به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مسجد جمعه یا مسجد جامع اصفهان از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین بناهای مذهبی کشوراست. این مسجد مجموعه تاریخی وسیعی را به ابعاد 170 در 140 متر در شمال شرقی شهر اصفهان و کنار میدان کهنه (سبزه میدان) در بر می‌گیرد.
این مسجد در وضعیت فعلی خود شامل قسمت‌های مختلفی چون گنبد نظام الملک، گنبد تاج الملک، چهار ایوان شبستان‌ها، مدرسه مظفری و محراب الجایتو است که هر کدام از آن‌ها سیر هنر معماری اسلامی در دوره‌ای خاص را نشان می‌دهد.
تاکنون کتاب‌ها بسیاری درباره این مسجد منتشر شده و تحقیقات بسیاری نیز از سوی محققان، انجام گرفته است. متاسفانه بیشتر این تحقیقات و کتاب‌ها را محققان و پژوهشگران غیرایرانی نوشته‌اند. یکی از این تحقیقات به‌وسیله پروفسور ائوجنیو گالدیری، معمار و متخصص مرمت بناهای تاریخی و باستانی، اهل کشور ایتالیا انجام شد. گالدیری حاصل تحقیقات خود را به صورت کتاب با نام «مسجد جامع اصفهان منتشر کرد. این کتاب با ترجمه دکتر عبدالله جبل‌عاملی، معمار پیشکسوت ایرانی، چندی پیش منتشر شد.
گالدیری از دهه 1960 میلادی به ایران آمد و سرپرست کارهای مرمتی موسسه شرق شناسی ایتالیا (ایزمئو) در ایران شد. او کار خود را ابتدا در کاخ عالی قاپو آغاز کرد و سپس به انجام کارهای مرمتی در مسجد جامع اصفهان و کاخ‌های چهل ستون و هشت بهشت پرداخت. فعالیت‌های گالدیری در ایران، علاوه بر آن که توانست منجر به حفظ تعدادی از مهم‌ترین بناهای معماری ایرانی شود، باعث شناخت بهتر آن‌ها نیز شد. فعالیت‌های او همچنین باعث شد الگوی مناسبی برای چگونگی مرمت و حفاظت از بناهای تاریخی در ایران پدیدار شود.
کتاب «مسجد جامع اصفهان» در زبان اصلی خود در سه مجلد به چاپ رسید، اما در ترجمه فارسی، این سه مجلد در یک کتاب واحد عرضه شده است.
بخش یا جلد نخست کتاب شامل گزارش مقدماتی مربوط به نخستین مطالعات گالدیری بر این مسجد و عکسبرداری و تصویرسازی‌های جزء به جزء آن است. در جلد دوم، تاریخ تحولات این مسجد در دوره آل‌بویه ذکر و نقشه کلی و تمام بخش‌های آن تصویرسازی شده است.
در نهایت جلد سوم کتاب نیز گزارش علمی از فعالیت‌های مطالعاتی و مرمتی مسجد طی سال‌های 1973 تا 1978 است. مقدمه این بخش به قلم زنده یاد پروفسور اولگ گرابار تاریخ نگار و باستان‌شناس در حوزه هنر و معماری اسلامی، استاد ممتاز دانشکده مطالعات تاریخی موسسه مطالعات آقاخان و دانشگاه هاروارد است.
کارهای مطالعاتی و مرمتی موسسه ایزمئو در مسجد جامع اصفهان، که به سرپرستی گالدیری صورت گرفت، روشن‌کننده ابهام‌های بسیاری در مورد تاریخ و دوره‌های معماری این مسجد بود. این مطالعات نشان داد برخلاف تصور رایج در آن زمان، مسجد جامع اصفهان پیش از دوران سلجوقی نیز وجود داشته و دارای دوره‌های متعدد معماری بوده است و در اصل، بنای نخستین یک آتشکده پیش از اسلام بوده که پس از ورود اسلام به این سرزمین تبدیل به مسجد شده است.
گالدیری تمام مطالعات و مستندسازی‌ها و نقشه‌های چند بعدی خود از نقاط مختلف مسجد را در این کتاب درج کرد. این تصاویر روند کارهای بازسازی این مسجد را به خوبی نشان داده و بر این اساس این کتاب، بسیار می‌تواند به عنوان یک کتاب مرجع و حتی کتاب درسی آکادمیک، مورد استفاده دانشجویان و حتی متخصصان مرمت بناهای تاریخی قرار گیرد.
شیوه‌های مرمت و بازسازی گالدیری در این کتاب بسیار شفاف و روشن است و قابل درک برای عموم دانشجویان و متخصصان این رشته. گویا گالدیری عادت داشت تمام پروژه‌های خود را با یک پژوهش دقیق و گسترده انجام دهد. این مساله و این شیوه باید الگوی تمام مرمت‌گران و معماران باشد. متاسفانه در میان متخصصان ایرانی این جریان دیده نمی‌شود و به گونه‌ای می‌توان گفت که متخصصان ایرانی در ارایه اطلاعات به صورت کتاب خست به خرج می‌دهند.
یکی دیگر از کتاب‌های گالدیری «عالیقاپو» است که مراحل مرمت آن را نشان می‌دهد. این کتاب نیز پیش‌تر با ترجمه دکتر جبل‌عاملی منتشر شد. زنده‌یاد دکتر باقر آیت الله زاده شیرازی، در پیش درآمد برگردان کتاب «عالیقاپو» نوشته است: «در سرزمین ما که تا تدوین تاریخ مستند و معتبری از تحول معماری و شهرسازی آن فاصله بسیار داریم، تعمیر یک بنای تاریخی بهترین فرصتی است که به محقق مرمت‌گر این امکان را می‌دهد که ضمن نجات و احیای آن بنا گوشه‌ای از تاریخ ناشناخته معماری را روشن سازد. بدون شک گالدیری روشی شفاف و سنجیده برای مرمت‌گران آینده ایران، از خود بر جای گذاشت. از این رو نام او در تمامی طول تاریخ مرمت گری ساختمان‌های تاریخی در ایران پابرجا خواهد ماند. گالدیری یکی از دوستداران برجسته ایران و بویژه اصفهان بود و تا آخرین روزهای عمر از ایران و فرهنگ ایرانی یاد می‌کرد.»
کتاب «مسجد جامع اصفهان» نوشته ائوجنیو گالدیری و ترجمه عبدالله جبل عاملی باشمارگان هزار نسخه، 440 صفحه و بهای 39 هزار و 500 تومان از سوی موسسه تالیف، ترجمه و نشر آثار هنری «متن» فرهنگستان هنر روانه کتابفروشی‌ها شده است.
گالدیری برای مرمت بناهای تاریخی شهر اصفهان جایزه معماری آقاخان را دریافت کرد. این معمار و مرمت‌گر ایتالیایی چهارشنبه 13 آبان 1389 برابر با نوامبر 2010 میلادی در 86 سالگی چشم از جهان فروبست.
چهارشنبه ۱۸ دی ۱۳۹۲ - ۰۰:۳۸
نظر شما