به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، این مناظره با حضور حمید باباوند، مدیر انتشارات همشهری، علی اکبر تورانیان، عضو هیات مدیره انجمن ناشران دانشگاهی، علی شجاعی صائین، مدیر اداره کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نادر قدیانی، رییس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، میثم نیلی، عضو هیات مدیره و مدیر عامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی و غلامحسین هادویان، استاد دانشگاه و دبیر علمی اداره کتاب برگزار شد.

در ابتدای این مراسم، حمید باباوند با طرح این بحث آغاز کرد که این فرض اشتباه که صنعت نشر به حمایت نیاز دارد، واقعیت ندارد؛ چرا که ثابت شده است بخش عمده‌ای از افرادی که در طول سال های متمادی از رشد اقتصادی خوبی برخوردار بودند را اهالی صنعت نشر تشکیل می دهند.

وی ادامه داد: صنعت نشر کاملا اقتصادی و به صرفه است به شرطی که ناشر به صورت دقیق به کارش واقف باشد؛ کتاب اگر خوب تولید و منتشر شود بدون تردید مشتری خواهد داشت.

زیرساخت های توزیع کتاب فراهم شود
مدیر انتشارات همشهری افزود: متاسفانه سیاست های دولت در راستای حمایت از صنعت نشر در سال های گذشته اشتباه بوده است؛ در یک مقطعی از زمان تصمیم گرفته شد که نمایشگاه کتاب برگزار شود یا راهکارهایی برای خرید کتاب مانند ارایه بُن کتاب اندیشیده شد. همه این سیاست ها برای بالا بردن میزان فروش کتاب است اما متاسفانه هیچ اقدامی برای توزیع کتاب صورت نگرفته است.

وی ادامه داد: همه مدیران دولتی به فکر خرید کتاب بودند اما متاسفانه هیچ فردی برای توزیع کتاب قدمی برنداشته است. معتقدم اگر قرار است در حوزه صنعت نشر کار جدی انجام شود، باید به توزیع کتاب فکر کرد نه به تولید.

باباوند در پاسخ این سوال که «آیا قیمت بالای کتاب مانعی برای خرید آن محسوب می شود؟» گفت: معتقدم کتابخوانی به علاقه اشخاص بستگی دارد بنابراین، قیمت کتاب مبنای صحیحی برای کتاب خریدن نیست.

تمهیداتی برای رفع گرانی کاغذ اندیشیده شود
شرکت کننده بعدی این جلسه مناظره، علی اکبر تورانیان بود. وی عنوان کرد: افزایش بهای کاغذ با توجه به تورم موجود باعث شده است مخاطب به راحتی به کتاب دسترسی پیدا نکند. در نتیجه شمارگان کتاب ها از 7 هزار نسخه در دهه های گذشته، به 500 نسخه و در برخی موارد به ویژه در حوزه های دانشگاهی به 50 نسخه در سال های اخیر نیز رسیده است.

تورانیان گفت: هر اندازه شمارگان کتاب ها پایین می آید، بهای کتاب ها افرایش می یابد. در نتیجه دانشجویان برای تهیه کتاب دچار مشکل می شوند و بار علمی آن ها صدمه می بیند.

وی ادامه داد: متاسفانه گرانی کتاب در سال های اخیر باعث شده است دانشجو به تنهایی قادر به تهیه کتاب درسی خود نباشد در نتیجه شاهدیم هر چهار دانشجو از یک کتاب درسی استفاده می‌کنند.

عضو هیات مدیره انجمن ناشران دانشگاهی با بیان این که بهای کتاب در میزان خرید آن تاثیر دارد، افزود: متاسفانه گرانی کاغذ حتی توان ناشران را نیز تضعیف کرده است. دولت باید برای رفع این معضل تمهیداتی جدی بیندیشد. وزارت ارشاد به عنوان بسترساز برون رفت از این چاش، باید حرکت محوری داشته باشد و وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز مسایل کاغذ را به درستی حل کند.

ضرورت بازبینی سیاست های حمایتی
 بخش دیگر این مناظره نوبت به علی شجاعی صائین رسید. وی با استناد به آمار موسسه خانه کتاب گفت: در سال 1392، شش هزار و 615 عنوان کتاب در کشور منتشر شده است. 11 هزار و 700 ناشر در کشور پروانه نشر دارند. در طول سال، 3 هزار ناشر کتاب منتشر می کنند. این اعداد و ارقام نشان می دهند که صنعت نشر کشور بسیار فعال و پویا است.

شجاعی صائین افزود: صنعت نشر کشور در چند سال اخیر بحران بزرگی را پشت سر گذاشته است اما با تدبیر مناسب توانست با میانگین خوبی از این بحران علور کند. اما این به معنای نبود مشکل در حال حاضر نیست.

وی با بیان این که سیاست‌های حمایتی گذشته، سیاست های ساختاری نبودند، اظهار کرد: به نظرم در تولید محصولات فرهنگی کشور دچار مشکلات اساسی هستیم. باید در نظام ارزش گذاری فرهنگی و اجتماعی بازبینی صورت بگیرد و فضا را برای تولید محصولات فرهنگی باز بگذاریم.

مدیر اداره کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به این که در نظام توزیع کتاب کار جدی صورت نگرفته است، بیان کرد: هزینه های زیادی برای برپایی نمایشگاه تهران و نمایشگاه های استانی صرف شده اما متاسفانه برای برپایی نمایششگاه دائمی به صورت جدی و سیستماتیک هزینه ای در نظر گرفته نشده است.

وی تاکید کرد: باید دستگاه های فرهنگی ذیربط با همکاری سایر دستگاه ها مانند وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در راستای حل مسایل صنعت نشر گام بردارند.

شجاعی صائین بازبینی سیاست های حمایتی دولت را ضروری دانست و گفت: متاسفانه در حوزه حمایت از ناشران شاهد تبعیض هایی هستیم؛ معتقدم این حمایت ها باید شامل حال افرادی شود که به صورت حرفه ای در این عرصه فعالیت می کنند.

مدیر اداره کتاب وزارت ارشاد با بیان این که باید آثار فاخر و ارزشمند ناشران بیش از پیش مورد حمایت قرار بگیرند، عنوان کرد: معتقدم باید قوانین صدور پروانه نشر بازبینی شوند و ورود افراد برای فعالیت در عرصه نشر، با جدیت و سخت گیری بیشتری صورت بگیرد.

مکان نمایشگاه کتاب تهران در خور مردم نیست
نادر قدیانی در این برنامه تلویزیونی با اشاره به نمایشگاه کتاب تهران، گفت: این رویداد بزرگ فرهنگی به مدیریت واحد نیازمند است. متاسفانه مکان برگزاری این نمایشگاه، مناسب و در خور و شان مردم نیست. مصلای امام خمینی (ره) مکان بسیار مقدسی است اما برای این کار عظیم فرهنگی ساخته نشده است.

وی ضمن ابراز تاسف از برپایی نیمی از غرفه ها در فضای بیرون از شبستان، اظهار کرد: لازم است متولیان برگزاری نمایشگاه کتاب تهران برای رفع این معضل تمهیدات جدی بیندیشند.

رییس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران افزود: متاسفانه بودجه کتاب صرف فعالیت سایر معاونت ها شده است؛ اهالی نشر از نمایندگان مجلس سورای اسلامی و سایر مسوولان ذیربط در این باره گله مند هستند. متاسفانه قانون مصوب شده معافیت ناشران از پرداخت مالیات،رعایت نمی شود.

قدیانی ضمن تاکید بر ترویج فرهنگ کتابخوانی میان اقشار مختلف کشور، ادامه داد: باید تعداد کتابخانه ها افزایش یابند؛ سازمان های مختلف مانند شهرداری باید وارد عرصه شوند و با ساختن کتابخانه در مکان های مختلف مانند پارکینگ آپارتمان ها و ادارات همچنین در فضاهای سبز، زمینه دسترسی آسان مردم به کتاب را فراهم کند.

لزوم خودکفایی در حوزه تولید کاغذ داخلی
در بخش دیگر از این برنامه میثم نیلی اظهار کرد: با توجه به آماری که آقای شجاعی صائین ارایه کردند، حدود 12 هزار ناشر در کشور فعالیت می کنند که متاسفانه آثار آن ها در 3 هزار کتابفروشی که اغلب آن ها نیز به لوازم التحریر فروشی تبدیل شده اند، عرضه می شوند. معتقدم دولت اگر بخواهد هوشمندانه تر و هدفمند تر از ناشران و نشر حمایت کند، باید زیرساخت های توزیع کتاب را فراهم تر کند.

وی با بیان این که زیرساخت تولید کتاب نیز از دیگر مسایل حوزه نشر است، گفت: کاغذ یک محصول استراتژیک است. کشور ما باید در حوزه کاغذ خودکفا شود؛ اگر این رویداد مهم رخ ندهد، با فشار سیاسی بین المللی مواجه می شویم.

بهای کتاب در میزان مطالعه تاثیرگذار نیست
همچنین در ادامه غلامحسین هادویان در این برنامه گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در قالب های مختلف به حوزه نشر توجه داشته است که از جمله آن ها می توان به برگزاری نمایشگاه کتاب تهران، نمایشگاه های کتاب استانی، تجهیز کتابخانه های سراسر کشور و برگزاری جشنواره ها و جوایز کتاب مانند جایزه کتاب جلال آل احمد، جایزه کتاب فصل، جایزه کتاب سال و جایزه پروین اشاره کرد؛ همه این اقدام ها به رونق بازار کتاب کمک شایانی کرده‌اند.

هادویان افزود: این وزارتخانه با توجه به بالا رفتن بهای کتاب، با ارایه بُن کارت های کتاب، سعی در افزایش توان خرید مردم برای تهیه کتاب های مورد نیازشان داشته است. البته این به معنای نبود مشکل در حوزه نشر نیست. بدون تردید بهای کتاب در خرید آن موثر است اما در مطالعه کتاب تاثیرگذار نیست؛ چرا که معتقدم فردی که به کتاب نیاز دارد به هر طریقی آن را تهیه و مطالعه می کند.

بخشی از این مناظره به پرسش و پاسخ میان حضار و مهمانان اختصاص یافت. خبرنگار «ایبنا» نیز با طرح این سوال که «هر ساله با برپایی نمایشگاه کتاب تهران در مصلای امام خمینی (ره) این سوال مطرح می شود که آیا این نمایشگاه در دوره آینده در همین مکان برگزار خواهد شد یا در مجتمع باغ کتاب؟» خواستار پاسخ آن از سوی علی شجاعی صائین شد.

این مقام مسوول در پاسخ به سوال مذکور گفت: با توجه به این که در مصلای امام خمینی (ره) فضایی افزون بر 12 هزار متر مربع در اختیار ناشران قرار می گیرد و با توجه به فضای کنونی باغ کتاب، نمی توان به صراحت گفت که سال آینده نمایشگاه کتاب تهران در این مجتمع برگزار خواهد شد بلکه باید زیرساخت های آن فراهم و فضای باغ کتاب بازبینی شود.

وی ادامه داد: در حال حاضر شهر آفتاب فضای مناسبی برای این رویداد فرهنگی محسوب می شود. اگر منابع ریالی مسوولان شهر کتاب آماده شود، نمایشگاه دائمی کتاب تهران تا پایان سال قابل بهره برداری است.

پاسخ شجاعی صائین به پرسش ایبنا
متاسفانه یکی از ملاک های انتخاب ناشر برتر در برنامه های مختلف، چاپ تعداد بی شماری کتاب جدید (چاپ نخست) است. این ملاک باعث می شود اغلب ناشران تنها به تعداد و کمیت کتاب هایشان توجه کنند و از محتوای آن ها غافل شوند. نتیجه این امر وجود تعداد زیادی کتاب با سطح کیفی بسیار پایین در بازار نشر است که صدای نارضایتی بسیاری از مخاطبان و کتابخوانان را بلند کرده است.
شجاعی صائین در پاسخ به خبرنگار «ایبنا» مبنی بر این که آیا در چنین شرایطی لزوم بازبینی ضوابط انتخاب ناشر برتر ضروری به نظر نمی رسد؟ گفت: تعداد کتاب های ناشران برای انتخاب ناشر برتر، شرط لازم است اما شرط کافی و نهایی نیست. بدون تردید، ناشری به عنوان ناشر برتر انتخاب می شود که کتاب هایش واجد شرایط علمی باشند. از طرف دیگر در بیست و هفتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران تصمیم داریم از تعدادی ناشر که آثارشان از سطح کیفی بالایی برخوردارند، قدردانی کنیم.