به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در قرن حاضر به دلیل پیچیدگیهایی علوم مختلف و محو شدن مرزبندیهای مرسوم بین انواع علوم با یکدیگر و همچنین با هنر و ادبیات، ضرورت شکلگیری دانشهای جدیدی که بتواند دو یا چند رشته مختلف را توامان با هم مورد بحث و تحلیل قرار دهد، بسیار حس شد. بر همین اساس «میان رشتهای»ها به وجود آمدند.
میانرشتهای اشاره به حوزههای نوین و بدیع در دانش دارد که بیش از یک زمینه محض را مورد مطالعه قرار میدهد. به سخن دیگر، یک حوزه میانرشتهای، عبارتست از تلفیق دانش، روش و تجارب دو یا چند حوزه علمی و تخصصی برای شناخت و حل یک مسأله پیچیده و یا یک معضل اجتماعی چندوجهی.
دانشهای میانرشتهای به تناسب نیازهای جدید و تخصصهای نوظهور، از مرزهای سنتی میان رشتههای دانشگاهی یا مکاتب فکری گذر میکنند. از اینرو علومی را که با تلفیق چند علم گوناگون ایجاد میشوند، به دانشهای میانرشتهای شهرت پیدا کردهاند.
در یک فعالیت علمی میانرشتهای متخصصان دو یا چند رشته و تخصص علمی درباره شناخت و تحلیل یک پدیده، موضوع و یا مساله پیچیده و واقعی با یکدیگر تعامل و همکاری علمی میکنند. بنابراین، فعالیتهای علمی میانرشتهای زمانی معنا پیدا میکنند که شناخت و فهم علمی و دقیق پدیده یا مسالهای پیچیده یا ناشناخته که از ظرفیت و دانش یک رشته و یا تخصص خارج است، هدف نهایی باشد.
در برخی مواقع هم ممکن است دانش میان رشتهای به سرانجام مناسب و علمی ختم نشود، مانند نظریههای میانرشتهای برخی روشنفکران پسامدرن (ژیل دلوز، ژاک لکان، ژولیا کریستوا و ژان بودریار) و استفاده از رویکردهای علومی چون ریاضیات، فیزیک، شیمی و پزشکی در تفکر خود، که تمسخر دانشمندانی چون آلن سوکال و ژان برکمونت را درپی داشت و منجر به انتشار کتاب «یاوههای مدروز؛ کاربرد نادرست علم در گفتار روشنفکران پسامدرن» شد.
ضرورت تعریف و تبیین دانشهای میانرشتهای در ایران، بسیار دیرتر از دیگر کشورهای صاحب علوم، برای نخستین بار از سوی اعضای «حلقه نشانهشناسی تهران» مطرح شد. هرکدام از اعضای این حلقه بنا به فراخور تخصص خود، سمینارها، مقالات، کتابها و سخنرانیهای بسیاری را در حوزه دانشهای میانرشتهای طرح ریزی کردند.
از اعضای این حلقه میتوان به حمیدرضا شعیری، بهمن نامورمطلق، احمد پاکتچی، فرزان سجودی، علی عباسی، امیر علی نجومیان، مرتضی بابکمعین و فاطمه بنویدی اشاره کرد.
مجموعه مقالاتی که در کتاب «بازنمایی فضاهای شهری در هنر و ادبیات» گرد آمده، حاصل سمیناری تخصصی یکروزه به همین نام بود که در 28 تیر سال گذشته (1391) با دبیری بهمن نامورمطلق در خانه هنرمندان برگزار شد.
مهمترین تاثیری که این کتاب و مطالعات مشابه خواهند گذاشت، راهنمایی مدیران شهری بر چگونگی ساختوساز و توسعه فضاهای شهری و طراحی درست مبلمانهای شهری بر اساس ویژگیهای روحی و جسمی شهروندان، به ویژه شهر تهران است. همه منتقدان حوزه معماری و شهرسازی، امروزه انتقادات بسیاری را نسبت به بافت شهری تهران دارند و یک دلیل عمده برای بیقانونیهایی را که از سوی شهروندان صورت میگیرد، عدم علاقهمندی یا تعصب ساکنان به شهر تهران میدانند.
جالب است که در یک مقایسه میتوان به میزان علاقهمندی مردم تهران به شهری که در آن سکونت دارند، پی برد. همه ما میدانیم که شهر اصفهان از نظر تاریخی و فرهنگی اهمیت بسیار دارد. بر طبق تحقیقات صورت گرفته عموم، یعنی بیش از 90 درصد اهالی اصفهان به شهر خود وفاداری و تعصب بسیار دارند و حتی هیچکدام از آنها ته سیگار خود را به خیابان نمیاندازند.
شهر اصفهان به جز هفت روز نخست سال که پذیرای خیل عظیم مسافران نوروزی است به هیچ عنوان کثیف و انباشت از زباله نمیشود. همچنین باید اشاره کرد که حتی یک اصفهانی پیدا نمیشود که به هر دلیل، بخواهد به اموال عمومی آسیب بزند. حال این مساله را با اوضاعی که پایتخت دارد، مقایسه کنید. نیازی به توضیح نیست که مردمان ساکن در پایتخت به هیچ عنوان علاقهای به این شهر ندارند؛ چرا که در آن احساس آرامش نمیکنند.
دلایل این بیعلاقگی مردم تهران به شهر خود را تنها مطالعات و تحقیقات میانرشتهای میتواند مشخص کند و البته راهحل این مساله را نیز تنها این مدل از تحقیقات و مطالعات میتوانند ارایه کنند. مهمترین دلیل برگزار کنندگان سمینار مذکور و بهمن نامورمطلق برای انتشار این مقالات در قالب کتاب، پیگیری همین نکته بوده است.
در مقالات این کتاب، نقاشی دیواریهای شهر تهران، استراتژیهای تبلیغات خیابانی و شهری، چگونگی دید داستان و رماننویسها به شهر تهران و همچنین ویژگیهای سازههای شهری در تهران، از طریق دانشهای میان رشتهای تحلیل و بررسی و راهکارهایی برای بهبود مشکلات ارایه شده است.
سازمان زیباسازی شهر تهران یکی از حامیان برگزاری سمینار و همچنین انتشار این کتاب بوده است.
مجموعه مقالات «بازنمایی فضاهای شهری در هنر و ادبیات» به کوشش بهمن نامورمطلق با شمارگان سه هزار نسخه، 478 صفحه و بهای 20 هزار تومان از سوی موسسه نشر شهر روانه کتابفروشیها شده است.
سهشنبه ۲۳ مهر ۱۳۹۲ - ۱۰:۱۴
نظر شما