به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، در سی و پنجمین نشست زرین‌قلم فرهنگسرای رسانه که ظهر امروز (24 شهریور) به رونمایی کتاب «عصر بی‌سرزمین» اختصاص داشت، علاوه بر شهرام گیل‌آبادی، نویسنده کتاب، دکتر محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصحلت نظام، دکتر عبدالله گیویان، محقق و استاد جامعه‌شناسی، دکتر نورالله مرادی، مولف و استاد دانشگاه حضور داشتند و در برابر عده‌ای از نمایندگان رسانه‌های گوناگون به معرفی و نقد این کتاب پرداختند.

مهران دوستی، مجری رادیویی اجرای این برنامه را به عهده داشت. او از شهرام گیل‌آبادی به عنوان کارشناس و نویسنده‌ای ساختار شکن یاد کرد که نوآوری‌های او در بخش رادیو به ویژه رادیو جوان بی‌سابقه بود و توانست با عبور از کلیشه‌ها، نصيحت‌گویی و اعلام مداوم ساعت، شنوندگان رادیو جوان را دوباره با این رسانه آشتی دهد.

در ابتدای این برنامه دکتر نورالله مرادی، مدرس دانشگاه و از مدیران رادیو جوان اظهار کرد: بحث دیپلماسی رسانه هرچند واژه‌ای تازه است، اما حقیقت آن است که سابقه‌ای به قدمت حیات اجتماعی بشر دارد. پژوهش‌های شخصی من حکایت از آن دارد که در ایران باستان دیپلماسی رسانه به معنای واقعی وجود داشته، به ویژه در دوره هخامنشی و اشکانی، همچنان که کوروش بابل را به واسطه این دیپلماسی گشود، اما اصطلاحی نوکاربرد است.

اين منتقد کتاب افزود: حوزه دیپلماسی رسانه به سبب حلقه‌های مفقودی که در رسانه‌ ما و سیاست خارجی وجود دارد، کمتر مورد توجه قرار گرفته است و متاسفانه بحث کمی‌گرایی در رسانه ملی غلبه دارد. با این وجود گیل‌آبادی به رغم تمامی دغدغه‌های اجرایی‌اش توانست مباحث نو و گامی تازه برای حرکت به این سو مطرح کند. هرچند اعتقاد دارم این کار باید سال‌ها پیش انجام می‌شد. همچنین این اثر را جمع‌آوری داده‌های مختلف درباره رسانه‌هایی می‌دانم که پیش‌برنده سیاست‌های دولت‌های خود هستند، چیزی که در کشور ما مورد غفلت واقع شده و رسانه‌ها ارتباط خود را با سیاست خارجه قطع کرده‌اند.

وی بیان کرد: امروز در دنیای خبر و ارایه اطلاعات، ثانیه‌ها حرف اول را می‌زنند، این در حالی است که ما برخی از وقایع و اتفاقات مهم را به جای این‌که از رسانه‌های خود دریافت کنیم از رسانه‌های دیگران می‌شنویم.

مرادی در نقد کتاب «عصر بی‌سرزمین» گفت: ظاهرا این اثر تنها به رسانه‌های دیداری توجه کرده و از رسانه‌های مکتوب، دیجیتالی و دیگر رسانه‌ها غافل مانده است. همچنین یکی از مسایلی که در شبکه‌های تلویزیونی فارسی زبان وجود دارد، مساله تغییر سبک زندگی است که ای کاش مولف در کتاب خود این مسایل را هم لحاظ می‌کرد. نکته بعدی را بحث داده‌های جدید کارشناسان این حوزه در سطح دنیا می‌دانند که در این اثر کمتر به آن‌ها توجه شده است. امیدوارم در ویرایش بعدی اثر به این مباحث توجه شود.

این مدیر رادیو جوان افزود: تصورم این است که گیل‌آبادی در بخش‌هایی از کتاب خود به مخاطب اجازه تحلیل داده است اما در بحث صدا با توجه به این‌که یکی از تخصص‌های مولف است کاش به رادیوهایی که خارج از ایران به زبان فارسی فعالیت دارند، مثل رادیو فردا ـ که چه بخواهیم چه نخواهیم مخاطبانی در جامعه ما دارد ـ توجه می‌کرد تا به قوت اثرش می‌افزود. به هر حال کار گیل‌آبادی را خواندنی می‌دانم.

این منتقد درباره نثر کتاب بیان کرد: گیل‌آبادی نثر خاصی دارد که انتظار می‌رود شاعرانه و آکنده از استعاره‌های ادبی و صنایع باشد. او با دوری از این نکات، اثری آکادمیک ارایه کرد که به اعتقاد من سبب کوتاهی فصول و خواندنی شدن کتاب شده است.

سپس دوستی، مجری برنامه با تاکید بر مضامین «عصر بی سرزمین» گفت: همچنان که مولفان عنوان کرده‌اند، تولید اندیشه رسانه‌ای اتفاقی است که در ایران صورت نمی‌گیرد، برنامه‌ها ضبط و پخش می‌شوند و اندیشه‌ای در این مسیر تولید نمی‌شود. 

عبدالله گیویان مولف و استاد جامعه‌شناسی سخنران بعدی این نشست بود که توصیفات جالب توجهی از مولف و کتاب داشت. وی اظهار کرد: برایم مهم بود که فردی مانند گیل‌آبادی دست به قلم شود و تجارب عملی خود را بر بال اندوخته‌های آکادمیک عنوان کند. همچنان که تاریخ را عاشقان ورق می‌زنند نه عقلا، او نیز با حرکت خلاف جهت معمول، نوآوری‌های جدیدی ایجاد کرد. 

وی افزود: نوع نگاهی که در پس کتاب وجود دارد برایم مهم است. این کتاب شرافت خود را وامدار نویسندگانش است، تجربه کاری گیل‌آبادی و سال‌ها فعالیت او در نقاط حساس، پلی میان علم و عمل ایجاد کرد. چارچوب شکنی‌های او برای من به عنوان یک دانشگاهی بسیار محترم است، چنانچه محل ظهور و ورودش در نظریه‌های علمی باشد.

این استاد جامعه‌شناسی افزود: نکته بعدی مساله درک فلسفی و هنری مولف است. گیل‌آبادی با استفاده از قالب‌های زیبایی‌شناسی، نگاه فلسفی و روش‌شناسی کیفی به دیپلماسی رسانه پرداخته است. مورد بعدی تعهد اوست که همواره با تفکر این‌که نتیجه عملی‌ اقداماتش برای مردم چیست؟ کار می‌کند. 

وی با انتقاد از نگاه‌های متداول در پژوهش‌های آکادمیک کشورمان عنوان کرد: متاسفانه اکنون نظام دانشگاهی ما خواسته یا ناخواسته اجازه ورود اندیشه دیگری را نمی‌دهد، افرادی که از نظام بازتولید دستمالی شده حمایت می‌کنند، قطعا از ورود افرادی مانند گیل‌آبادی خشنود نخواهند بود، چرا که او نشان داده می‌توان چارچوب‌ها را شکست.

گیویان در پایان با تاکید بر این‌که کتاب «عصر بی‌سرزمین» قطعا باید نقد شود، عنوان کرد: همکاران و دانشجویان گیل‌آبادی باید هریک به سهم خود کمک کنند تا چاپ دوم این اثر دقیق‌تر، ویراسته‌تر و فراگیرتر منتشر شود.

در ادامه دکتر محسن رضایی ضمن تشکر از فعالیت‌هایی از این دست، به نقش و تاثیر رسانه در دنیای قدرت و دیپلماسی اشاره کرد و با تشکر از تلاش‌های گیل‌آبادی گفت: او هنرمند سیاستمداری است که با نگارش کتاب «عصر بی سرزمین» زاویه جدید میان رسانه و قدرت گشود. 

سپس شهرام گیل‌آبادی، مولف کتاب با قدردانی از تمامی نکاتی که درباره اثر پژوهشی او عنوان شد، از تلاش‌های سیدرحیم تیموری در نگارش این اثر قدردانی کرد و گفت: یکی از دغدغه‌های جدی‌ام آن است که چشم‌انداز رسانه‌ای کشور کجاست؟ در آینده با حذف مرزهای انحصاری مرز رسانه به ویژه پخش آن در هم می‌شکند، متاسفانه ما اندیشه‌ای در این حوزه نداریم. امروز بحث جدی و اساسی‌مان نان مردم یا درگیری رسانه‌ای است که البته در جای خود لازم است.

مولف کتاب با اشاره به دکتر محسن رضایی گفت: متاسفانه اکنون قانون رسانه‌ای مدوني نداریم، زمان آن رسیده است که نهادهایی مانند مجمع تشخیص مصلحت نظام به این حوزه ورود یابند. امروز نه تنها سیاست رسانه‌ای نداریم، بلکه سیاستگذاری درست رسانه‌ای هم نداریم. آن هم در حالی‌که برنامه آشپزی یک شبکه استرالیایی بیشترین بیننده را در میان بانوان ایرانی دارد و «شف دیپلماسی» یا همان «دیپلماسی آشپزی» علاوه بر نیاز به خوردن، فرم، تنوع و سبک زندگی را هم می‌آموزد، یعنی تفکر زندگی را تحت الشعاع قرار می‌دهد و موجب می‌شود تفکر مومنانه را کنار بگذاریم!

مولف با اشاره به این‌که کتابش تلخیصی از پژوهشی هزار و 270 صفحه‌ای است، گفت: تصمیم دارم بخش دوم کتابم را در اثر دیگری با نام «دنیای فرانو» که به ارتباطات استراتژیک می‌پردازد و الگوی «تقارن همسو و دور همگرا» را عنوان می‌کند، به چاپ رسانم.

گیل‌آبادی در پایان گفت: روزی افرادی با قصد قربت راهی میدان‌های نبرد شدند تا با شهادتشان جمهوری اسلامی ریشه ‌بدواند، امروز در حوزه رسانه و پژوهش‌های آن نیازمند شهیدانی هستیم که با قصد قربت راهی این میدان شوند. 

در خاتمه مراسم با حضور جمعی از مسوولان رسانه به ویژه کارشناسان و تولیدکنندگان رادیویی، دکتر محسن رضایی و جمعی از استادان دانشگاه، کتاب «عصر بی سرزمین» رونمایی شد. 

این مراسم ظهر امروز (24 شهریور ماه) در فرهنگسرای رسانه برگزار شد.