محمد‌حسین پیکانی، نویسنده کتاب «جنگ شهر‌ها و دفاع موشکی» در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره انگیزه‌های تالیف این کتاب توضیح داد: جنگ زوایای گوناگونی دارد که برخی از این زوایا پنهان است. موضوع دفاع موشکی از  زوایای پنهان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران محسوب می‌شود.

وی افزود: این جنبه، با آن‌که تاثیر مستقیمی بر روند جنگ تحمیلی داشت اما از نگاه افکار عمومی و رزمندگان پنهان مانده است. از سوی دیگر، چون تاکنون به این موضوع پراخته نشده بود، برخی افراد بنا به دلایل واهی، با خیال‌پردازی در زمنیه سلاح‌های موشکی کشورمان، این خیالات را در قالب کتاب منتشر کرده بودند.

نویسنده «جنگ شهر‌ها و دفاع موشکی» از معرفی اهمیت نقش سردار شهید حسن تهرانی مقدم در تجهیز سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به موشک‌های زمین به زمین به عنوان دیگر انگیزه تالیف کتاب نام برد و ادامه داد: در این کتاب برای نخستین‌بار به دفاع موشکی پرداخته شده است و تالیف آن زمینه پرداختن به آثار دیگر در این زمینه را فراهم می‌کند.

وی درباره موضوع‌هایی که کتاب «جنگ شهر‌ها و دفاع ضد موشکی» به آن پرداخته‌ است، گفت: محور‌های اصلی کتاب در پی پاسخ به این سولات است که ما چرا ما (ایران) وارد دفاع موشکی شدیم؟ چند موشک به سمت عراق شلیک کردیم؟ این موشک‌ها به کدام مناطق اصابت کرد و تاثیرات داخلی و خارجی آن‌ها بر جنگ تحمیلی عراق علیه ایران چه بوده است؟

پیکانی در توضیح مفهوم «جنگ شهر‌ها» آن‌ را اصطلاحی دانست که از سال 1363 به بعد رایج شد و افزود: در این سال ما برای نخستین‌بار مقابله به مثل کردیم و در تمام کشور و اقشار جامعه تاثیر داشت.

خالق کتاب «پاییز 63» در پاسخ به این سوال که کتاب «جنگ شهر‌ها و دفاع موشکی» کدام گروه را مخاطب قرار می‌دهد؟ توضیح داد: جنگ موشکی علاوه بر این‌که سبب مهاجرت مردم جنگ‌زده به دیگر شهر‌ها می‌شود، مشکلات عمیق روانی و اجتماعی را پدید می‌آورد که در طول کتاب به این مباحث هم پرداختیم. این کتاب با توجه به مباحثی که مورد توجه قرار داده است اکنون به عنوان اثری مرجع برای دانشجویان و محققان می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

وی در این باره افزود: کتاب از نظر کارشناسانی که در دفاع مقدس حضور داشته‌اند از نظر مرجع بودن مورد تایید قرار گرفته است و به همین دلیل مقدمه کتاب را «سرتیپ پاسدار امیرعلی حاجی‌زاده» نوشته که دانشجوی رسته موشکی سپاه پاسداران در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بوده است.

نویسنده «جنگ شهر‌ها و دفاع موشکی» درباره منابعی که برای تالیف کتاب از آن‌ها بهره گرفته است توضیح داد: با توجه به این‌که بسیار از منابعِ مورد نیاز کتاب محرمانه بود، محققان یا نویسندگان برای ورود به این حوزه جرات لازم را نداشتند. برای تالیف کتاب به پژوهش عمیق نیاز داشتم و از آرشیو اسناد سازمان هوا فضا و نیروی هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بهره گرفتم. این نیرو آمار موشک‌های پرتاب شده به سمت ایران را در سه صفحه ارایه کرده بود.

وی درباره نحوه انجام پژوهش‌هایش برای «جنگ شهر‌ها و دفاع موشکی» توضیح داد: تمامی اسناد حوزه دفاع مقدس و وزارت امور خارجه را از نظر اسنادی بررسی کردیم و روز‌نامه‌های ایرانی و عراقی منتشر شده در آن زمان را هم از نظر اطلاعات مربوط به اصابت یا شلیک موشک‌ها مورد مطالعه قرار دادیم.

پیکانی با بیان این‌که «اعتقاد به وجود داشتنِ دلیلی برای شلیک موشک به کشور عراق در زمان جنگ داشتم» گفت: بر این اساس، تمامی رویداد‌های پیش و پس از شلیک موشک‌های عراقی به سمت عراق را بررسی کردیم و جالب آن‌ که اسناد هم حق را به ما می‌داد. به این معنا که عراق تحرکاتی در این زمینه انجام داده بود و ما به منظور کاهش تلفات انسانی موشک‌های زمین به زمین شلیک می‌کردیم.

وی در ادامه، به اهداف عراق برای آغاز جنگ تحمیلی علیه کشورمان اشاره کرد و افزود: رژیم بعث عراق انتظار نداشت که با مقاومت مردمی در ایران مواجه شود بنابراین کوشید تا با کشاندن جنگ به شهر‌ها، مردم را مقابل دولت ایران قرار دهد و از قدرت ایرانیان در این زمینه بکاهد. درست پس از حملات موشکی عراق به کشورمان، قطعنامه‌های سازمان ملل صادر می‌شد که بدون آن‌که عراق را محکوم  یا متجاوز قلمداد کند، از ایران درخواست اعلام آتش‌بس داشت.

وی در این‌باره ادامه داد: به زعم عراقی‌ها، حملات موشکی به شهر‌ها علاوه بر این‌که سبب می‌شد از توان نیروی مردمی کاسته شود، انتظار مردم برای پذیرفتن قطعنامه‌های اینچنینی از سوی دولت را بالا می‌بُرد و ایران را مجبور به سازش می‌کرد.

این نویسنده و محقق حوزه دفاع مقدس درباره دلیل نپذیرفتن قطعنامه‌های ابتدایی سازمان ملل از سوی ایران گفت: این قطعنامه‌ها بر آتش‌بس تاکید داشت و هیچ تضمینی را برای نبود حمله مجدد از سوی عراق به مقامات ایران نمی‌داد. هدف کشورمان این بود که حکومت صدام به عنوان متجاوز به دنیا معرفی شود اما این قطعنامه‌ها این مساله را برآورده نمی‌کردند. حملات عراق با صدور قطعنامه‌ها شدت می‌گرفت و ایران راهی جز مقابله به مثل برای کاهش این حملات نداشت بنابر این اقدام به تهیه سلاح موشکی در این زمینه کرد.

وی در پاسخ به این سوال که «مگر در طول جنگ، ایران مجهز به سلاح موشکی نبود؟» اظهار کرد: در زمان حکومت پهلوی، طی مراوداتی که ایران با کشور آمریکا داشت، انواع موشک در اختیار ایران قرار گرفته بود به غیر از موشک زمین به زمین. عراق می‌دانست که ایران در این زمینه ضعف دارد. اما ایران موشک‌هایی را خریداری کرد و رزمندگان ایرانی برای شلیک آن‌ها آموزش دیدند.

پیکانی با بیان این‌که موشک‌های زمین به زمین با دشواری زیادی به ایران منتقل شدند گفت: شهید تهرانی مقدم نقش با اهمیتی در ساماندهی این سلاح‌ها در طول نبرد داشت که در کتاب به نقش مهم او اشاره شده است. به دستور امام خمینی (ره) ایران تنها مراکز صنعتی، سیاسی و نظامی را با اعلام قبلی مورد حمله قرار می‌داد. بنابر این غیرنظامیان مورد هدف قرار نگرفتند. با حمله موشکی ایران در 21 اسفند سال 1363 به کرکوک، صدام کوشید این حمله را بمب‌گذاری جلوه دهد.

وی ادامه داد: عراق با خیال این‌که ایران توان موشکی اندکی دارد، به حملات خود ادامه داد اما پاسخ متقابل دریافت کرد و این امر سبب شد عراق را وادار کردیم که در سال 1367 به صورت کامل از حملات موشکی دست بردارد. در این کتاب به سهم دفاع موشکی و رابطه تنگاتنگ آن با قطعنامه 598 به صورت تحلیلی پرداخته شده است.

نویسنده «پاییز 63» کتاب «جنگ شهر‌ها و دفاع موشکی» را اثری معرفی کرد که جزییات قطعنامه‌های صادر شده از سوی سازمان ملل متحد را مورد ارزیابی قرار داده است و افزود: این که عراق به‌ عنوان متجاوز شناخته شد و به قرارداد الجزایر در سال 1975 (قراردادی میان ایران و عراق که خط مرزی ایران و عراق را آب‌های اروند رود تعیین کرده است) بازگشت، پیروزی بزرگی برای ایران بود هرچند هنوز انتظارات ایران را برآورده نمی‌کرد اما طبق فرمایش امام خمینی(ره) دیگر کشوری جرات حمله به کشورمان را نمی‌یافت.

پیکانی در پاسخ به این سوال که «به کارگیری اصطلاح دفاع موشکی برای عنوان این کتاب چه مفهومی دارد؟» تصریح کرد: این اصطلاحی است که برای نخستین‌بار آن را در این کتاب به کار گرفتم زیرا هدف جمهوری اسلامی ایران در به‌ کارگیری موشک کاستن از کشتار مردم غیر نظامی کشور بود. ایران این سلاح را به عنوان عامل بازدارنده مورد استفاده قرار می‌داد و هدفش کشتار مردم عراق یا کشورگشایی نبود. همچنان که نبرد ما با ارتش صدام دفاع (دفاع مقدس) نامیده شد، به‌کارگیری موشک هم «دفاع موشکی» محسوب می‌شود.

کتاب «جنگ شهر‌ها و دفاع موشکی» را انتشارات بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس با شمارگان سه‌هزار نسخه، در قطع وزیری و 304 صفحه مصور و به بهای 55‌ هزار ریال روانه بازار نشر کرده است.