ابوذر پورمحمدی در کتاب «سیمای تفکر در آینه قرآن کریم» میکوشد به بررسی مفهوم تفکر در قرآن مجيد و دامنه این مفهوم، مفاهیم همارز و مقابل آن و نیز زمینهها، آسیبها و پیامدهای آن بپردازد.-
گذشته از این، مفاهیم دیگری هم هستند که میتوان آنها را ذیل دایره مفهومی اندیشیدن جا داد. دایره مفهومی تعقل، تعلم، شعور، تفقه، فهم، خیال، حس و حتی سمع که ممکن است در نگاه اول غریب به نظر برسد، کم و بیش نقاط اشتراکی با دایره مفهومی تفکر دارند.
البته به حکم «تعرف الاشیا باضدادها» برای شناخت دقیق مفهوم، بررسی رابطه تقابلی تفکر با مفاهیم غفلت، عمي(کوری)، نسيان (فراموشی)، لعب، سکر(سرمستی) و جهل نیز میتواند راهگشا باشد.
از این روست که نویسنده ابتدا مفهوم تفکر را در علم لغت، علم منطق و روانشناسي مورد بررسي قرار میدهد و نتیجه میگیرد معناي تفکر در اصطلاح قرآن با معناي آن در لغت، منطق و روانشناسي متفاوت است.
تفکر در قرآن يعني به همه اشيای جهان هستي به چشم آيهای از آیات خدا بنگریم و پروردگار جلیل و توانا را در آفریدههای او به تماشا بنشینیم.
انسان متفکری که چهرهاش را در قرآن میبینیم، همواره مشغول تدبر در آفریدههاست و از این مسیر همیشه در یاد خدا و متذکر دانایی و توانایی و مهربانی اوست.
چنانکه اشاره شد در چشم نویسنده، دو مفهوم تدبر و تذکر همارز و موازي تفکرند؛ هر شخص متفکری متدبر و متذکر نیز هست. بنابراین نميتوان مفهوم تفکر را بدون بررسي اين دو مفهوم و دیگر مفاهیم همارز و همسو با آن بررسي کرد. از این رو مؤلف در فصل دوم به رابطه این مفهوم با مفاهيم همارز و موازي آن پرداخته و در فصل سوم آن را با مفاهیمی به مقایسه گذاشته که به نظر میرسند رابطهای تقابلی با تفکر دارند.
پس از این، نویسنده کوشیده است با بررسی دقیقتر جوانب آیاتی که مفهوم تفکر را طرح کردهاند، نشان دهد که قرآن کریم چه زمینههایی را برای تفکر سفارش کرده، چه عواملی را در تقویت تفکر مؤثر شمرده و چه آسیبهایی را از موانع تفکر شناخته است.
نویسنده سپس به همین ترتیب، پای لوازم تفکر و پیامدهای آن را به میان بحث آورده است. مطابق برداشت نویسنده، از آنجا که تفکر در اصطلاح قرآن بهوسيله قلب سالم انجام ميشود، کسي که قلبش بيمار است نميتواند تفکر کند؛ گر چه ممکن است بتواند تفکير(فکر ضد فروبرنده و ذلیلکننده نه فراآورنده و تکاملبخش) کند.
اما در فصل پنجم و پایانی، نویسنده دو مفهوم تفکر فردی و تفکر جمعی را طرح کرده و کوشیده است به این پرسش پاسخ دهد که مقصود قرآن کریم کدامیک از این گونه تفکر است.
نکته جالب توجه آنکه نویسنده کتاب در مقدمه، به ما یادآوری میکند روشی که در این کتاب برای تحقیق موضوع تفکر برگزیده است، بسا مهمتر از آنچیزی است که میخواسته بگوید. به زعم او روش صحیح تحقیق موضوعی در قرآن مشتمل بر چند دستورالعمل ساده است که مسلمانان(اعم از عربزبان و غیر عربزبان) در هر سطحی از تحصیلات میتوانند از آن بهره جویند. او میگوید این روش در پی سالها تتبع و تحقیق در زمینه تفسیر قرآن و خصوصاً تفسیر گرانقدر المیزان به دست آمده است و در سراسر این تفسیر نیز معمول بوده است؛ گرچه مؤلف المیزان، خود به تبیین و توضیح این روش به عنوان روش کار خویش نپرداخته است.
بر حسب اطلاعاتی که در شناسنامه این کتاب به ما داده شده است، کتاب سیمای تفکر در آینه قرآن کریم، بیستودومین کتاب از گروه کتابهایی است در موضوع مطالعات قرآنی منتشر شده است. شمارگان چاپ نخست چهار صد و چهاردهمین کتاب منتشر شده توسط انتشارات دانشگاه امام صادق(ع) هزار و 500 نسخه قید شده است.
چاپ نخست کتاب «سیمای تفکر در آینه قرآن کریم» در 159 صفحه منتشر شده و سه هزار و 500 ریال قیمت دارد.
نظر شما