به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «عليه ايدئولوژي‌هاي پايان» عنوان كتابي است كه نويسنده آن، تاثيرات نظريه پايان جهان در فيلم‌هاي هاليوود را از منظر فلسفي بررسي مي‌كند.اين كتاب به بررسی سينماي هاليوود و فيلم‌هاي آخرالزماني كه كم و بيش در حال شكل‌گرفتن است، مي‌پردازد و اين موضوع را در بستر تاريخي و سياسي سرمايه‌داري معاصر بررسي می‌کند و این نکته را رصد می‌کند که ظهور چنين فيلم‌هايي چه ارتباطي مي‌تواند با وضع اجتماعي و سياسي معاصر داشته باشد. به بهانه انتشار این کتاب با وی به گفت‌وگو نشستیم.

*ابتدا بفرمایید چرا مباحث آخرالزمان، پایان جهان و بشر را دستمایه تدوین کتاب خود قرار دادید؟
در چند سال اخیر بیش از هر زمان دیگری شاهد افزایش فیلم‌هایی بودیم که مساله پایان جهان یا بشر را دستمایه کار خویش قرار دادند و این روند از لحاظ کمی چنان رشد کرده که حتی به کیفیتی متمایز بدل شده است و این روزها در مطالعات سینمایی می توان از تولد و رشد ژانر جدیدی به نام « فاجعه» نام برد.

*چرا گمان کردید این موضوع نیاز به نگارش کتاب دارد؟
این موضوع بسیار بکر بود و می‌توان گفت منبع تالیفی خاصی در این زمینه پیدا نکردم، اما از سوی دیگر در میان آثار آکادمیک و تحلیلی حوزه سینما به ندرت می‌توان‌ اثری را یافت که این دگرگونی را جدی گرفته و به صورت متمرکز به تحلیل این زمینه پرداخته باشد.

*چه نکاتی در نگارش و تحلیل این اثر مد نظر شما بود؟
به عنوان یک علاقمند به حوزه هنر هفتم مشتاق پیگیری این موضوع بودم زیرا سینما یک پدیده جمعی است که دنیای فانتزی و خیال پردازی‌های جمعی زمانه معاصر ما روایت می‌کند و تلاش کردم دلایل ضمنی و همچنین معانی تاریخی و سیاسی ظهور این زمینه را در بوته نقد بگذارم.

*مهم‌ترین شاخص‌های سیاسی و اجتماعی موجود در این اثر چیست؟
مساله اصلی این است که سینما مانند هر  هنر دیگری سرشار از تاثیرات زمانه است و بی شک افزایش فیلم‌هایی با محوریت پایان بشر، از دگرگونی‌ها و تحولاتی در ساحت سیاسی و اجتماعی خبر می دهد و آن‌چه کانون بحث کتاب حاضر است، چرایی ظهور و عروج ژانر فاجعه در کل و فیلم های آپوکالیپتیک (آخرالزمانی) است که از مهمترین ژانر‌های فاجعه است و در واقع حکایت از این دارد که با وام گیری از «ترمینولوژی» (مطالعه اصطلاح‌شناسی) نویسنده منتقد کانادایی «نائومی کلاین» در بخش مهم و بنیادین کتاب به «سرمایه‌داری فاجعه» مانند یک کلیت اجتماعی در زمانه معاصر می‌پردازدکه بستر و بافت تولد موضوع فاجعه و آپوکالیپتیسیم(آخرالزمانی) در سینماست. 

تحلیل و رویکرد شما از نظریه پایان جهان و پایان بشر در این کتاب چیست؟
میان پایان بشر و جهان و همچنین تداوم حیات منطق حاکم بر سرمایه‌داری رابطه مثبت و مستقیمی برقرار است که در صورت تداوم این وضع شاهد خواهیم بود که داستان‌های آپوکالیپتیک(آخرالزمانی) هالیوودی، مانند ماجرای انفجار برج‌های دوقلوی تجارت جهانی؛ چندان خیال‌پردازانه و بدبینانه نیست و وفور و افزایش بحران‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و زیست محیطی جهان بشر را در آستانه یک پایان تلخ قرار خواهد داد و آن‌گاه است که شاید همراه با «ژان لاکان»، روانکاو برجسته فرانسوی دریابیم که تا چه میزان این حقیقت، ساختاری داستان‌گونه دارد.

*چه منابعی برای تدوین و نگارش این کتاب مورد استفاده قرار گرفت؟
منابع مطالعاتی در این حوزه بیشتر در ساحت نظریات تحلیلی و انتقادی برای شناخت و تحلیل نظم حاکم بر جهان معاصر بوده  و مباحث تم‌های سینمایی با روش‌های مختلف تحلیل فیلم را دربر می‌گیرد که در کل قریب به 200 منبع دست اول و گزارشی را شامل می‌شود که در پایان کتاب به آن اشاره شده است.

*کتاب «علیه ایدئولوژی‌های پایان» قرار است به چه ابهاماتی پاسخ دهد؟
مهمترین مساله‌ای که کتاب «علیه ایدئولوژی های پایان» به آن می‌پردازد، برقراری یک ارتباط دیالکتیکی میان سینما و کلیت اجتماعی سرمایه‌داری است که در آن سینما از کلیت مذکور برآمده، اما خود در تداوم و بازتولید این کلیت؛ نقش مهم و عمده‌ای را بازی می کند. این کتاب در عین این‌‌که تحلیلی سیاسی و اجتماعی از زمانه معاصر را مطرح می‌‌کند اما این امر با واسطه‌ای به نام سینما و با تکیه بر فیلم‌های پرفروش و جنجالی مانند «روز استقلال»، «آرماگدون»،«کتاب ایلای»، «فرزندان بشر» تحقق پیدا می‌کند. این کتاب تلاش می‌کند با پیروی از آموزه‌های هگل، شناختی تصویری از کلیت سرمایه‌داری را ترسیم کند و در عین حال جزییات سینمای هالیوود و موارد ویژه و بحث انگیز فیلم‌های نام برده شده را تشریح کند.

*مهم‌‌ترین دلیل مطرح شدن پایان دنیا و بشر در مکاتب مختلف غرب و شرق چیست؟
مساله پایان در سینمای هالیوود بیش از آن‌که ما را به گذشته‌ها و مکاتب مختلف شرق و غرب در این باب هدایت کند، به قول «فردریک جیمسون» داستان‌هایی است مربوط به زمانه حاضر. در این فیلم ها بحث بر سر این است که چگونه بشر در ورطه نابودی سقوط می‌کند اما دلایلی که در این فیلم‌ها ذکر می‌شود همواره هسته سخت بحران بنیادین را پس می‌زند و حتی حاضر است از این مکاتب برای مکانیزم «گریز ایدئولوژیک» بهره بگیرد تا منطق و بنیاد نظم کنونی سرمایه، مانند عامل این سقوط ،جلوه نکند.

*مباحث کلاسیک و بهره‌برداری از ایده پایان بشر در این کتاب چطور تدوین شد؟ 
محوریت ما در این کتاب، نه مباحث کلاسیک و سنتی معطوف به پایان، بلکه بهره‌برداری معاصر و سیاسی از این ایده و عینیت یافتن آن در خدمت ایدئولوژی‌های ابدیت سرمایه‌داری است. این نکته از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است که وقتی یک ایدئولوژی هژمونیک سیاسی(تسلط سیاسی) به خود می اندیشد و به داستان گویی روی می‌آورد، چه تصویری از خویش و مشکلاتش ارایه می‌دهد.

*از بررسی فیلم‌هایی با موضوع پایان بشر به چه جمع‌بندی در این کتاب رسیدید؟
نکته جالب که در بررسی این فیلم ها می‌بینیم این است که چگونه حتی در بدترین ویرانی‌های فاجعه بار آپوکالیپتیک، نظام سرمایه به حیات خویش ادامه می دهد. به قول «فردریک جیمسون»: «امروزه می‌توان تصور نابودی بشریت و حتی کل حیات و جهان را به ذهن راه داد، اما نمی توان حتی خیال مرگ و پایان سرمایه داری را متصور شد.» و این همان ابدیت و طبیعی شدن ایدئولوژیک نظام سرمایه است که در اصطلاح معروف و بدنام «پایان تاریخ» در این دو دهه اخیر خلاصه شده و مجموعه‌ای از نظریات و گزاره‌های ایدئولوژیک است که کانون اصلی نقد و واکاوی ما در این کتاب قرار می‌گیرد.

کتاب«علیه ایدئولوژی های پایان»؛ با عنوان فرعی «آپوکالیپتیسیسم؛ منطق سینمایی سرمایه‌داری فاجعه» نوشته فواد حبیبی ، دکترای علوم ارتباطات دانشگاه تهران است که در 358 صفحه از سوی انتشارات «کتاب آمه» با شمارگان هزار و 250  جلد به قیمت 15 هزار تومان منتشر شده‌است.