به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، یکصدوهفتادوهشتمين شماره ماهنامه «کتاب ماه کلیات: اطلاعات، ارتباطات و دانش» ماهنامه نقد و بررسي تخصصي كتاب‌هاي حوزه اطلاعات، ارتباطات و دانش‌شناسي در آستانه مهرماه منتشر شد.
در سخن نخست این ماهنامه، دکتر داریوش مطلبی به موضوع «مطالعات بين‌رشته‌اي» پرداخته است.
وي در اين مطلب مي‌نويسد: «نگاهي به تاريخ علم نشان مي‌دهد در گذشته تمام علوم(فلسفه، طب، نجوم، شيمي و ...) در شخص جامع‌العلومي كه فيلسوف ناميده مي‌شد، جمع بود. با گذشت زمان، توسعه زندگي اجتماعي و پيچيده‌شدن نيازهاي جوامع، شاخه‌هاي دانش از هم فاصله گرفتند و تخصص‌هاي مختلف شكل گرفت. در نتيجه تخصصي شدن علوم و شكل‌گيري حوزه‌هاي دانشي جديد، ديگر كسي نمي‌توانست در حوزه‌هاي مختلف، جامع‌الاطراف باشد. با ورود به عصر صنعت، شاخه‌هاي مختلف علوم بيش از پيش از هم فاصله گرفتند و ارتباط كمتري بين آنها باقي ماند و دانش‌پژوهان و دانشجويان تنها مي‌توانستند در حوزه‌اي خاص دانش بيندوزند و در ساير حوزه‌ها نيازمند دانش ديگران بود.»
در بخش نقد و بررسي كتاب‌هاي فارسي اين شماره از ماهنامه، كتاب «فرهنگ جامع كتابداري و اطلاع‌رساني» توسط محمد هدايي نقد و بررسي شده است.
وي در مطلبش بيان مي‌كند: «كار فرهنگ‌نويسي در كشور ما كار سختي است، به‌ويژه اگر پيش از يك اثر جديد، حدود بيست و چند كار مرتبط وجود داشته باشد و گردآورنده يك فرهنگ تازه بخواهد بگويد كه كارش از بقيه كارها جلوتر است. كتاب فرهنگ جامع كتابداري و اطلاع‌رساني حداقل از لحاظ تعداد واژگان از اسلاف خود جلوتر است. دومين امتياز كتاب، عبارت «جامع» آن است كه البته خيلي هم جامع نيست ولي اگر كمي با تساهل جامعيت آن را بپذيريم با توجه به فهرست منابعش مي‌توان آن را در واقع «جامع واژگان ده فرهنگ و اصطلاحنامه و دانشنامه كتابداري پيشين ايران اعم از تاليف و ترجمه» شمرد.»
وي در نقد كتاب نيز نكاتي را يادآوري مي‌كند و مي‌نويسد: «تعيين و بيان خط مشي و سياست انتخاب مدخل‌ها، تعيين منشا كاربردي واژه‌ها و اصطلاحات، ذكر منبع متني/ وام‌گيري معادل فارسي واژه، كمبود بخش فارسي - لاتين در فرهنگ و ... از جمله نكاتي است كه بايد در كتاب بازنگري شود.»
«اطلاعات پروژه‌هاي فني و عمراني» نيز عنوان كتابي است كه عباس گيلوري آن را نقد و بررسي كرده است. وي در مطلب خود مي‌نويسد: «اين كتاب در قطع وزيري كوچك و با جلد شوميز ساده منتشر شده است. گرچه طرح روي جلد، نمايي رايانه‌اي و به نوعي ماهواره‌اي از فضايي شهري ارايه مي‌دهد و به اين طريق قصد دارد محتواي اثر را كه همان پروژه‌هاي عمراني است به ذهن متبادر كند، اما مبهم است و بيشتر گراف‌هاي چندبعدي رايانه‌اي را تداعي مي‌كند نه پروژه‌هاي عمراني و فني را. دو مفهوم مهم در عنوان اثر يعني ذخيره و سازماندهي و مفهوم محتوايي و اصلي اثر يعني طرح نيز در طرح روي جلد مغفول مانده‌اند.»
وي در بخش ارزيابي محتواي اثر بيان مي‌كند: «بديهي است تدوين استاندارد يا طراحي الگو براي دو امر مهم سازماندهي و ذخيره داده‌ها يا اطلاعات كتابشناختي منابع، حتي به‌طور محدود و در جامعه‌اي خاص از منابع و به صورت الگو نيز اقدامي بسيار دشوار است. طراحي و توسعه استانداردها عموماً فعاليتي گروهي است و در بسياري از موارد به عزم ملي يا فراگروهي نياز دارد. با توجه به ضرورت احاطه و دانش موضوعي مختلف در تدوين نظام‌هاي سازماندهي و ذخيره عموماً به گروهي از متخصصان در حوزه‌هاي مرتبط براي تدوين اين نظام‌ها نياز است. گام نهادن نويسندگان اثر در راه تدوين الگوي ذخيره و سازماندهي اطلاعات بسيار ستودني است.»
عليرضا بهمن‌آبادي نيز در نقد و بررسي كتاب «استادن و نااستادانم» مي‌نويسد: «كتاب را مي‌توان به نوعي خود سرگذشتنامه دانست؛ خود سرگذشتنامه كه نه به كليت زندگي مولف بلكه به برش‌هاي خاص زندگي او كه حول محور موضوعي معين -يعني آموزش- مي‌چرخد، مي‌پردازد. در واقع محتواي كتاب شكل خاصي از انتقاد به نظام آموزشي كشور است.»
سعيد اسدي نيز در مطلب ديگري كتاب «تعامل آشنايي با علم سنجي» را بررسي كرده است. وي در مقدمه مطلبش مي‌نويسد: «فنون كتاب‌سنجي كه با هدف بررسي كمي مجموعه منابع كتابخانه‌اي به وجود آمدند به مرور زمان در قالب مطالعات علم‌سنجي، اطلاع‌سنجي و وب‌سنجي تكامل و تحول يافتند. رشد توليدات علمي رقابتي شدن انتشارات مقالات در نشريات و كنفرانس‌هاي معتبر و نيز توجه دولت‌ها به توسعه علم، نوآوري و فناوري باعث شد تا پژوهشگران و داشنمنداني از رشته‌هاي مختلف به ويژه علوم كتابداري و اطلاع‌رساني به مطالعه روند كيمي و كيفي رشد توليدات علمي توجه كنند.»
«فهرست كتاب‌هاي فارسي چاپ شده» نيز عنوان كتابي است كه فريد قاسملو آن را معرفي كرده است.
كتاب «كاربرد پايگاه‌هاي اطلاعاتي جي.سي.آر در مورد مطالعات علم سنجي» را نيز سعيد فارسي نقد و بررسي كرده است.
مولف درباره ويژگي‌هاي مهم اين اثر مي‌نويسد: «امروزه توجه به امر استناد در آثار پژوهشي يكي از بديهيات به‌شمار مي‌آيد. حتماً در اين كتاب كه نويسندگان سعي دارند به بررسي پايگاهي بپردازند كه به‌طور تخصصي با تحليل استنادي سر و كار دارد، رعايت استناد به متون بايد با دقت بيشتري مورد توجه قرار مي‌گرفت.»
اما مهران آشوري در بخش ديگري از اين بخش كتاب «دموكراسي و خبر» را مرور مي‌كند. وي درباره اهميت ترجمه اين كتاب مي‌نويسد: «ترجمه اين كتاب از چند جهت اهميت دارد؛ يكي اين‌كه اين نخستين كتابي است كه از هربرت گنز به فارسي ترجمه شده است. دوم اين‌كه اين كتاب منبع درسي اصلي يا فرعي سودمند براي دانشجويان مقاطع مختلف تحصيلي است.»
«هويت‌هاي پايدار» نيز عنوان اثر ديگري است كه داريوش مطلبي آن را نقد كرده است.
آخرين مطلب اين بخش از ماهنامه نيز به مرور كتاب «نظريه‌هاي جامعه اطلاعات» توسط محمود بابايي اختصاص دارد.
وي درباره اين كتاب مي‌نويسد: «كتاب جامعه اطلاعاتي اثري جامع براي انديشه‌ورزان و پژوهندگان علاقه‌مند به حوزه‌هاي جامعه‌شناسي فناوري، آينده‌پژوهي و ارتباطات اجتماعي است.»
در بخش شايسته ترجمه این شماره از نشریه نيز سه كتاب «كتابخانه‌هاي دانشگاهي و فرهنگ دانشجويي: آنچه اكنون مي‌دانيم»، «كاربران اطلاعات و كاربرد‌پذيري در عصر ديجيتال» و «راهنماي آموزش و سواد اطلاعاتي: 101 نكته كاربردي» توسط يزدان منصوريان بررسي شده است.
در بخش مقالات عناويني چون «نرم‌افزارهاي اجتماعي: ابزارهايي براي ارايه اطلاعاتي آسان و بي واسطه به كاربران كتابخانه‌ها و مراكز اطلاع‌رساني»، «بازار مشاغل در اقتصاد نوين اطلاعات»، «مميزي دانش: ابزاري براي پياده‌سازي موفقيت‌آميز مديريت دانش در سازمان‌ها» و «كاربرد شبكه‌هاي موقت سيار در كتابخانه‌ها» منتشر شده است.
در بخش همايش‌هاي پيش رو، نيز «معرفى همايش‌هاى بين‌المللى حوزه علوم كتابداري و اطلاع‌رساني» نوشته شیما مرادی و رقیه قربانی بوساری درج شده است.
در بخش گزارش نيز مطلبي با عنون پژوهش‌هاي دانشگاهي در حوزه علوم كتابداري و اطلاع‌رساني نوشته حامد عليپور حافظي منتشر شده است.
در ماهي كه گذشت و چكيده انگليسي در انتهای این مجله از آخرين مطالب اين شماره است.
كتاب ماه کلیات، ماهنامه‌اي است كه با هـدف اطلاع‌رسانـي و نقد و بررسي كتاب‌هاي منتشـر شده در كـشـور از سوی خانه کتاب منتشـر مي‌شـود و مطالب شامل نقد و بررسی و درج مشخصات کامل کتابهای منتشر شده با موضوع کلیات مشتمل بر کتابشناسیها، علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی، رسانه‌های خبری، روزنامه‌نگاری، نشر، نسخ خطی و غیره است.
هـمچنيـن فـهـرسـت كتـابـ‌هاي مـنـتـشـر شـده در هــر مـاه به هــمـراه تـصــاويـر روي جـلـد و معـرفي كـوتاهي از اكثر كتاب‌ها بر اساس رده‌بندي دهدهي ديويي در داخل لوح فشرده ارايه مي‌شود.
سه‌شنبه ۲۸ شهریور ۱۳۹۱ - ۱۴:۳۱
نظر شما