به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، در سال 1302 پس از انتقال یافتن کتابخانه به ساختمانی در سمت شرقی مجلس، بنابر پیشنهاد دکتر رضا افشار که یکی از کارپردازان مجلس بود و خود در جابه جا کردن کتاب ها و ترتیب و تنظیم آن‌ها در قفسه‌ها نظارت و مشارکت داشت و به دستور ارباب کیخسرو؛ کتابخانه به «عبدالحمید نقیب زاده مشایخ» تحویل داده شد و او به عنوان مسوول موقت کتابخانه شناخته شد با این قید که پس از تعیین مدیر کتابخانه؛ نقیب زاده با سمت معاون مدیر به کار در کتابخانه ادامه دهد. 

اعتصام‌الملک نخستین مدیر کتابخانه مجلس شورای اسلامی
نخستین مدیر کتابخانه مجلس یوسف اعتصامی (اعتصام الملک) فرزند ابراهیم مستوفی (اعتصام الملک آشتیانی) از نویسندگان، ادیبان، مترجمان و آزادی‌خواهان بود که از سال 1305 تا 1316 ریاست این کتابخانه را برعهده گرفت. وی علاوه بر احاطه به ادبیات و علوم معقول و منقول، زبان‌‌های ترکی استامبولی و فرانسه را نیز می دانست و در خطوط چهارگانه نستعلیق، نسخ، شکسته و سیاق مهارت داشت.

وی نخست کارمند کتابخانه سلطنتی بود و سپس ریاست دارالتالیف وزارت معارف را بر عهده گرفت و در دوره دوم قانونگذاری مدتی کوتاه نماینده مجلس بود. اعتصام‌الملک با پیشنهاد مرحوم قاسم صور اسرافیل، علی امیر دهخدا و موافقت و پشتیبانی ارباب کیخسرو شاهرخ؛ به عنوان مدیر کتابخانه مجلس برگزیده شد و در 15 بهمن ماه 1305 شمسی کار خود را آغاز کرد. در دوران ریاست اعتصام‌الملک، سه جلد فهرست کتابخانه تنظیم و چاپ شد.

یکی از صاحب منصبان وزارت کشور دومین مدیر کتابخانه مجلس
دومین مدیر کتابخانه ابراهیم شریفی، پسر شریف السلطنه بود. او یکی از صاحبان منصب وزارت کشور بود که بنابر پیشنهاد حاج محتشم السلطنه رییس مجلس شورای وقت از ورات کشور به مجلس انتقال یافت و در تاریخ 10 دیماه 1316 به مدیریت کتابخانه برگزیده شد و تا سال 1339 ریاست وی ادامه داشت.

در دوران ریاست وی کتابخانه همچنان در راه پیشرفت و گسترش گام بر‌می‌داشت و کار تهیه کتاب خطی و چاپی ادامه داشت. روابط و مبادلات با کتابخانه و ناشران داخلی و خارجی که در دوران اعتصام الملک پایه گذاری شده بود؛ در این دوران ادامه یافت.

دکتر تقی تفضلی؛ سومین رییس کتابخانه مجلس شورای اسلامی
از سال 1339 تا 1346 دکتر تقی تفضلی ریاست کتابخانه را بر عهده داشت. وی تحصیلات مقدماتی خود را در تهران انجام داد و سپس برای ادامه تحصیل عازم فرانسه شد و موفق به اخذ درجه دکتری حقوق از دانشگاه سوربن این کشور شد. این شخصیت از سال 1318 کار خود را در مجلس شورا آغاز کرد و در زمان ریاست ابراهیم شریفی معاون کتابخانه مجلس بود و سپس ریاست کتابخانه را عهده دار شد. بعد از سال 1346 مشاور کتابخانه و سپس بازرس عالی کتابخانه شد.


چهارمین رییس کتابخانه مجلس نخستین شرکت کننده کلاس کتابداری بود
پس از تفضلی، فخری راستکار از 1347 تا 1352 ریاست کتابخانه را عهده دار بود. وی فرزند حبیب الله راستکار (اسعد السلطنه) دارای فوق لیسانس ادبیات و کتابداری از دانشگاه تهران بود. او در سال 1317 در اولین کلاس کتابداری که به ابتکار وزارت فرهنگ تشکیل شده بود، شرکت کرد و همچنین در سال 1333 در دومین کلاس کتابداری که دانشکده ادبیات دانشگاه تهران با همکاری یونسکو تشکیل داده بود، حضور یافت. در سال 1319 با سمت کارمند فنی در کتابخانه مجلس مشغول به کار شد و از سال 1347 ریاست کتابخانه را بر عهده گرفت.

مهندس شیمی و رییسی که عکاسی و فیلمبرداری را در کتابخانه مجلس احیا کرد
محمد شهدادی؛ متولد 1310 مهندس شیمی بود که از سال 1353 تا 1354 ریاست کتابخانه مجلس را بر عهده گرفت. وی در پاگرفتن کار عکاسی و فیلمبرداری در کتابخانه و به کار افتادن دستگاه‌های چاپ در این کتابخانه؛ کوشش بسیار کرد. این شخص، پنجمین رییس کتابخانه مجلس بود.

ریاست 20 ساله حائری کتابشناس بر کرسی کتابخانه مجلس
عبدالحسین حائری نوه مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری دارای درجه اجتهاد، کتابشناس و نسخه شناسی است که از سال 1354 تا 1374 ریاست این کتابخانه را بر عهده می‌گیرد. وی در اوایل سال 1331 در کتابخانه مجلس شورا به عنوان کتابشناس به کار مشغول شد. سال 1344 تا 1348 مسوول «اداره بررسی و تحقیق» کتابخانه بود. در سال 1354 به سمت ریاست کتابخانه برگزیده شد و از سال 1368 عضو هیات امنای کتابخانه‌های عمومی کشور شد. در طی دوران ریاست وی در کتابخانه جلد سه و 21 فهرست نسخ خطی کتابخانه مجلس شورا و جلد دوم فهرست نسخه های خطی کتابخانه شماره دو مجلس شورای اسلامی چاپ و منتشر شد.

استاد عبدالحسین حائری با ۵۷ سال تلاش در کتابخانه مجلس؛ از سال ۱۳۳۰ تا زمستان ۱۳۸۷ بیشترین سابقه خدمت در این کتابخانه را دارد.

غلامرضا فدایی عراقی و سید محمد ابهری هفتمین و هشتمین روسای کتابخانه مجلس
غلامرضا فدایی عراقی ششمین رییس کتابخانه مجلس بود که از سال ۱۳۷۴تا۱۳۷۷با مدرک دکترای کتابداری و اطلاع رسانی در کتابخانه مجلس شورای اسلامی فعالیت کرد. سيد محمد ابهري از مهر ماه 1377 و با حکم علی اکبر ناطق نوري، رییس وقت مجلس شورای اسلامی به رياست کتابخانه مجلس منصوب شد. وی تاليفات بسياري در زمينه علوم اسلامي دارد و خدمات زيادي در کتابخانه مجلس و حوزه نسخ خطي انجام داده است. 

 
 تقدیر از پیشکسوتان نسخ خطی در دوره ابهری
حجت الاسلام محمد ابهري تا سطح اجتهاد در حوزه عليمه قم تحصيل کرده و سابقه تدريس در دانشگاه را نيز در کارنامه خود دارد. وي هم اکنون درحال دريافت دانشنامه دکتراي حقوق است. دردوره ای که ابهری ریاست کتابخانه مجلس را برعهده داشت ، توجه ویژه ای به دیجیتالی شدن منابع کتابخانه مجلس شد و از سوی دیگر این شخص؛ سهمی موثر در توجه به نسخ خطی و تجلیل از بزرگان و پیشکسوتان نسخ خطی ایفا کرد.

نماینده سابق ایران در یونسکو نهمین سکاندار کتابخانه مجلس
حجت الاسلام ابهری تا سال 1386 در سمت ریاست کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی ماند و پس از آن دکتر احمد جلالی نماینده سابق ایران در یونسکو با حکم دکتر غلامعلی حدادعادل به ریاست کتابخانه مجلس شورای اسلامی منصوب شد. اما دوره مدیریت جلالی بیش از یکسال طول نکشید و در سال 1387 جای خود را به رسول جعفریان سپرد.

دهمین رییس کتابخانه مجلس، بنیانگذار کتابخانه تخصصی اسلام و ایران بود
حجت الاسلام رسول جعفریان در ۱۳۷۴ کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران را بنیان نهاد و در حال حاضر نیز مدیریت آن را بر عهده دارد. وی از ۱۳۷۹ به عضویت هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه درآمد و پس از مدتی در ۱۳۸۵ به عنوان عضو هیات علمی در گروه تاریخ دانشکده ادبیات دانشگاه تهران مشغول به تدریس شد. 

عمده پژوهش‌های جعفریان درباره تاریخ سیاسی صدر اسلام، تاریخ تشیع و تاریخ دوره صفوی بوده و کتاب‌هایی چون «تاریخ سیاسی اسلام» (سیره رسول خدا و سیره خلفا)، «تاریخ تشیع در ایران»، «اطلس شیعه» و «سیاست و فرهنگ روزگار صفوی» از جمله آثار جعفریان در این زمینه‌ها منتشر شده است. 

کتاب «جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی سیاسی بین سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۷»، تصحیح نسخه‌های خطی سفرنامه‌های حج ایرانیان در مجموعه‌ای با نام «پنجاه سفرنامه حج قاجار» و مجموعه مقالات در 18 مجلد از جمله دیگر آثار جعفریان به شمار می رود.

نهضت دیجیتال سازی نسخ خطی ابتکار دوره جعفریان بود. در طول چهار سال ریاست جعفریان بر کتابخانه مجلس، بیش از ده هزار نسخه خطی فهرست‌نویسی و اسکن شد.

جعفریان در شهریور ماه ۱۳۸۷ به عنوان رییس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی منصوب شد و در دیماه سال 91 بر خلاف رضایت علی لاریحانی، رییس مجلس شورای اسلامی، استعفای وی پذیرفته شد.

 
پس از جعفریان؛ رجبی در تاریخ ۵ دیماه ۱۳۹۱ طی حکمی از سوی دکتر علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی به عنوان رییس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی انتخاب شد. وی از 18دیماه ۱۳۹۱ تاکنون ریاست کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی را بر عهده گرفته است. رجبی پس از پیروزی انقلاب اسلامی عهده‌دار سمت‌های اجرایی متعددی مانند مسوول تحقیقات و آموزش امور تربیتی استان تهران در سال ۱۳۵۸، مدیرعامل باشگاه معلمان تهران سال ۱۳۵۹، مدیرکل آموزش ضمن خدمت وزارت آموزش و پرورش در همان سال ، معاون پژوهشی و برنامه‌ریزی وزارت آموزش و پرورش در سال ۱۳۶۰ بود.

معاونت کتابخانه مجلس شورای اسلامی سال ۱۳۶۴، ریاست کتابخانه ملی سال ۱۳۶۶، ریاست پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی سال ۱۳۷۳، مدیرعاملی بنیاد سینمایی فارابی ۱۳۷۴، سرپرستی معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سال ۱۳۷۶ و رایزن فرهنگی ایران در آلمان از جمله سوابق اجرایی دیگر این شخص در حوزه فرهنگی است.

وی در سال‌های مأموریت خود در آلمان با سخنرانی در دانشگاه‌ها، آکادمی‌ها و سایر مجامع علمی و فرهنگی، فعالیت خود را ادامه می‌دهد. رجبی همچنین در رشته تاریخ، فلسفه و هنر در دانشگاه تدریس می‌کند.

کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی که امروزه کتابخانه‌های شماره یک و دو مجلس شورای اسلامی را در خود جای داده است . مجموعه‌های کم‌نظیر، نفیس و ارزشمندی مانند کتاب و رسائل خطی، چاپی سنگی، سربی و نوین، اسناد تاریخی و ملی از جمله اسناد مکتوب، عکس‌های تاریخی، قراردادها و فرمان‌های حکومتی دوران قاجار ، اسناد دیداری و شنیداری، گزارش‌های دولتی و اسناد را در دل خود جای داده است. واسپاری انتشارات سازمان ملل و ارگان‌های وابسته، نشریات و همچنین اشیا موزه‌ای باعث شده این مرکز پاسخگوی خیل عظیمی از پژوهشگران باشد.

استفاده از فناوری روز در ارایه خدماتِ ویژه به کاربران مختلف و حضور پرثمر در نمایشگاه‌ها و همایش‌های علمی که با همکاری این کتابخانه؛ از سوی سازمان‌های بین‌المللی تخصصی برگزار می‌شود، بازدید میهمانان و مراجعان خارجی از این مرکز، اعزام کارشناسان کتابخانه به مجامع فرهنگی داخلی و خارجی، بخشی از تعاملات مثبت و سازنده‌ای است که کتابخانه را با تحولات نوین در عرصه‌ی خدمات کتابخانه‌ای، پژوهشی، کتابداری و اطلاع‌رسانی همگام کرده است./