به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، براساس آمارهای رسمی، سرانه مطالعه در ایران نسبت به بسیاری از کشورها، پایین است و واضح است که برای بهبود وضعیت کتابخوانی و ایجاد اشتیاق مردم نسبت به توجه به کتاب، این حوزه در وهله نخست باید از اولویت‌های نهادهای فرهنگی کشور قرار گیرد. در این میان غیر از نهادهایی مانند آموزش و پرورش که می‌توانند نقشی بنیادین در توسعه و بنا نهادن فرهنگ مطالعه ایفا کند، می‌توان به صدا و سیما به عنوان تاثیرگذارترین رسانه بر توده مردم اشاره کرد و از آن برای پیش‌برد فرهنگ‌سازی‌های موثر فرهنگی نام برد.
این در حالی است که غیر از برنامه‌سازی‌ها مستند در عرصه اطلاع‌رسانی کتاب که آن تولیداتی در حجم محدود دارد، نباید از نقش سریال‌های تلویزیونی، با وجود حجم وسیع مخاطبان‌شان در سراسر کشور، غافل بود. در گزارش زیر خواستیم تا میزان توجه به جایگاه و موضوع کتاب در شاکله سریال‌های تلویزیونی را از نگاه چند بازیگر مطرح این عرصه مرور کنیم.
قابلیت تبلیغ کتاب در سریال‌ها
برای یافتن پاسخ این سوال که «آیا تاکنون سریال‌های تلویزیون بر مخاطبان خود تاثیری از منظر کتابخوانی گذاشته‌اند یا این‌که خیر؟» باید یک تحقیق میدانی در سطح کشور انجام داد. حبیب دهقان‌نسب، در گفت‌وگو با «ایبنا» به این نکته مهم اشاره کرد. اما پرسش اصلی اینجاست که قبل از هر چیز آیا در این سریال‌ها قدمی در راستای این امر برداشته شده یا خیر؟
ایرج راد، بازیگر نام‌آشنای سینما و تلویزیون اعتقاد دارد سریال‌های تلویزیونی کمتر در راستای تبلیغ مقوله کتابخوانی گام برداشته‌اند، بنابراین با وجود آن‌که این سریال‌ها قابلیت بسیاری در راستای بهبود فرهنگ کتابخوانی دارند، تا به امروز تاثیر چندانی بر فرهنگ مطالعه در ایران نداشته‌اند.
حسین محجوب، دیگر بازیگر پیشکسوت نیز بر این باور است که جای کتاب در سریال‌های تلویزیونی خالی‌است و کتاب اغلب برای سازندگان سریال‌ها کالای کم اهمیت است.
چگونگی تبلیغ کتاب در سریال‌ها
شیوه تبلیغ کتاب در سریال‌ها نیز امری مهم و نیازمند دقت بسیار است. ایرج راد اعتقاد دارد که نشان دادن این مساله به تمهیدات خاصی نیازمند است و باید زمینه‌های مناسب آن وجود داشته باشد تا شکل شعارگونه و تبلیغات محض به خود نگیرد.
راهکار ایرج راد برای گنجاندن این مساله در دل سریال، تبلیغ غیرمستقیم است؛ یعنی این مساله باید در راستای موضوع و اهداف سریال باشد و غیرمستقیم در سیر تکاملی داستان سریال گنجانده شود.
حبیب دهقان‌نسب نیز در این‌باره نظر جالبی دارد. او می‌گوید که عنصر جذابیت در ساختار سریال مهم است. اگر سریالی جذاب نباشد، هیچ انگیزه‌ای در مخاطب از منظر کتابخوانی ایجاد نخواهد کرد. دهقان‌نسب همچنین در در پاسخ به این سوال که «سریال‌های جذاب چگونه بر کتابخوان شدن مخاطب تاثیر می‌گذارند؟» بیان کرد که سریال‌های جذاب در مخاطب طرح سوال می‌كند و او را مجبور می‌سازد برای یافتن پاسخ این سوال‌ها به مطالعه روی بیاورد.
لطفا بازیگرها کتاب خوان شوند!
شاید یکی از مهم‌ترین نکاتی که در جذاب بودن سریال‌ها موثر است، ارایه مطلوب نقش از سوی بازیگران آن سریال است و یکی از مولفه‌هایی که به بازیگر در این راستا کمک شایانی خواهد کرد، مولفه کتابخوانی بازیگرهاست. لازم به ذکر است که به طور معمول سریال‌های تاریخی در جذب مخاطب نسبت به دیگر آثار موفق‌تر هستند، بنابراین می‌توان از ظرفیت‌های آن‌ها در این راستا استفاده کرد. از مصاحبه شوندگان که هرکدام تجربه‌های بسیاری در بازیگری سریال‌های تاریخی دارند، درباره تاثیر مطالعه در ارایه هرچه بهتر «نقش» سوال کردیم.
کریم اکبری‌مبارکه در این باره به «ایبنا» گفت که عموم بازیگران برای ایفای هر چه بهتر نقش‌های خود در سریال‌ها و فیلم‌ها، به ویژه آثار تاریخی، مطالعه می‌کنند. این مطالعه قاعدتا درباره ویژگی‌های جامعه در زمان حیات شخصیت‌های تاریخی و همچنین رفتارهای شخصی و کنش‌های اجتماعی کاراکترهای فیلمنامه است.
ایرج راد نیز در این باره گفت: اگر بازیگر اطلاعاتش در این زمینه‌ها جامع باشد، طبعا بسیار بهتر می‌تواند از عهده نقش بربیاید و در زمینه انتقال مفاهیم و اطلاعات موفق‌تر باشد و طبیعتا این اطلاعات را از کتاب‌ها می‌تواند بگیرد و نه جای دیگر.
پیشنهاد برای سازندگان سریال‌ها
در یک جمع بندی بایدگفت صدا و سیما بنا به کلام بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران حضرت امام خمینی (ره) باید مانند یک دانشگاه عمل کند. واضح است که سریال‌های تلویزیون به طور بالقوه قابلیت تاثیرگذاری فراوان بر مخاطبان دارند و در راستای بهبود فرهنگ کتابخوانی رسانه‌ای با اهمیت شناخته می‌شود، اما بنا به نظر مصاحبه شوندگان این مجموعه، تاکنون از این قابلیت سریال‌های تلویزیونی در راستای بهبود وضعیت کتابخوانی استفاده‌ای نشده است.
خبرگزاری کتاب ایران به دست‌اندرکاران تهیه و تولید سریال‌های تلویزیونی پیشنهاد می‌کند، برای استفاده هرچه بهتر از ظرفیت سریال‌های تلویزیون برای بهبود وضعیت کتابخوانی از مشاوره صاحب‌نظران این عرصه بهره بگیرند. بی شک بهبود فرهنگ کتابخوانی در ایران دستاوردهای فراوانی به همراه دارد.
نظر شما