به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، جلسه نقد و بررسی کتاب «سنگ نوشته‌های کوفی، میراث فرهنگ جهانی» عصر دیروز اول شهریور با حضور بهرام کلهرنیا، پاتریک رینگن‌برگ، حمیدرضا قلیچ‌خانی و سید محمدوحید موسوی جزایری، نویسنده کتاب، در سرای اهل قلم برگزار شد. 

بهرام کلهرنیا، گرافیست و محقق هنر در این جلسه گفت: من کار آقای موسوی جزایری را ستایش می‌کنم. پژوهش روی این موضوع و حوزه کاری بسیار سخت و طاقت فرساست، به ویژه در روزگاری که پژوهش‌ها حتی پیش از شروع محدودیت‌های بسیاری از جمله منابع، محدودیت نبودن تفکر علمی و  آموزش‌ها بنیادین برای پژوهنده و بسیاری از محدودیت های دیگر سر راه پژوهشگر قرار می‌گیرد. 

وی افزود: کتاب‌هایی از جنس این کتاب باید از طرف مراکز علمی و فرهنگی و به ویژه فرهنگستان‌ها حمایت شود. ما گره‌های کور تاریخی و فرهنگی بسیار پرشماری داریم. همیشه چشم ما به دست دیگران بوده که بیایند و پژوهش کنند و بعد به ما بگویند که ما ـ یعنی ایرانی‌ها ـ چه کسانی بودیم و از کجا آمدیم. معدود افرادی ایرانی که دارای لیاقت‌هایی در این زمینه بودند، دنبال پژوهش‌هایی رفتند، اما در نیمه راه کار آن‌ها فراموش و گم شد و یا این‌که در چاپخانه‌ها سوخت. 

این مدرس دانشگاه در ادامه گفت: پژوهشگران ما همیشه به دلایلی که تاریخ باید توضیح بدهد، دیوارهایی در مقابلشان داشتند که مانع ادامه راه آن‌ها بوده است. موسوی جزایری سال‌ها در گورستان‌ها روی سنگ مزارها تحقیق کرده است و یکی از منابع مهم سنگ شناسی همین گورستان‌هاست. گورها دارای نشانه‌ها، عناصر و رمزهایی هستند که در یک پیمان هستی‌شناسانه انسانی این رمزها را مالک شدند و حمل می‌کنند. 

کلهرنیا در ادامه با اشاره به این نکته که حجم بسیاری از خط‌های کوفی روی سنگ قبرهای قدیمی یافت می‌شود گفت: گورنگاشته‌ها، رمزنگاره‌های اصیل و ارجمندی هستند، حاوی کلیدهایی بسیار پیچیده برای فهم نکات پنهان شده تاریخ و فرهنگ. ما در فرهنگ ایرانی – اسلامی حجم بسیاری از نشانه‌ها و رمزگان‌های فرهنگی را روی گورها ثبت کردیم، بر این اساس می‌توان گفت که گورها کتابخانه‌های بزرگی هستند. 

همچنین نویسنده کتاب «سنگ نوشته‌های کوفی، میراث فرهنگ جهانی» در این جلسه گفت: من از حدود 20 سال پیش شروع به پژوهش روی خط کوفی کردم. در پژوهش‌ها متوجه شدم که ظرفیت خط کوفی بیش از آن است که بتوان در کتابی جامع آن‌را بررسی کرد، بر این اساس تصمیم گرفتم شاخه‌های مختلف خط کوفی را به اقلامی که در جهان کوفی‌نویسی وجود داشته، تقسیم و به طور تخصصی بر این شاخه‌ها کار کنیم. 

وی افزود: جلد نخست کتاب خط و خوشنویسی مربوط به خط کوفی و تحلیل انواع آن بود. علاوه بر خط کوفی اولیه که اصیل‌ترین و رایج‌ترین شیوه نوشتاری در جهان‌ کوفی‌نویسی است، اقلام دیگری هم وجود داشت که عمدتا گرایش‌های ترسیمی در آن‌ها قابل ملاحظه است. سکه‌ها، سنگ‌ها و بخشی از سفالینه‌ها، آثار چوبی و کتیبه‌ها مهمترین اقلامی هستند که در جهان کوفی‌نویسی ترسیمی رواج پیدا کرده‌اند و من در این کتاب همه این آثار را معرفی و تحلیل کردم. 

در ادامه جلسه پاتریک رینگن‌برگ، استاد دانشگاه لوزان سوییس و محقق در زمینه هنرهای اسلامی درباره کتاب گفت: «سنگ نوشته‌های کوفی، میراث فرهنگ جهانی» کتاب قابل توجهی است که به زمینه‌های کمتر شناخته شده‌ای در هنر اسلامی پرداخته است. 

وی افزود: از نگاه تصویرشناسی این کتاب بسیار غنی است و من فکر می‌کنم این بسیار مهم است که ما این آثار را به عنوان آرشیو نگاه داریم، چرا که متاسفانه عموم آثار فرهنگی و هنری باقیمانده از اعصار قبل، اکنون در ایران در حال از بین رفتن است و معلوم نیست چرا کسی از این نابودی جلوگیری نمی‌کند. 

رینگن‌برگ در ادامه با اشاره به این نکته که نویسنده و محقق این کتاب یک خوشنویس است، گفت: به نظر من بسیار مهم است که خود خوشنویس‌ها به این مساله بپردازند و ابعاد آن‌را روشن کنند، چرا که تاکنون صرفا باستان‌شناس‌ها و محققان تاریخ هنر به این حوزه پرداخته بودند. 

این محقق در ادامه گفت: با وجود تمام خوبی‌ها و نکات مثبت، این کتاب خالی از اشکال نیست، به عنوان مثال ارجاعات کتاب ضعف دارد، چرا که نویسنده بسیاری از نکات را به تحقیقات خود ارجاع می‌دهد، اما این تحقیقات در کتاب به طور دقیق نشان داده نشده است و مخاطب دوست دارد آن‌ها را بداند. کتاب بیشتر کلی‌گو است و به نظر من اگر جزییات تصویرها نیز دقیق‌تر مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گرفت، سطح علمی کتاب بسیار بالاتر می‌رفت. 

حمیدرضا قلیچ‌خانی، خوشنویس و محقق حوزه هنر گفت: بسیاری از دریافت‌ها و پژوهش‌های ما در دوران معاصر مبنی بر متونی است که سهو‌ها و غلط‌هایی در آن وجود داشته است. به عنوان مثال منسوب کردن ابداع خط کوفی به حضرت امیرالمومنین امام علی(ع) در حالی است ‌که این خط بنا به پژوهش‌ها به دست امام و شاگردانش زیباتر شده و نه این‌که ابداع شده باشد. من به تمام پژوهشگران توصیه می‌کنم با تکیه بر منابع گذشته این اطلاعات را بازبینی کنند و دقیق‌تر از پیش مورد توجه قرار بگیرد. 

وی افزود: نویسنده این کتاب از معدود خوشنویسان پژوهشگران عصر حاضر است. جز سیدمحمد وحید موسوی جزایری در ایران و جغرافیای ایرانی کسی نیست که چند تالیف درباره یک موضوع و آن هم خط کوفی داشته باشد. معمولا پژوهشگران در موضوعی یک کتاب منتشر می‌کنند و  سراغ موضوعی دیگر می‌روند. امتیاز کتاب در این است که هنرمند و پژوهشگر با هم تلفیق شده‌اند. در جای جای کتاب نظرهایی دیده می‌شود که این نظر رادر کتاب‌های دیگر که صرفا تاریخ خط کوفی را بیان کرده اند، نمی‌توان پیدا کرد. 

این مدرس دانشگاه در ادامه گفت: کتاب نخست نویسنده کتاب تک جلدی «دانشنامه خط کوفی» بود، اما اکنون پژوهش‌های ایشان به قدری پخته شده است که به گمان اگر بخواهد دوباره این دانشنامه را منتشر کند باید یک مجموعه 30 جلدی کار کند. همچنین توانایی موسوی جزایری در خواندن و نوشتن خط کوفی به پژوهش او اعتبار خاصی می‌بخشد و مخاطب اطمینان بسیاری به محتوای کتاب و دقیق بودن آن از منظر علمی، پیدا می‌کند. 

جلسه نقد و بررسی کتاب «سنگ نوشته‌های کوفی، میراث فرهنگ جهانی» عصر دیروز از ساعت 17 تا 19 و 30 دقیقه با حضور سید محمد وحید موسوی جزایری، بهرام کلهرنیا، پاتریک رینگن‌برگ و حمیدرضا قلیچ‌خانی در سرای اهل قلم برگزار شد. 

کتاب دو زبانه «سنگ نوشته‌های کوفی، میراث فرهنگ جهانی» نوشته سید محمدوحید موسوی جزایری و همکاران، به همراه نوشتارهایی از بهاالدین خرمشاهی، علی ایمانی و فاطمه دانش یزدی به همت انتشارات کتاب آبان در 252 صفحه و 207 صفحه تصویر تمام رنگی به بهای 30 هزار تومان منتشر شده است.