گروه جامعه‌شناسی تاریخی انجمن جامعه‌شناسی ایران عصر دیروز ننشست نقدو بررسی کتاب«شکاف جهانی: سیر شکل گیری جهان سوم» اثر ال.اس. استاوریانوس که از سوی رضا فاضل ترجمه و منتشر شده  را با حضور مترجم کتاب و جمعی از دانشجویان برگزار کرد.

نویسنده‌ای مغفول مانده در ایران
رضا فاضل، جامعه‌شناس، مترجم و مولف کتاب‌های حوزه علوم اجتماعی در نشست این کتاب،‌ گفت: استاوریانوس، نویسنده یونانی‌الاصل ساکن امریکا تا به امروز 18 عنوان کتاب مهم در عرصه جامعه‌شناسی تالیف کرده است که متاسفانه هیچکدام از آن‌ها در ایران ترجمه نشده است و کتاب حاضر، نخستین کتابی است که ایران مورد ترجمه قرار گرفته است.

این جامعه‌شناس، در ادامه بررسی کتاب مورد ترجمه خود با اشاره به این‌که،‌کتابی با این موضوع در ایران به‌‌صورت انگشت‌شمار تالیف شده است اظهار کرد: کتاب حاضر طی چهار سال ترجمه شده است و با ریزه‌کاری‌هایی در امر ترجمه مواجه بودم.

جنبش بیداری ملی در کتاب
مترجم کتاب«میعاد با راما»،‌ ادامه داد: نویسنده در این کتاب،‌ به تطور جهان و چگونگی تغییر جهان از مرحله اجتماع محلی و کمرنگ‌تر شدن وجدان جمعی اشاره کرد و گفت: نویسنده در بخشی از این کتاب،‌ به بررسی تاریخ معاصر نیز پرداخته است و آن را به سه بخش‌،ظهور استعمار،‌استعمار جدید و بیداری ملت ها تقسیم کرده است.

این مولف، توضیح داد: کشورهایی که در زمان استعمار تحت سلطه کشورهای سرایه داری بودند بعد از مدتی به آگاهی دست یافتند،‌به عبارتی دیگر سرمایه‌داری خود باعث ایجاد بیداری و آگاهی در بین ملت‌ها شد.

از اجتماع محلی تا نظام جهانی
فاضل، با اشاره به این‌که مولف کتاب«شکاف جهانی: سیر شکل گیری جهان سوم»، تاریخ بشر را به دو بخش قبل از قرن 15 و بعد از این قرن تقسیم کرده است ابراز داشت: قبل از قرن 15 نظام‌های جهانی مبتنی بر حکومت اجتماع – محلی بود و نظام فئودالیسمی و اقتصاد ساده در آن حکمفرما بوده است، اما تاریخ بعد از قرن پانزدهم مقطع جدیدی در شکل‌گیری تمدن بشری به‌شمار می‌آید، که در آن روشنگری و عقلانیت و رابطه علت و معلولی در زندگی انسان سایه انداخت.

مترجم کتاب حاضر، که در انجمن جامعه‌شناسی ایران سخن می‌گفت،‌ به پدیده توسعه‌نیافتگی از منظر مولف کتاب نیز پرداخت و افزود: نویسنده در این کتاب اعتقاد دارد که توسعه نیافتگی جوامع جهان سوم ناشی از وضعیت داخلی است، و نظام سرمایه‌داری جهانی نیز در ایجاد این روند بی‌تاثیر نیست.

فاضل افزود: تا هنگامی که ، نظام سرمایه‌داری در جهان شکل نگرفته بود، ‌تمامی تولیدات برای رفع نیاز افراد در جواع بود اما پس از شکل‌گیری نظام سرمیاه‌داری جهانی این وضعیت جای خود را به تولید انبوه داد و پدید‌ه‌ای مانند پول شکل گرفت و اقتصاد محلی به اقتصاد جهانی تبدیل شد و امپریالیسم به سبک جدید نیز ظهور کرد.

این جامعه‌شناس درادامه بررسی این کتاب‌،خطاب به حاضران گفت: منظور از امپریالیسم جدید از منظر نویسنده این است که امپریالیسم قدیم تنها به تاراج ملت‌ها می‌پرداختند اما در امپریالیسم جدید نظام اقتصادی به کلی دگرگون می شود و بخشی عظیمی از کشورها به فقر شدید دچار شدند، در حالی‌که دگرگونی اقتصادی نباید خارج از مرزهای کشور به آن اعمال شود.

روح سرمایه‌داری در کتاب
این مولف در بخش دیگری از سخنان خود به کتاب«اخلاق پروتستان و روح سرمایه‌داری» ماکس وبر نیز اشاره کرد و بیان کرد: به قومل وبر‌،پروتستان نیز محصول مناسبات اجتماعی در اروپا بوده است، و باعث ظهور کسانی مانند لوترو کالون در اروپا شد.

فاضل،‌ افزود: لوترو کالون به عنوان نظریه‌پردازان آن زمان اعتقاد داشتند، یک مسیحی خوب پروتستان کسی است که خوب کارکند، صرفه‌جویی کند و و پول خود را انباشته و سرمایه‌ای از آن بسازد.

این جامعه‌شناس و مترجم، کتاب«شکاف جهانی: سیر شکل گیری جهان سوم» را حاوی نکاتی ارزشمند دانست. آن را کامل‌ترین کتاب در زمینه بررسی تاریخ بشر و تطور آن معرفی کرد و مطالعه آن را به تمام جامعه‌شناسان توصیه کرد.

نويسنده در كتاب (شكاف جهاني) با عنوان فرعي (سير شكل گيري جهان سوم)، تاثيرات استعمار را بر كشورهاي مختلف قاره هاي جهان بررسي مي كند و همچنين به بيان نقش كشورهاي استعمارگر در فرآيند استعمار مي پردازد. روش هاي استعماري نظير فلج كردن اقتصاد و نفوذ و تغيير فرهنگي نيز از ديگر موضوعات مورد بررسي اين كتاب به شمار مي آيند.

استاوريانوس اين كتاب را از نظر يك حزب سياسي خاص ننوشته است، بلكه او پژوهشي بي طرفانه را ارايه مي كند كه به عنوان كتابي كلاسيك شناخته مي‌شود. به اعتقاد استاوريانوس، اروپا در قرون اخير با كشف قاره هاي ديگر به استعمار دامن زد، استعماري كه به اصطلاح از كشورهاي مركز آغاز مي شود و به پيرامون مي رود. كتاب «شکاف جهانی» از آغاز ورود جهان سوم به نظام اقتصاد جهانی تا فراز و نشیب های گوناگون شکلگیری سرمایه داری و جنبش های انقلابی در جهان سوم را گاه شماری می کند.

کتاب««شکاف جهانی: سیر شکل گیری جهان سوم» در یک‌‌هزار و 24 صفحه تالیف شده و نشر ثالث نیز آن را به قیمت 55 هزار ریال منتشر کرده است.

نشست نقد و بررسی کتاب حاضر عصر دیروز به همت گزوه جامعه‌شناسی تاریخی انجمن جامعه‌شناسی ایران در محل این انجمن برگزار شد.