خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)- در نخستین نشست رسانه‌ای رضا صالحی‌امیری، رییس کتابخانه ملی که هفته گذشته برگزار شد، پنج اثر برای ثبت در فهرست حافظه جهانی یونسکو پیشنهاد شد. «کلیات سعدی»، «مثنوی مولوی»، «مسالک و ممالک استخری»، «الابنیه عن الحقایق الادویه» و «سفرنامه ناصرخسرو». ايبنا با نگاهي دقيق‌تر به معرفي هر يك از اين آثار و كتاب‌ها مي‌پردازد.

كليات سعدي:
سعدی شیرازی، شاعر و نویسنده‌ پارسی‌گوی ایرانی اواخر سده ششم و سده هفتم خورشیدی است و جایگاهش نزد اهل ادب تا بدان‌جاست که به وی لقب «استاد سخن» و «شیخ اجل» داده‌اند. از وي آثار پرشمار و گوناگونی در قالب‌های مختلف ادبی به جاي مانده است.

به طور كلي، آثار او را مي‌توان به دو دسته منثور و منظوم تقسیم کرد. منظور از آثار منثور، آثاری است که به نثر نوشته شده‌اند مانند بخش اعظم گلستان سعدی که البته در لابه‌لای این اثر، آیاتی از قرآن، احادیث اسلامی و نیز ابیاتی به فراخور نثر آورده شده است. همچنين منظور از آثار منظوم وي، آثاري است كه دربردارنده بوستان سعدی، غزلیات (فارسی و عربی)، قصاید و چند عنوان دیگر است. به مجموعه تمامی این آثار در چارچوب یک یا چند مجلد، کلیات سعدی اطلاق مي‌شود. 

مثنوي مولوي: 

«جلال‌الدین محمد بلخی» معروف به مولوی و مولانا، يكي از مشهورترین شاعران پارسی‌گوی ايراني است. مثنوی، مشهور به مثنوی معنوی یا مثنوی مولوی، نام کتاب اوست. این کتاب از ۲۶هزار بیت و ۶ دفتر تشکیل شده و یکی از برترین کتاب‌های ادبیات عرفانی کهن فارسی و حکمت پارسی پس از اسلام است. در این کتاب ۴۲۴ داستان پی‌درپی به شیوه تمثیل حکایت سختی‌های انسان در راه رسیدن به خدا را بیان می‌کند. 18 بیت نخست دفتر اول مثنوی معنوی به «نی‌نامه» شهرت دارد و چکیده‌ای از مفهوم ۶ دفتر است. عنوان کتاب، مثنوی، در واقع نوعی از ساختار شعری است که در این کتاب استفاده شده است. 

مسالك و ممالك استخري: 

«ابو اسحق ابراهیم‌بن محمد‌الفارسی» معروف به «اصطخری»(استخري) از جغرافی‌دانان و نقشه‌کشان ایرانی در سده 4 هجری قمری است. «مسالک و ممالک» و «الاقاليم» از آثار مهم وي به شمار مي‌آيند. 

مسالک و ممالک به معنای «راه‌ها و ایالت‌ها» است. در واقع، این اثر مجموعه مسیر سرزمین‌ها، بیابان‌ها، کوه‌ها، راه‌های دریایی، شهرهای بندری و دیگر عوارض طبیعی را نشان می‌دهد که مولف، آن‌ها را از میان دیگر کتاب‌ها گردآوری کرده است. 

اصل کتاب «مسالک و ممالک» به زبان عربی و به نثر ساده و بدون استفاده از کلمه‌های دشوار نوشته شده است. نسخه‌های خطی دیگری از کتاب مسالک و ممالک و همچنین صورالاقالیم استخری در کتابخانه‌های بزرگ جهان از جمله نسخه خطی کتابخانه ملی وین به متن فارسی منسوب به خواجه نصیرالدین طوسی و نسخه کتابخانه موزه ملی ایران (ایران باستان) مورخ ۷۲۶ هجری به خط ابن ساوجی موجود است.

الابنیه عن حقایق الادویه: 

«الابنیه عن حقایق الادویه» يا «روضةالانس و منفعةالنفس» نوشته «ابومنصور موفق‌الدين علي هروي» است. اين اثر، قديمي‌ترين كتاب فارسی تاریخ‌دار موجود جهان به زبان و خط فارسي درباره گياهان دارويي و اثر آن‌هاست. 

اين كتاب در سده چهار و پنج هجري قمري، دهم و يازدهم ميلادي نوشته شده است كه به خط اسدي توسي شاعر، نويسنده، لغت‌شناس و سراينده مثنوي گرشاسب نامه در سال 447 كتابت و رونوشت شده است. این دست‌نوشته در کتابخانه ملی اتریش به شماره A.F.340 نگهداری می‌شود. الابنيه يك مقدمه كوتاه و 28 باب دارد و نام همه باب‌هاي آن به عربي است. 

سفرنامه ناصر خسرو: 

«حکیم ابومعین ناصر بن خسرو بن حارث قبادیانی بلخی» از شاعران بزرگ و فیلسوفان خراسان قدیم است که بر اغلب علوم عقلی و نقلی زمان خود از جمله فلسفه یونانی، حساب، طب، موسیقی،‌نجوم، فلسفه و کلام مهارت داشته و در اشعار خویش بارها از احاطه داشتن خود بر این علوم تاکید کرده است. 

ناصرخسرو دارای تالیفات و تصنیف‌های بسیار بوده ‌است كه «سفرنامه ناصرخسرو» يكي از آثار اوست. اين سفرنامه گزارشی است از یک سفر هفت‌ساله او كه در ششم جمادی‌الثانی سال ۴۳۷ قمری از مرو آغاز شد و در جمادی‌الثانی سال ۴۴۴ قمری با بازگشت به بلخ پایان پذیرفت. 

ناصر خسرو در سال 427 ه.ق بر اثر خوابى كه دید به عزم سفر قبله (حج)، خانه و كاشانه خود را ترك و از مشاغل دیوانى استعفا كرد و سفر خود را شروع و سیرى در آفاق و تا حدودى در انفس كرد و در تمام طول مدت سفر با علما و دانشمندان نواحىِ مختلف در تماس بود. گفته مي‌شود كه شیوه سفرنامه‌نویسى در ادبیيات ایران را او پایه‌گذارى كرد. 

اقتصاد و تجارت آن زمان، آمار و ارقام درباره کاروانسراها و کاربرد آن‌ها و ‌توصيف اماكن از جمله اطلاعاتي هستند كه در اين سفرنامه به آن‌ها اشاره شده است.

متن کامل گزارش خبرگزاری کتاب ایران را اینجا بخوانید.-