به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، پنجشنبه (۱۶ آذرماه) در تقویم ایران روز دانشجو نامگذاری شده است، علت نامیدن این روز نیز که بیش از نیم قرن از آن می گذرد این است که پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، دانشجویان در اعتراض به دیدار رسمی ریچارد نیکسون، نایب رییس جمهوری وقت ایالات متحده آمریکا و همچنین از سرگیری روابط ایران با انگلیس، سخنرانی‌ها و برنامه‌هایی برگزار کردند. این اعتراض‌ها، با ورود نیروهای امنیتی در دانشکده فنی دانشگاه تهران به‌خشونت کشیده شد که با شلیک تیر در این درگیری‌ها، احمد قندچی، آذر (مهدی) شریعت‌رضوی و مصطفی بزرگ‌نیا کشته شدند. در واقع این اعتراض‌ها نگاه سیاسی دانشجویان و درک شرایط آن روزگار را به تصویر می کشید و نشان می داد که آن ها مخالف حضور بیگانگان در اداره کشورشان بودند. 

روز دانشجو، بهانه‌ای شد تا «ایبنا» سراغ این گروه از افراد جامعه برود و از کتاب خواندن آن‌ها، این‌که چه می‌خوانند، چگونه می‌خوانند و چندین سوال دیگر، پرسش کند. گزارشی که در ادامه می‌خوانید نتیجه پرسشنامه‌ای اینترنتی است که ۵۰ دانشجوی ایرانی مشغول به تحصیل در دانشگاه‌های ایران و خارج از ایران آن را پاسخ داده‌اند. بدیهی است که تعمیم دادن این آمار به تمامی جامعه دانشجویی کشور غیرعلمی است.

۵۰ درصد از پاسخ‌دهندگان به این پرسشنامه زن و ۵۰ درصد نیز مرد هستند، همچنین محدوده سنی بیشتر آن‌ها ۲۱ تا ۲۵ سال با ۵۶ درصد شرکت‌کننده در پرسشنامه و ۲۶ تا ۳۰ سال با ۳۲ درصد را تشکیل می‌دهند. ۴۶ درصد از این دانشجویان در مقطع کارشناسی، ۵۰ درصد در مقطع کارشناسی ارشد و ۴ درصد نیز در دوره دکترا تحصیل می‌کنند. گروه‌های تحصیلی این افراد ۳۸ درصد گروه فنی و مهندسی، ۴۲ درصد علوم انسانی، ۸ درصد علوم پایه، ۱۰ درصد هنر و دو درصد نیز در دیگر گروه‌ها درس می خوانند.

پاسخ‌دهندگان این پرسشنامه، ۲۸ درصد در دانشگاه سراسری، ۲۲ درصد، دانشگاه آزاد، ۱۴ درصد در دانشگاه‌های غیرانتفاعی، ۱۰ درصد پیام نور و ۲۶ درصد نیز در دانشگاه‌های خارج از کشور مشغول به تحصیل‌اند.

دانشجویان دلیل‌ مطالعه خود را به‌ترتیب ۸۴ درصد علاقه به کتاب و مطالعه، ۴۶ درصد به‌دست آوردن اطلاعات برای مطالعه‌های درسی، ۲۴ درصد شرکت در بحث‌های دانشجویی و غیردانشجویی، دو درصد از روی اجبار و ۱۶ درصد نیز دلیل‌های دیگری مانند نیاز به افزایش دانسته‌های شخصی و افزایش تجربه عنوان کردند.

۹۶ درصد از دانشجویان پاسخ‌دهنده از کتاب‌های کاغذی، ۷۰ درصد از کتاب‌های الکترونیک و ۱۸ درصد نیز از کتاب‌های صوتی به تنهایی یا از همه انواع آن‌ها استفاده می‌کنند. این دانشجویان ۸۰ درصد به کتاب‌های حوزه ادبیات، شعر، داستان و رمان، ۵۶ درصد کتاب‌های آموزشی، درسی و کمک‌درسی، ۵۴ درصد کتاب‌های اجتماعی، سیاسی و فلسفی، ۴۰ درصد در حوزه کتاب‌های هنری، نمایشنامه و فیلم‌نامه، ۲۸ درصد کتاب‌های تاریخی و ایرانشناسی و شش درصد نیز در دیگر حوزه‌ها به مطالعه می‌پردازند.

دانشجویان در پاسخ به متوسط ساعت‌های مطالعه به این ترتیب جواب دادند، ۳۲ درصد بیش از ۱۰ ساعت، ۳۲ درصد نیز بین چهار تا شش ساعت مطالعه می‌کنند. ۲۶ درصد از این افراد ساعت مطالعه‌شان بین هفت تا ۱۰ ساعت است و ۱۰ درصد نیز کمتر از یک ساعت به کتاب خواندن می‌پردازند.

۵۰ درصد این دانشجویان اعلام کردند که کمتر از نیمی از زمان مطالعه خود را به کتاب‌های درسی، مقاله و پژوهش اختصاص می‌دهند، ۴۰ درصد بیش از نیمی از زمان مطالعه را به درس و دو درصد نیز تمام وقت مطالعه خود را به درس خواندن می‌گذرانند. هشت درصد از پاسخ‌دهندگان هیچ زمانی از ساعت‌های کتاب خواندشان درسی نیست.

درباره مطالعه نشریات، ۵۸ درصد از این افراد، کمتر از یک ساعت، ۲۸ درصد بین یک تا سه ساعت و ۱۰ درصد سه تا هفت ساعت زمان مطالعه خود را صرف این کار می‌کنند. چهار درصد نیز بیش از هفت ساعت به مطالعه نشریات می‌پردازند.

همچنین این دانشجویان درباره هدف‌های مطالعه این‌گونه پاسخ دادند: ۹۲ درصد، مطالعه را راهی برای بالا بردن اطلاعات و دانش دانسته‌اند، ۳۴ درصد کتاب خواندن را کاری تفریحی و تفننی و ۱۰ درصد نیز پر کردن زمان‌های خالی، تخلیه احساسات و گسترش تجربه‌ها را دلیلی برای کتاب خواندن عنوان کردند.

شیوه انتخاب کتاب در میان دانشجویان پاسخ‌دهنده به این شرح است: ۷۸ درصد با شناخت نویسنده و مترجم، ۷۶ درصد با معرفی دوستان و آشنایان، ۲۶ درصد براساس تبلیغات و نقدهای رسانه‌ها، ۲۰ درصد به‌صورت تفننی و پراکنده دست به انتخاب کتاب می‌زنند. از این میان ۱۶ درصد براساس شناخت ناشر و دو درصد نیز راه‌های دیگری را عنوان کردند.

مقدار هزینه‌ای که برای خرید کتاب از سوی پاسخ‌دهندگان صرف می‌شود، ۵۴ درصد بین ۱۰ تا ۵۰ هزار تومان و  ۴۴ درصد کمتر از ۱۰ هزار تومان در ماه به خرید کتاب اختصاص می‌دهند. تنها چهار درصد این افراد بیش از ۵۰ هزار تومان برای خرید کتاب هزینه می‌کنند.

این دانشجویان روش‌هایی را برای تهیه کتاب‌ انتخاب می کنند که به شرح زیر است: ۸۲ درصد با خرید کتاب، ۴۴ درصد با امانت گرفتن کتاب از کتابخانه، ۳۸ درصد امانت از دوستان و آشنایان و ۱۴درصد نیز راه‌های دیگری مانند بارگذاری کتاب از اینترنت را انتخاب کرده‌اند.

اما در پایان از دانشجویان پاسخ‌دهنده درباره اطلاع از خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) سوال شد که متاسفانه ۸۴ درصد آن‌ها از وجود این خبرگزاری ابراز بی‌اطلاعی کرده‌اند و تنها ۱۶ درصد این افراد از این رسانه دیدن کرده‌اند.

آمار به‌دست آمده از این پرسشنامه بسیار خوش‌بینانه است، چنین به‌نظر می‌رسد که دانشجویان شرکت‌کننده در این آزمون یا علاقه‌مندان واقعی کتاب و دوستدار مطالعه‌اند یا به رسم معمول پرسشنامه ای برخی سوال‌ها را نادرست پاسخ داده اند. از آن‌جایی‌که بیشتر پاسخ‌دهندگان، دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد به‌شمار می‌آیند، می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که ارتباط با کتاب در مقاطع تحصیلی بالاتر افزایش می‌یابد.

روند رو به‌رشد استفاده از کتاب‌های الکترونیک و صوتی در پاسخ‌ها مشهود اما همچنان کتاب‌های کاغذی در صدر انتخاب علاقه‌مندان به کتاب است. همچنین مساله مطالعه تفریحی کتاب معمولا نادیده گرفته می‌شود که لازم است با دید دیگری به کتاب‌های این حوزه پرداخته شود.

در هر حال هر نتیجه‌ای از این آزمون به‌دست آمده باشد، دانشجو و کتاب پیوندی ناگسستنی دارند، حتی اگر برای پاس کردن واحدهای درسی باشد. «ایبنا» ضمن تبریک این روز به دانشجویان سراسر این مرز و بوم، امیدوار است پیوند آن‌ها با کتاب و این خبرگزاری بیشتر شود.

علاقه‌مندان می‌توانند برای دیدن نتایج این پرسشنامه به نشانی زیر مراجعه کنند.
https://docs.google.com/spreadsheet/ccc?key=0Ap9rXTs8nviPdGNRTHBBMzVQWDRpbEtrSmRTeHFLZVE