به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، در تمام شهرهای دنیا مطالعه و تحلیل فرهنگی خیابان اهمیت فراوانی دارد زیرا خیابان در بطن خود به شکل عمیقی با مولفه‌های فرهنگی جامعه گره خورده و بیش از نقش کارکردی دارای معناست.

همچنان‌که این اثر پژوهشی بیان می‌کند، هریک از گروه‌های اجتماعی با توجه به جایگاه خود در ساختار اجتماعی و فضا با نگاه متفاوتی «خیابان» را روایت می‌کنند. این تفاوت را به راحتی می‌توان در حرف‌ها و خاطرات از این فضای شهری، حافظه جمعی شهر، نشانه‌ها، پاتوق‌ها و هر چیزی که این گروه‌های برای خود ایجاد می‌کنند، مشاهده کرد.

محقق این اثر کوشیده برای دستیابی به جایگاه خیابان در نظام اجتماعی و معناسازی آن از سوي جوانان، کاربردها و دلالت‌های مختلف خیابان برای جوانان تهرانی را بررسی کند. این کتاب در صدد پاسخ به این پرسش است که «خیابانگردها، یعنی کسانی‌که خیابان پاتوق یا میعادگاه آنان است، تجربه روزمره خود را چگونه تفسیر می‌کنند؟»

کتاب از آن‌رو که در شمار نخستین پژوهش‌های اجتماعی درباره تفاسیر فردی جوانان، نوجوانان و افرادی که بیشترین زمان خود را در خیابان‌ها به عنوان پاتوق صرف می‌کنند، بسیار ارزشمند به شمار می‌آید و می‌تواند در راستای تعلیم و تربیت خانوادگی علاوه بر والدین برای برنامه‌ریزان اجتماعی و مسایل شهری نیز نکات ارزشمندی را تبیین کند.

سیده محبوبه طوسی‌صدر، محقق این پژوهش اجتماعی علاوه بر بررسی زندگی روزمره جوانان در خیابان، کوشیده انگیزه‌های شخصی و اجتماعی آن‌ها را درباره خیابانگردی جویا شود و نظریه‌ای چند وجهی و در هم تنیده شده ارایه کند و در نهایت با بیان زمینه‌های خیابان‌گردی جوانان در شهر تهران که در شمار کلان شهرهای کشورمان است و بیش از هر شهر دیگری با این آسیب مواجه است، استراتژی‌های کنش و پیامدهای خیابانگردی برای جوانان را تبیین و تحلیل کند.

با وجود آن‌که موضوع اصلی کتاب درباره خیابانگردی جوانان در شهر تهران است، علاوه بر نارسا بودن عنوان اثر که «زندگی در شهر» نام دارد، طرح جلد نیز بیانگر محتوای و مشی مولف نیست. در حقیقت مخاطبان با مشاهده عنوان کتاب تصور می‌کنند این نوشتار به زندگی اجتماعی جوانان شهرنشین می‌پردازد. طرح جلد نیز سایه‌ای از چند نوجوان یا مردانی را نشان می‌دهد که به مکعبی چند وجهی و رنگی خیره شده‌اند و مربع‌های رنگی نیز اطراف این مکعب دیده می‌شود.

در حالی که تکنیک‌های طراحی جلد و انتخاب تیترها و عناوین جذاب یکی از مولفه‌های معرفی اثر به شمار می‌آید، احتمال می‌رود این اثر به واسطه آن‌که نسخه‌ای از مجموعه «نیم‌رخ شهری» است، می‌پندارد برای عموم مخاطبان شناخته شده و نیازی نیست هدف اصلی خود را بازگو کند!

با وجود آن‌که در مقدمه «خیابان» به عنوان یکی از بهترین مکان‌هایی که زندگی روزانه در آن جاری است و از آن مثابه نمادی که به روشنی حس زندگی در تهران بزرگ را به تصور می‌کشد، یاد کرده است، حقیقتی از این دیدگاه در جلد کتاب مشاهده نمی‌شود.

به اعتقاد محقق کتاب، در خیابان‌های تهران مجموعه‌ای از پدیده‌های مختلف را که حکایت‌های بهم تنیده از آدم‌ها، اشیا، رویدادها، ذهنیت‌ها و در یک کلام تمامیت فرهنگی این شهر را به وجود آورده است، می‌توان فهم و مشاهده کرد. از سوی دیگر حضور متفاوت جوانان و به تبع آن چالش‌ها و تنگناهای متعارض با فرهنگ و گفتمان رسمی، خیابان را در ایران امروز به یکی از مسایل مهم و حساسیت برانگیز در حوزه عمومی شهر تبدیل کرده است، به‌گونه‌ای که همواره گفتمان رسمی جامعه حساسیت ویژه‌ای به این مکان عمومی و نوعی زندگی روزمره افراد داشته است.

«خیابان» به عنوان یکی از فضاهای مدرن شهری این قابلیت را دارد که محیطی عینی و ذهنی را برای معناسازی کنشگران در زندگی روزمره فراهم سازد و تبدیل به متنی شود که هر روز به بهانه‌های مختلف مانند رفتن به مدرسه یا دانشگاه، محل کار، نظاره مردم و روزمرگی‌هایشان، خرید و ... خوانده شود. 

حرف زدن، خندیدن، پرسه‌زدن، اظهار نظر کردن، ارتباط چهره به چهره، نشستن در کافه‌ها، رفتن به سینما و پارک و خرید از  معانی ضمنی خیابان هستند. بهترین راه برای دستیابی به معناسازی کنشگران، مطالعه سوژه‌های گوناگون و زندگی روزمره‌شان در متن خیابان است. 

مولف توانسته در این اثر به خوبی از پس تعاریف متداول خیابان و آنچه در این پژوهش مد نظر داشته برآید و پاتوق اصلی جوانان تهرانی و مقصود آن‌ها از خیابانگردی یعنی خیابان ولیعصر تهران، حدفاصل زرتشت تا میدان ولیعصر را بیان و از این رهگذر خرده فرهنگ جوانان در این منظومه پژوهشی را بازگو کند و یادآور شود که انگیزه جوانان برای رفتن به خیابان، تابع متغیرها و طیف وسیعی از عوامل اثرگذار است که سطح تنوع و پیچیدگی این مولفه‌ها را نزد افراد گوناگون بالا می‌برد.

محقق ضمن بررسی دلایل شخصی و اجتماعی جوانان از خیابانگردی با زبان آن‌ها دلایلی را از خلال پژوهش‌های میدانی بیان کرده و در دسته‌بندی‌های خود انگیزه‌‌های دختران و پسران جوان را انعکاس داده است. او بیان می‌کند که با توجه به تفاوت‌های طبقاتی انگیزه‌های مختلفی موجب حضور جوانان و تنوع سرگرمی‌های آن‌ها در خیابان می‌شود.

مولف ضمن بیان کارکردها و پیامدهای مثبت و خودخواسته خیابانگردی از آثار منفی آن غافل نمانده و زمینه‌های رفتارهای انحرافی و انواع بزه‌هایی را عنوان کرده است. 

مولف در بخش نتیجه‌گیری این پژوهش میدانی نیازهای زیستی (تفریح و سرگرمی)، ذهنی (کنجکاوی، تخیل و سرگرمی)، نیازهای عاطفی(صمیمیت، عشق، مقبولیت و احترام)، نیازهای روانی (داشتن امنیت، عزت نفس و ...)، نیازهای مربوط به واقعیت جامعه (نیازهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی) را عوامل اصلی حضور یا وقت‌گذرانی در خیابان‌های شهر دانسته است.

بر اساس این تحقیق، خیابان ولیعصر تهران در مقایسه با سایر فضاهای شهری برای جوانان به نسبت جذاب‌تر بوده و با در اختیار گذاشتن فرصت و امکانات متعددی مانند کاهش نظارت و محدودیت‌ها و مشروعیت بیشتر نسبت به سایر فضاها برای حضور جوانان مقبول‌تر بوده است. یافته‌ها وجود مشکلات گوناگون در سطح خانواده و جامعه را از جمله عواملی معرفی می‌کنند که خیابان به عنوان یک تفرجگاه یا گردشگاه شهری در مرکز شهر مطرح می‌شود.

متاسفانه این تحقیق تنها مساله و مشکلات خیابانگری و انگیزه‌های ناشی از آن را عنوان کرده، مخاطبان در پایان انتظار دارند، راهکارهایی در راستای کنترل یا مهار آسیب‌های خیابانگردی یا دست‌کم هشدارهایی برای پرهیز از گسترش این آسیب وجود داشته باشد، که چنین نیست.

انتشارات تیسا نخستین چاپ کتاب «زندگی جوانان در شهر» را با شمارگان هزار نسخه در 76 صفحه، به بهای سه هزار و 500 تومان به تازگی روانه بازار نشر کرده است.