به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، مهندس منصور واعظي، دبيركل نهاد كتابخانه‌هاي عمومي كشور، صبح امروز در دهمين گردهمايي مديران كل كتابخانه‌هاي استان‌هاي كشور، محور نشست را بررسي نظام بهره‌وري طراحي شده از سوي دبير كل و معاونان ستادي نهاد كتابخانه‌ها براي اندازه‌گيري صحيح منابع استان‌هاي مختلف از نظر نيروي انساني و منابع كتابخانه‌اي عنوان كرد.

وي با بيان اين مطلب كه هدف اصلي از اين نظام، بهبود مديريت و استفاده بهينه از نيروي انساني ستادي است، خاطرنشان كرد: در اين نظام شاخص‌هاي مختلف درنظر گرفته ‌شده كه مجموع آنها با نسبتي مشخص، سطح مديران كل امور كتابخانه‌ها و منابع موردنياز هر استان را مشخص مي‌كند.

واعظي، ادامه داد: بر اساس مدل كلان تقسيم محصول بر منابع براي ارزيابي بهره‌وري ادارات كل امور كتابخانه‌ها، مشخص مي‌شود كه هر استان از نظر امكانات، كتابخانه، كتاب، منابع مالي و نيروي انساني موجود چه ميزان خدمت‌رساني مي‌كند كه با تقسيم اين نسبت‌ها بهره‌وري تعيين مي‌شود.

دبيركل نهاد كتابخانه‌هاي عمومي توضيح داد: اگر از تقسيم محصول (خدمت) بر منابع (امكانات) يك استان عدد بالاي يك به دست آيد عملكرد مدير كل آن استان رضا‌يت بخش است و هر‌ اندازه از عدد يك بالاتر باشد، امتياز مدير كل و توانايي‌هاي مديريتي وي بيشتر خواهد بود. عدد زير يك، نشان‌دهنده ضعف عملكرد اداره كل امور كتابخانه‌هاست.

وي با اشاره به بحث منابع در اين نظام گفت: اين منابع به دو گروه كلي «نيروي انساني» با امتياز 50 و «منابع كتابخانه‌اي» با مجموع امتياز 50 (شامل كتابخانه 14، تجهيزات12، منابع مكتوب و اينترنتي24) تقسيم مي‌شوند.

واعظي، به تقسيم بندي در زيرمجموعه‌هاي منابع كتابخانه‌اي پرداخت و گفت: در بحث كتابخانه به تعداد كتابخانه امتياز شش، زيربنا شش و به تعداد كتابخانه‌هاي مشاركتي امتياز دو داده مي‌شود. در تجهيزات، امتياز صندلي، رايانه و نمايه مديريت هر يك چهار است. در بخش منابع موجود در كتابخانه، امتياز 10 به تعداد كتاب، شش به نمايه نشريات، چهار به اينترنت، دو به مواد ديداري شنيداري و دو امتياز نيز به كتاب‌هاي خطي و چاپ سنگي داده مي‌شود. همه اين ضريب‌ها در مدل نظام بهره‌وري بر دو تقسيم مي‌شوند.

وي در ادامه اوضاع هر استان را از نظر شاخص‌هاي بالا تبيين كرد و نتيجه گرفت: خراسان شمالي با داشتن 15 باب از نظر تعداد كتابخانه‌ها محروم‌ترين استان است كه امتياز 3 را به خود اختصاص مي‌دهد. اصفهان كه 126كتابخانه دارد و بيشترين آمار را از اين نظر دارد، 90 امتياز مي‌گيرد. از نظر زيربناي كتابخانه‌ها نيز، خراسان شمالي (پنج هزار و 727) امتياز سه و تهران (72 هزار متر مربع) امتياز 30 را دريافت مي‌كند.

واعظي، اظهار داشت: به همين نسبت، خراسان شمالي از نظر تعداد صندلي امتياز 2 و تهران با داشتن 13هزار و 335 صندلي امتياز 60 دارد. خراسان شمالي و جنوبي فقط 22 رايانه دارند و امتيازشان 2 است و تهران با داشتن 338 رايانه در كتابخانه‌هاي عمومي بيشترين امتياز      (60) را از آن خود مي‌كند. بيشترين قفل نمايه مديريت در اختيار تهران و كمترين سهم خراسان شمالي است.

وي در ادامه به تعداد كتاب‌ها كه ضريب پنج را در بحث منابع دارد، پرداخت و توضيح داد: قم با داشتن 109هزار نسخه امتياز پنج و تهران با يك ميليون و 193هزار نسخه، 150 امتياز دارد. همچنين كمترين قفل نمايه نشريات در خراسان شمالي و بيشترين در تهران و اصفهان وجود دارد.

واعظي همچنين با يادآور شدن اين كه كتابخانه‌هاي شش استان ايلام، بوشهر، خراسان شمالي، خوزستان، قم و كهگيلويه و بوير احمد كتاب سنگي و نسخه خطي ندارند، گفت: بيشترين نسخه سنگي در آذربايجان شرقي است. 

دبيركل نهاد كتابخانه‌هاي عمومي كشور ‌در ادامه با بيان اين مطلب كه رتبه‌بندي هر استان بر حسب اين هشت متغير اشاره شده صورت مي‌گيرد، خبر داد: بر اين اساس استان‌هاي كشور بر چهار سطح تقسيم بندي مي‌شوند، به گونه‌اي كه استان‌هاي تهران و اصفهان كه امتياز بالاي 600دارند، سطح يك، استان‌هايي با امتياز بالاي 500 چون فارس، خوزستان،‌خراسان رضوي، كرمان، آذربايجان شرقي و يزد سطح دو، استان‌هاي با امتياز بالاي 300 سطح سه و مابقي (خراسان شمالي، قم، خراسان جنوبي، ايلام، گلستان، قزوين، لرستان، هرمزگان،‌كهگيلويه و بوير احمد، سيستان و بلوچستان،‌بوشهر،‌سمنان و كردستان) سطح چهار خواهند بود.

ارايه اين ارقام اعتراض مديران برخي از استان‌ها را در پي داشت. شفيعي، مدير كل امور كتابخانه‌هاي كهگيلويه و بوير احمد گفت: با اين سطح بندي، محروميت استان‌هاي محروم از نظر نيروي ستادي بيشتر مي‌شود. اين نظام بايد اصلاح يا دست كم در سه سطح خلاصه شود.

مدير كتابخانه‌هاي خراسان شمالي نيز اظهار داشت: بهتر است در اين سطح، مطالعه مفيد نيز لحاظ شود و با استفاده از اساتيد مجرب شاخص‌ها را بازبيني و بررسي كنيم.

واعظي نيز با تاكيد بر اين كه اين نظام قابل نقد و بحث است، به نيروي انساني به عنوان بخش بزرگي از منابع كتابخانه‌اي پرداخت و گفت: با وجود اينكه در بحث نيروي انساني، تحصيلات، تجربه، رشته تحصيلي، جنس و ساير شاخص‌ها موثرند؛ ولي در اين مدل تحصيلات مبنا قرار گرفته است.

وي سپس تاكيد كرد: براي درنظر گرفتن منابع هر استان در امر كتابخواني، منابع انساني را با ساير منابع جمع مي‌كنيم. از اين لحاظ بيشترين امتياز به تهران و كمترين به خراسان شمالي مي‌رسد.

دبير كل نهاد كتابخانه‌هاي عمومي كشور، محصول را در نظام بهره‌وري نهاد كتابخانه‌هاي عمومي شامل دو بخش خدمات و توسعه دانست و توضيح داد: تعداد اعضا، امانت كتاب، منابع سمعي و بصري، مطالعه مفيد، مراجعان، اينترنت، نمايه نشريات و ارتقاي فرهنگ مطالعه زير مجموعه‌هاي خدماتند. 

وي افزود: از نظر تعداد اعضا، ‌تهران و اصفهان بيشترين و قم و خراسان شمالي كمترين امتياز را دارند. كمترين كتاب امانت رفته مربوط به قم و بيشترين در تهران است. از نظر مواد ديداري و شنيداري، فارس بيشترين و خراسان شمالي كمترين امتياز را دارد. بيشترين مراجعان كتابخانه‌ها در خراسان رضوي و كمترين در قم هستند. بيشترين منبع اينترنتي در خراسان رضوي و كمترين در خراسان جنوبي است. از نظر ارتقاي مطالعه مفيد، خراسان رضوي بهترين و خراسان شمالي ضعيف‌ترين استان هايند.

وي خبر داد: سال آينده، برنامه مطالعه مفيد با محورهاي «سير مطالعاتي» در پنج برنامه (براي هدايت اعضا به مطالعه كتاب‌هاي مفيد از جمله موضوع خانواده و غرب شناسي)، هر ماه يك كتاب (معرفي آثار باارزش به مراجعان) و مسابقه كتابخواني اجرا مي‌شود. 

دهمين گردهمايي مديران كل امور كتابخانه‌هاي استان‌ها هم اكنون در دبيرخانه شوراي فرهنگ عمومي در حال برگزاري است.