مهدی نورمحمدی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره چرایی تالیف این کتاب گفت: تئاتر و سینما در قزوین از سابقه‌ مناسبی برخوردار است، اما با وجود اين هیچ‌گونه تحقیق و پژوهشی در این باره منتشر نشده بود و این کتاب در واقع نخستین پژوهش مستقل و گسترده درباره تاریخ تاتر و سینما در قزوین از دوران صفویه تا پیروزی انقلاب اسلامی به حساب می‌آید.

وی افزود: این کتاب در 6 فصل تنظیم شده است که پنج فصل‌اش مربوط به تئاتر و یک فصل هم به سینما اختصاص دارد. من در این کتاب به نحوی به بررسی ریشه‌های تئاتر در قزوین هم پرداخته‌ام. تئاتر به مفهوم آن‌چه در غرب مرسوم است، شروع‌اش در قزوین از سال 1302 است و ما در قبل از آن صرفا نمایش داشتیم.

نورمحمدی در ادامه با بیان این نکته که تئاتر با نمایش تفاوت دارد، گفت: فصل نخست کتاب درباره نمایش در قزوین دوره صفویه است. قزوین به هر حال نزدیک به نیم قرن پایتخت شاهان صفوی بوده است. نمایش‌های این دوره تحت حمایت همین شاهان برگزار می‌شد. نمایش‌های این دوره به سه قسمتِ نمایش‌های اهل بازی مثل حیوان‌بازی، چوگان بازی، نمایش‌های اهل زور و پهلوانی مثل کشتی‌گیری، قپق اندازی و چوگان بازی و نمایش‌های اهل سخن که شامل شاهنامه‌خوانی، نقالی و نمایش‌هایی از این دست، تقسیم می‌شدند.

نورمحمدی گفت: جالب است بیان کنم که این نمایش‌ها در میدان سعادت آباد قزوین برگزار می‌شد که این میدان منبع الهام شاه‌عباس برای ساخت میدان نقش جهان اصفهان بود. البته امروزه از میدان سعادت قزوین خبری نیست.

این محقق در ادامه به بخش‌های دیگر کتاب اشاره کرد و گفت: فصل دوم این کتاب به تئاتر و نمایش در دوره قاجار می‌پردازد. شاخص‌ترین وجه نمایشی در این دوره تعزیه است و شهر قزوین یکی از مهم‌ترین کانون‌های تعزیه خوانی بوده است. مشهورترین این تعزیه‌خوان‌ها ملاعبدالکریم جناب قزوینی، یکی از مشهورترین چهره‌های موسیقی در دوره قاجار و استاد آواز، اقبال آذر است؛ البته چهره‌های دیگری هم چون ابوالحسن اقبال آذر و میرزا حسن ثقفی، نیز در این دوره حضوری جدی دارند.

نورمحمدی گفت: دیولافوآ در سفرنامه خود اشاره می‌کند که تعزیه‌ای در قزوین دیده است. در ادامه این بخش تکیه‌های اجراهای تعزیه نیز نام برده شده و به محل آن‌ها اشاره می‌شود، چرا که بسیاری از این تکیه‌ها امروزه از بین رفته‌اند. همچنین در این بخش‌ به دیگر وجوه نمایشی چون بالماسکه، سیرک، تاتر سنتی روحوضی، معرکه، شمایل‌گردانی، شاهنامه‌خوانی، نقالی و شهر فرنگ در دوره قاجار اشاره می‌شود. در این زمان البته روس‌ها و ارامنه‌ای که در قزوین ساکن بودند در بین خودشان تئاترهای به سبک غربی اجرا می‌کردند. من به شواهدی از این اجراها در کتاب اشاره کرده‌ام.

نورمحمدی در توضیح دیگر بخش‌های کتاب، گفت: فصل سوم کتاب، به تشریح تئاتر نوین در قزوین از سال 1302 تا پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی می‌پردازد. همچنین سالن‌های اجرای تئاتر در قزوین و تاریخچه تأسیس رادیو در قزوین در سال 1338 نیز در این فصل شرح شده است. من در این فصل بریده‌هایی از روزنامه‌های آن زمان را نیز آورده‌ام. در فصل چهارم، یک متن نمایشی قدیمی به نام نمایشنامه «شاه عباس کبیر» را که در سال 1303 خورشیدی توسط انجمن پرورش در سالن شهرداری قزوین اجرا شده، آورده‌ام. این نمایشنامه 20 پرده دارد و طولانی است.

وی افزود: در فصل پنجم کتاب به زندگی و آثار هنرمندان قدیمی سینما و تاتر قزوین همچون سید یوسف خاکپور، احمد آقالو، حسن شیخ الاسلامی، عباس امیر غیاثوند، سیروس امیر غیاثوند، ابراهیم فرخ‌منش، احمد میرفخرایی، محمد ساربان، غلامحسین لطفی، احمد مولاوردی خانی و تنی چند دیگر، پرداخته شده است. فصل ششم نیز به تشریح تاریخچه ورود سینمای صامت به قزوین و فیلم‌های پخش شده در قزوین در دوره رضا خان پهلوی، اختصاص دارد.

نورمحمدی در پایان گفت: یکی از ویژگی‌های مهم این اثر پژوهشی، بهره‌مندی از مطبوعات کمیاب و قدیمی همچون رعد، نصیحت و بازپرس و استفاده از اسناد و عکس‌هایی است که پیش‌تر در جایی منتشر نشده بود. همین مساله باعث پیدا شدن حلقه‌های مفقوده‌ای از تئاتر قزوین مابین سال‌های 1300 تا 1340 خورشیدی شده است.

انتشارات سایه‌گستر، کتاب «تاتر و سینما در قزوین» نوشته مهدی نورمحمدی را در شمارگان سه هزار نسخه، 336 صفحه و هشت هزار و 500 تومان در دسترس علاقه‌مندان قرار داده است. نورمحمدی کتاب «نامه‌های عارف قزوینی» را در نوبت نشر انتشارات نگاه دارد.

به قلم نورمحمدی پیشتر کتاب «سرآغاز عکاسی در قزوین» منتشر شده است.