محمدمهدی حاجی‌پروانه، محقق و روزنامه‌نگار اجتماعی و فرهنگی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) در آستانه ایام سوگواری سالار شهیدان اظهار کرد: با وجود تذکرات مکرر و تغییرات شدید که در حوزه روایت و کتابت واقعه عاشورا با آن مواجهیم همچنان تحریف‌ها، مبالغه‌ها و زیاده‌روی‌هایی در آثار این حوزه به ویژه در مداحی‌های عاشورایی مشاهده می‌شود.
وی با بیان این پرسش که نمی‌دانم چرا اغلب افراد دوست دارند بر ابعاد احساسی و درام واقعه کربلا تمرکز و تاکید داشته باشند؟ گفت: باتوجه به این که وضعیت در چند سال اخیر خیلی بهتر شده است اما اغلب مان دوست داریم روابط و حوادث غیر واقعی را در این زمینه تصور و تصویر کنیم.
مولف کتاب «روز دهم» با اشاره به این که این کتاب را برای مخاطبان غیر ایرانی که دوست دارند اطلاعات بیشتری درباره حماسه کربلا داشته باشند، تالیف کرده است و نسخه انگلیسی این کتاب نیز در این هفته منتشر شد، اظهار کرد: همواره دغدغه این موضوع را داشتم که با وجود تعدد آثار این حوزه کاری جدید ارایه دهم. از این رو کوشیدم به شکلی طبقه‌بندی شده و بسیار مختصر، تمام وقایع و منزل‌گاه‌های مسیر 160 روزه حرکت امام حسین(ع) از مدینه(منزلشان) به کربلا را بازگو کنم.
وی پرداختن به شخصیت امام حسین(ع) به عنوان پیشوای شیعیان و بعد دیگری از شخصیتشان به عنوان پدر خانواده و وظایف و رسالت‌هایی را که ایشان داشتند از نقاط قوت اثرش یاد کرد و گفت: حسین‌بن علی(ع) در حرکت از مدینه به سوی کربلا همراهان متعددی داشتند و علاوه بر این افراد بر نگرش و زندگی افراد و اصحاب فراوانی اثر گذاشتند که متاسفانه در آثار اندکی به این موضوع توجه شده است.
حاجی‌پروانه با بیان این که متاسفانه اغلب منابع و حتی مداحی‌ها بر جنبه مظلومیت و درام این واقعه توجه دارند تا حقیقت عاشورا و شجاعت‌هایی که در این حماسه به ظهور رسیدند، گفت: ما همچنان به نگاهی ویژه قرن بیست و یکم و متعلق به سال 1391 نیازمندیم تا حقیقت عاشورا را دریابیم. تحریفات واقعه عاشورا نشان از مظلومیت این عرصه دارد. متاسفانه گاهی مکتوبات و مطالبی را در این باره می‌خوانیم که با عقل، احساس و واقعیت مطابقت ندارند نمی‌دانم چرا در مواقعی تمایل پیدا می‌کنیم که مطالب غیر واقعی را تصور کنیم و به این حماسه بزرگ نسبت دهیم؟
وی با بیان این که در سال‌های اخیر وضعیت تالیفات عاشورایی و آثار مرتبط با امام حسین(ع) در حوزه‌های گوناگون تاریخی، مداحی و ... بسیار بهتر از گذشته شده‌اند، عنوان کرد: واقعه کربلا و ماجرای حرکت امام حسین(ع) از مدینه به مکه و کربلا درس‌ها و فرازهای جالب توجه و مهمی دارد که در اغلب آثار و تحقیقات مورد غفلت قرار گرفته‌اند. در این مسیر تحولات درونی، اخلاقی و ارزشی فراوانی برای عده زیادی از اصحاب و پیروان امام رخ داد که کمتر به آن‌ها پرداخته‌ایم. بررسی عواملی که موجب شد این افراد از زندگی عادی خود دست بکشند و با اهداف ارزشی والا و آگاهی از عاقبتی که انتظار آن‌ها را می‌کشید روانه این سفر بی‌بازگشت شوند، در شمار موضوعاتی‌اند که جای خالی‌شان در مکتوبات عاشورایی همچنان محسوس به نظر می‌آید.
نویسنده کتاب «روز دهم» در آسیب‌شناسی آثار مرتبط با واقعه کربلا و قیام امام حسین(ع) گفت: آثار متعددی با تکیه بر معصومیت امام حسین(ع) ایشان را به عنوان شخصیتی ماورایی و الگویی دست‌نیافتنی معرفی کرده‌اند، از این رو شاید برای آن که به این معصوم نزدیک شویم، بررسی افراد سپاه ایشان، تفکرات، زندگی و تحولات درونی همراهان این امام در کتاب‌های این حوزه اثرگذار باشد.
وی تاکید کرد: اگر عاشورا را در کتاب‌ها و تالیفاتمان امروزی‌تر روایت کنیم و درس‌های آن را با نیاز جامعه کنونی‌مان تطبیق دهیم، موفق‌تر خواهیم بود. در این زمینه تالیفاتی معدود اما اثربخش داریم که از این میان می‌توان به کتاب «آه» که بازخوانی مقتل امام حسین(ع) و اثری بی‌نظری در این حوزه بود، اشاره کرد.
این روزنامه‌نگار اجتماعی و فرهنگی علاوه بر ارایه مضامین ارزشی و متناسب با نیازهای عصر جدید از ماجرای کربلا، توجه به ظاهر و شکل ارایه کتاب را از ملزومات تولید آثار عاشورایی قرن 21 خواند و گفت: توجه به نوع قلم و ارایه آثار و طرح‌هایی که جوانان بیشتر از آن استقبال می‌کنند، می‌تواند از دیگر مولفه‌های تولید کتاب‌های پر مخاطب و اثرگذار این حوزه باشد.
حاجی‌پروانه پرداختن به لایه‌های درونی واقعه کربلا را از ضروریات تالیفات کنونی در مواجهه با شبهات این حوزه دانست و توضیح داد: یکی از شیوه‌های توجه عمیق به واقعیت حماسه کربلا، پرداختن به ابعاد شخصیتی حماسه‌سازان این واقعه و حتی دشمنان آن‌هاست. شاید کمتر کسی بداند که سپاه یزید و عمر سعد نماز صبح روز عاشورا را به جماعت خواندند. باید برای مواجهه با شبهات این حوزه بیان کنیم که آن‌ها با وجود آن که شر مطلق بودند اما پوسته دین را رعایت می‌کردند. باید در آثارمان بگوییم فردی مانند زهیر که در ادامه راه به امام حسین(ع) پیوست، یکی از افراد سپاه معاویه در جنگ صفین بود که در دیدار با سومین پیشوای شیعیان(ع) و گفت‌وگو با ایشان دچار انقلاب درونی شد و در همراهی با سپاه ایشان به شهادت رسید.
این محقق روزنامه‌نگار یادآور شد: تصور می‌کنم چنین معرفی‌هایی از شخصیت‌هایی که نسبت به آن‌ها غافل بوده‌ایم بیشتر می‌تواند پاسخگوی نیاز نسل جوان امروز باشد و به بهتر بیان شدن واقعه عاشورا کمک کند.
وی به سایر محققان و مولفان این حوزه پیشنهاد کرد: احساس می‌کنم تکیه بر مقاتل و اسناد معتبر حماسه عاشورا کمک می‌کند تحریفات وارده بر این حوزه به فراموشی سپرده شوند و علاوه بر آن تمامی مخاطبان نیز با واقعیت ماجرای عاشورا و قیام امام حسین(ع) آشنا شوند.
این نویسنده اغراق‌های فراوان، تکیه صرف بر جنبه‌های احساسی این حماسه تاریخی و تاکید بر جنبه‌های درام آن بدون استناد به منابع متقن و منطقی را از جمله آسیب‌های مکتوبات عاشورایی یاد کرد.
جمعه ۲۶ آبان ۱۳۹۱ - ۱۰:۰۰
نظر شما