقد یک کتاب کانت
موضوع سخنرانی رضا ماحوزی، دیگر سخنران این پنل، «فرهنگ مهارت و صلح پایدار» بود. ماحوزی در بخشی از سخنرانی خود گفت: من بحث درباره این موضوع را با تکیه و البته نقد کتاب «نقد قوه حکم» ایمانوئل کانت پی‌ریزی کرده‌ام. از نظر کانت همراه ندایی انسان را به سمت فرهنگ فرا می‌خواند. 

وی افزود: در کنار مفهوم «فرهنگ انضباط» به مثابه استفاده آگاهانه از هدفمندی جهان برای نیل به عقلانیت و کمال اخلاقی، مفهوم «فرهنگ مهارت» نیز در اندیشه کانت مطرح شده است. 

ماحوزی همچنین به شرط کانت برای تحقق صلح پایدار اشاره کرد و گفت: بنا بر تفکر کانت شرط تحقق صلح پایدار جمهوری بودن نظام‌ها و دولت‌ها و حرکت آن‌ها از وضع طبیعی به سوی وضع مدنی است. یعنی دولت‌ها باید برای صلح ائتلاف کنند. این مسئله را رییس جمهور کشورمان حجت‌الاسلام دکتر حسن روحانی نیز مطرح کرده است.