به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، ایستگاه‌های متروی تهران به دلیل قرار گرفتن در مسیرهای اصلی و پر تردد شهری، روزانه محل گذر هزاران نفر از افراد مختلف با سلیقه‌ها و نیازهای گوناگون‌اند که این امر باعث به وجود آمدن فروشگاه‌ها و غرفه‌های زیاد در داخل و خارج ایستگاه‌های مترو شده است. یکی از این فروشگاه‌ها که در چند سال اخیر شکل قابل توجهی به خود گرفته، غرفه کتاب در مترو است. این گزارش به نحوه فروش، شرایط عرضه کتاب و موضوع‌هایی مرتبط با فروش کتاب در ایستگاه‌های متروی هفت‌تیر و شهید نواب صفوی می‌پردازد. 

متصدی فروش کتاب در ایستگاه متروی هفت‌تیر گفت: با توجه به فعالیتی که در غرفه‌های مختلف متروی تهران داشته‌ام ایستگاه هفت‌تیر یکی از اصلی‌ترین و اساسی‌ترین مکان‌ها در عرضه و فروش کتاب در ایستگاه‌های مترو به شمار می‌آید.
 
فرهاد شجاعی ادامه داد: به دلیل همجواری ایستگاه هفت‌تیر با محل بورس پوشاک زنانه و همچنین سازمان‌های تجاری و اداری شهر تهران، بیشتر مخاطبان ما را بانوان تشکیل می‌دهند.

متصدی فروش کتاب در ایستگاه متروی هفت‌تیر بیان کرد: این امر موجب شده است که فروش کتاب‌های مرتبط با آشپزی، خانه‌داری، زناشویی، روانشناسی و تربیت کودک بیشتر از کتاب‌های دیگر با استقبال مواجه شود.

وی در ادامه با بیان این مطلب که شرایط محیطی، فرهنگی و کاربری منطقه نقش به‌سزایی در نوع کتاب‌های عرضه شده و در نهایت میزان فروش دارد، افزود: به طور مثال عرضه کتاب در ایستگاه متروی شهید بهشتی که به عنوان منطقه‌ای اداری محسوب می‌شود بیشتر محدود به کتاب‌های اقتصادی و روانشناسی مدیریتی است. 

شجاعی با اشاره به میزان فروش روزانه خود گفت: به طور متوسط روزانه نزدیک به 200 هزار تومان از فروش کتاب حاصل می‌شود که این امر در شرایطی است که کمترین قیمت کتاب با بهای 700 تومان و بیشترین قیمت با بهای 16 هزار تومان به ترتیب به کتاب‌های کودک و روانشناسی (کسب ثروت) اختصاص دارد.

وی همچنین به میزان فروش غرفه‌های همجوار کتابفروشی اشاره کرد و ادامه داد: این درحالی است که فروشگاه‌های همجوار با غرفه کتاب در این ایستگاه ‌مانند فروشگاه عطر و مواد غذایی به طور متوسط روزانه نزدیک به 400 هزار تومان فروش دارند.

این کتابفروش در پاسخ به این سوال که چه موضوعی باعث شده است آمار فروش کتاب نسبت به اقلام و اجناس دیگر شرایط مطلوبی نداشته باشد، گفت: به نظر من این موضوع دربردارنده جایگاه و ارزش کتاب و مطالعه در فرهنگ جامعه است و ریشه در فرهنگ خانواده‌ها، بی‌توجهی مسوولان و متولیان آموزشی و تربیتی دارد.
 
شجاعی درباره محتواي كتاب‌ها و چگونگي انتخاب مخاطبان افزود: برخی افراد نمی‌دانند که به چه نوع کتابی نیاز دارند. فرد در طی یک واکنش، حال چه از نظر آگاهی و یا انگیزه‌ اقدام به خرید کتاب می‌کند اما زمانی که پی‌ می‌برد محتوای کتاب، همانی نبوده که انتظارش را داشته، آن را رها می‌کند و این امر باعث دلسردی و بی انگیزگی در فرد می‌شود. 

وی در پاسخ به این سوال که چه معیاری برای انتخاب کتاب برای عرضه وجود دارد، گفت: بیشتر کتاب‌هایی که در ایستگاه‌های مترو عرضه می‌شود در سال‌های قبل، در نمایشگاه‌های کتاب مورد استقبال قرار گرفته‌اند و یا در ایستگاهای دیگر مترو فروش خوبی داشته‌اند. 

متصدی فروش کتاب در مترو با اشاره به این که عرضه و فروش کتاب در مترو یک حرکت مثبت در ترویج فرهنگ کتابخوانی است، افزود: این اقدام افزون بر معرفی کتاب‌های مطلوب و پر‌کاربرد موجب ایجاد انگیزه در بین مراجعه‌کنندگان می‌شود.

وی گفت: عرضه کتاب در معابر پر ازدحام به ویژه در فروشگاه‌های بزرگ و ایستگاه‌های مترو، می‌تواند علاوه بر ایجاد فرصت کسب و کار، ذهنیت و انگیزه‌ای برای افراد به وجود آورد و مردم را ترغیب به تهیه کتاب در کنار دیگر نیازهای روزمره‌ کند.

شجاعی با بیان این مطلب که نهادهای فرهنگی نقش به‌سزایی در ترغیب فرهنگ کتابخوانی دارند، افزود: در حیطه فعالیت کاری ما امور فرهنگی مترو می‌تواند با تخصیص مکانی مطلوب برای غرفه‌داران کتاب، شرایط مناسبی را برای فروش کتاب فراهم کند چرا که مکان و موقعیت دیداری فروشگاه کتاب از اهمیت بالایی برخوردار است.

مرتضی دهقانی، کارمند 34 ساله دارای تحصیلات فوق دیپلم حسابداری که از بازدیدکنندگان و خریداران کتاب از این نمایشگاه بود با بیان نقش غرفه‌های عرضه کتاب در مترو گفت: راه‌اندازی غرفه‌های عرضه کتاب در مترو یک اقدام مثبت و  قابل تحسین است که در سال‌های اخیر شکل قابل توجهی به خود گرفته است. این امر می‌تواند باعث ترغیب مراجعه‌کنندگان به خرید کتاب شود.

وی با اشاره به ضعف‌ها و کاستی‌های عرضه کتاب در مترو از دید یک مخاطب افزود: یکی از کاستی‌هایی که در این غرفه یا در فروشگاه‌های دیگر کتاب در مترو به چشم می‌خورد محدود شدن منابع کتاب‌های عرضه شده به چند کتاب با موضوع خاص است.

این مخاطب گفت: بیشتر کتاب‌ها با یک موضوع و از یک نویسنده است که این امر باعث محدود کردن دید مخاطب در انتخاب کتاب می‌شود.

دهقانی افزود: برخی از این کتاب‌ها هم یا از نظر محتوایی شبیه به هم و یا متناسب به قیمت بالایی که دارند، دربردارنده مفاهیم مطلوب و پرکاربرد نیستند و بیشتر جنبه معرفی نویسندگان را دارد.

وی بیان کرد: کتاب‌های عرضه شده اغلب قیمت بالایی دارند که بهتر بود کتاب‌هایی برای عرضه انتخاب می‌شد که با توجه به کارایی و حجم اطلاعات، از قیمت‌های پایین و معمولی برخوردار باشد تا مخاطبان زیادی از این آثار استفاده کنند.

استقبال از کتاب‌های تاریخی و روانشناسی در مترو نواب

متصدی فروش کتاب در ایستگاه متروی نواب صفوی که نزدیک به یک سال سابقه در فروش کتاب دارد، گفت: در این غرفه افزون بر کتاب‌های روانشناسی که بیشترین سهم از کتاب‌های موجود را به خود اختصاص داده است، کتاب‌هایی در حوزه‌های کودک و نوجوان، شعر و ادبیات، تاریخ و جامعه‌شناسی، کمک آموزشی، دین و عرفان و نرم‌افزار به فروش می‌رسد.

خوش‌اخلاق ادامه داد: در فواصل مختلف سال تعداد مراجعه‌کنندگان متفاوت است و این مساله به میزان حضور و استفاده عموم مردم از مترو بستگی دارد.

وی با بیان این‌که نوجوانان و جوانان بیشترین سهم از مراجعه‌کنندگان را به خود اختصاص داده‌اند، افزود: بیشترین فروش ما در حوزه کتاب‌های روانشناسی و تاریخ صورت می‌گیرد که با توجه به کمبود کتاب در حوزه تاریخ در ماه‌های گذشته با مشکلاتی در این زمینه مواجه شده‌ایم. 

این کتابفروش در پاسخ به این سوال که استقبال مردم از خرید کتاب و محصولات فرهنگی چگونه است، گفت: با توجه به گستردگی جمعیت در جامعه امروزی و افزایش سطح علمی افراد در کشورمان استفاده از محصولات فرهنگی به ویژه تهیه و مطالعه کتاب به عنوان یک اصل در سطح مناسبی قرار نگرفته است.

وی ادامه داد: در بسیاری مواقع شاهدیم که مردم در مخارجشان به کالاهای غیر‌اساسی توجه ویژه نشان می‌دهند اما زمانی که صحبت از خرید کتاب به میان می‌آید با وسواس و بهانه‌گیری‌های غیر متعارف از خرید کتاب شانه خالی می‌کنند و بهانه گرانی آن را می‌گیرند. 

خوش‌اخلاق تبلیغات و معرفی کتاب در ایستگاه‌های مترو را از راه‌های ترویج فرهنگ کتابخوانی عنوان کرد و افزود: عرضه کتاب در مترو با توجه به میزان گستردگی آن و نیز ازدیاد مراجعه‌کنندگان در مقاطع مختلف می‌تواند به عنوان یک پایگاه، نقش به‌سزایی در فرهنگ کتابخوانی داشته باشد.

وی در پاسخ به این پرسش که به عنوان یک کتابفروش چقدر از زمان خود را صرف مطالعه می‌کنید، بیان کرد: با توجه به علاقه شخصی به امر مطالعه و فهم این مطلب که مطالعه می‌تواند در برقراری ارتباط با مخاطب و نیز یاری رساندن به آن‌ها در انتخاب کتاب مورد نیاز کمک بسیاری کند، در زمان‌های بیکاری مطالعه می‌کنم اما به دلیل مشغله کاری کمتر به مطالعه می‌پردازم.

خوش‌اخلاق در پایان سخنانش با اشاره به چگونگی فعالیت در محیط مترو گفت: به دلیل تنوع افراد و مراجعه‌کنندگان در محیط مترو و نیز همکاری مناسب کارکنان مترو، فضای مناسبی برای فعالیت در حوزه کتاب به وجود آمده است.