یکشنبه ۲۲ دی ۱۳۹۲ - ۰۹:۳۱
ترجمه روان از تاویل‌پذیرترین نمایشنامه نابغه دیوانه

جواد عاطفه، مترجم «سونات اشباح» با توجه به پیچیدگی خاص این نمایشنامه در زبان اصلی، سعی داشته تا متنی روان به مخاطب ارایه دهد. این ترجمه برخلاف برگردان دیگر آثار این نویسنده زبانی مغلق و روایتی مبهم ندارد و بازیگران برای اجرای صحنه‌ای آن با مشکل مواجه نیستند.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، یوهان آگوست استریندبرگ، نمایشنامه نویس و داستان‌نویس، در سال 1849 در استکهلم سوئد به دنیا آمد و در سال 1912 درگذشت. آثار ماندگار استریندبرگ باعث شد تا منتقدان و مفسران ادبی، القابی چون «شکسپیر معاصر»، «نابغه دیوانه»، «پدر درام مدرن» و... را درباره او به کار ببرند. 

استریندبرگ یکی از بنیانگذاران تئاتر مدرن و یکی از کسانی است که بیشترین تاثیر را بر نویسندگان پس از خودش داشته است. استریندبرگ مبدع «درام مجلسی» است. درام مجلسی، اثری است که می‌توان آن را بدون دغدغه خاطر نسبت به هزینه‌های دکور و... به روی صحنه برد. بر این اساس می‌توان استریندبرگ را شروع کننده سبکی دانست که بعدها چهره‌ای چون یرژی گروتفسکی در آن درخشید. 

نمایشنامه «سونات اشباح» یکی از مشهورترین آثار استریندبرگ است. این اثر گویا پس از مرگ این نویسنده خلاق مشهور شد و از نمایشنامه‌هایی است که بیشترین اجرا را در سراسر جهان داشته و بسیاری از کارگردانان مطرح اجرای آن از افتخارات خود می‌دانند. 

«سونات اشباح» یکی از تاویل‌پذیرترین نمایشنامه‌های تاریخ تئاتر است. به دلیل همین ویژگی است که هنرمندان و کارگردانان با گرایش‌های فکری مختلف و حتی متضاد توانسته‌اند آن را به روی صحنه ببرند. جالب است که اینگمار برگمان، هنرمند و فیلمساز شهیر سوئدی و یکی از ماندگارترین نام‌ها در تاریخ سینما، چهار بار این اثر را به روی صحنه برد و گویا هر بار آن را به شیوه متفاوتی اجرا کرد. 

برگمان همچنین اجرای نمایشنامه «سونات اشباح» را به عنوان آخرین فعالیت نمایشی‌اش انتخاب کرد و آن را در سال 2000 میلادی به روی صحنه برد. 

متاسفانه آثار این نویسنده قهار با این همه تاثیر بر درام جهان، در ایران مورد غفلت مترجمان و کارگردانان قرار گرفته است. نکته تاسف‌بارتر در این است که در دانشکده‌های تئاتری کشور (که تعدادشان نسبت به دهه‌های قبل رشدی قارچ‌گونه داشته است) نیز چندان توجهی به آثار استریندبرگ نمی‌شود. 

جواد عاطفه، مترجم و محقق حوزه تئاتر از چند سال پیش دست به ترجمه مجموعه آثار استریندبرگ زده و تاکنون نمایشنامه‌های «سونات اشباح»، «پدر»، «دوشیزه ژولی»، «طلبکاران» و چند اثر دیگر را ترجمه کرده که از این میان «سونات اشباح» و «پدر» از سوی نشر افراز و نمایشنامه «طلبکاران» نیز از سوی انتشارات میزانسن در پاریس منتشر شده و باقی ترجمه‌ها نیز در مرحله صدور مجوزند. 

صرف ترجمه مجموعه آثار این نمایشنامه‌نویس اتفاق بزرگی برای اهالی تئاتر در ایران است. تا زمانی که مجموعه آثار استریندبرگ در دسترس دانشجویان تئاتر نیست، نمی‌توان مدعی آموزش صحیح تئاتر در ایران شد و این به هیچ عنوان حرف گزافی نیست. 

پیشتر تعدادی از آثار استریندبرگ با مترجمان دیگری چون اصغر رستگار، پرویز تاییدی، منصور مدنی، حسینعلی طباطبایی و امین عظیمی منتشر شده است. نمایشنامه «سونات اشباح» نیز پیشتر با ترجمه حسینعلی طباطبایی در سال 1358 و امین عظیمی به همراه نگار خان‌بیگی با نام «سونات شبح يک نمايشنامه مجلسی» در سال 1390 روانه کتابفروشی‌ها شده است. 

مهم‌ترین ویژگی ترجمه جواد عاطفه از نمایشنامه «سونات اشباح» روان و ساده بودن متن فارسی برای اجراست. همچنین مترجم بسیاری از واژگان و مفاهیم سخت و مشکل را در پانویس‌ها برای مخاطب شرح و توضیح داده است. این در حالی است که به دلیل پیچیدگی خاص این اثر دیگر ترجمه‌ها زبانی مغلق و سخت داشته و نوع روایت اثر با اشکال جدی روبه‌رو شده است، اما به نظر می رسد در ترجمه عاطفه، دیالوگ‌ها راحت در زبان بازیگران می‌چرخد. 

مترجم برای این برگردان، مقدمه نیمه بلندی نیز نوشته است که تقریبا نخستین مطلب کامل و مستقل درباره زندگی و تفکرات استریندبرگ است. چنین متنی پیشتر در منبع دیگری منتشر نشده بود. 

دومین چاپ نمایشنامه «سونات اشباح» اثر آگوست استریندبرگ و ترجمه جواد عاطفه با شمارگان هزار و 100 نسخه، 80 صفحه و بهای چهار هزار و 400 تومان از سوی نشر افراز روانه کتابفروشی‌ها شده است.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها