به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، این نشست با حضور رمضان زین‌العابدینی، میرحسین ولوی و حسین خسروی یکشنبه 4 تیرماه، به دبيري خدیجه معصومی در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد.
دکتر زین‌العابدینی، مدرس تاریخ اسلام، در این نشست با اشاره به برخی نقاط ضعف کتاب «تاریخی‌نگری و دین» در بخش ویراستاری فنی گفت: برخی ارجاع‌های انگلیسی متن در پانویس بیان نشده‌اند. علاوه بر این برخی غلط‌های تایپی در متن وجود دارند، حیف است کتابی به این ارزشمندی، از نظر ادبی ضعیف باشد.
وی با اشاره به عبارت «حقیقت محمدیه» در متن کتاب اظهار کرد: ما فارسی زبانیم و در فارسی، هماهنگی صفت و موصوف از نظر مذکر و مونث وجود ندارد و بهتر بود برای حقیقت، صفت «محمدی» به کار برده می‌شد.
زین‌العابدینی با اشاره به این‌که نمی‌توان یک فکر تاریخی را محدود به زمان بروز آن کرد گفت: انسان صد سال گذشته با انسان امروزی یکسان نیست و نمی‌توان گفت سخنان صد سال پیش لزوما برای انسان امروز نیز کاربرد دارد. پس تاریخی‌نگری یعنی انسان باید در مسیر استفاده از اندیشه‌های نو گام بردارد.
این مدرس دانشگاه در ادامه با اشاره به نام کتاب «تاریخی‌نگری و دین» گفت: واژه دین بسیار کلی است و تمامی ادیان بشری و الهی را شامل می‌شود. پس عنوان «تاریخی‌نگری و دین» بسیار کلی است و خواننده گمان می‌کند قرار است این کتاب درباره تمامی ادیان صحبت کند اما این کتاب تنها به دو دین اسلام و مسیحیت پرداخته است و بهتر بود نویسنده در نام کتاب، اشاره‌ای به این دو دین می‌کرد.
مولف کتاب «تاریخ‌نگاران و مکتب‌های تاریخ‌نگاری در اسلام» ادامه داد: ما وقتی در یک اندیشه غرق می‌شویم، اندیشه‌های دیگر را نمی‌بینیم در حالی که برای نقد مسیحیت باید عینک اسلام را از چشم خود برداریم. اگر با تعصب به مسایل دینی نگاه کنیم تحقیق از نظر علمی سست خواهد شد.
زین‌العابدینی با اشاره به مقدمه کتاب اظهار کرد: در مقدمه کتاب، «مدرن» به معنای کنونی و نفی گذشته بیان شده است در حالی که اساسا «قدیم» زیربنای جدید است و نمی‌توان آن را نفی یا حذف کرد.
وی همچنین با انتقاد از بخشی از مقدمه کتاب که در آن، به «از رونق افتادن هر چیز مربوط به گذشته در زمان حال» اشاره شده است گفت: مگر می‌توان گفت ارسطو، افلاطون و... به گذشته تعلق داشته‌اند و اکنون از رونق افتاده‌اند؟ خیر، این بزرگان و دیگر اندیشمندان گذشته، همچنان پایه‌های فکری بشریت هستند.
زین‌العابدینی با اشاره به بخش دیگری از کتاب «تاریخی‌نگری و دین» که به تعریف تاریخ‌مندی پرداخته است گفت: نویسنده می‌گوید، تاریخ‌مندی کنایه از موقتی بودن و َعَرضی بودن آن شی است از این نظر که زاییده اوضاع خاص است و فراخور همان اوضاع کارآمد است و در زمان و مکان دیگر کارآمد نیست، نمی‌توان گفت نگرش ما به تاریخ این است که واقعه‌ای که در گذشته روی داده، ماهیت خود را از دست داده است.
وی ادامه داد: تاریخ، انسان‌شناسی انسان است و بیان می‌کند که انسان چه گذشته‌ای و چه اندیشه‌ای داشته است. تاریخ تنها تاریخ وقایع سیاسی نیست بلکه تاریخ فکر، علم، اندیشه، فرهنگ و نوآوری در طول زمان را نیز تاریخ می‌دانیم. این گونه نیست که یک فکر تاریخی را محدود به زمان بروز آن بدانیم.
«تاریخی‌نگری و دین» سبکی تحلیلی و پژوهشی دارد
در ادامه این نشست دکتر میرحسین ولوی، تاریخ‌پژوه، با اشاره به برخی ویژگی‌های مثبت کتاب «تاریخی‌نگری و دین» گفت: کلیات این کتاب درست است یعنی نویسنده این کتاب، مساله را درست دیده و درست تشخیص داده است و خواندن آن را توصیه می‌کنم.
وی موضوع این کتاب را از دغدغه‌های بخشی از جامعه روشنفکری دینی ایران دانست و با اشاره به اهمیت مطرح شدن موضوع این کتاب در جامعه اندیشمندان و روشنفکران دینی گفت: مطرح شدن این‌گونه موضوعات نوعی چالش و طوفان فکری ایجاد می‌کند و باعث برخورد اندیشه‌ها و آرا مي‌شود و حقایقی به دست می‌دهد که در نتیجه آنها، یک راهگشای اجتماعی رخ خواهد داد.
وی افزود: اگرچه نام کتاب «تاریخی‌نگری و دین» است اما تنها حدود یک پنجم کتاب بر این موضوع متمرکز شده است و بهتر بود به طور گسترده‌تری به این موضوع پرداخته می‌شد.
ولوی ادامه داد: برای این‌که بتوانیم درباره تاریخی‌نگری درست بحث کنیم نیازمند پیش‌نیازهایی هستیم که کاش نویسنده این کتاب توجه بیشتری به آنها می‌کرد. به عنوان مثال بحث رنسانس، پایه‌های اصلی تاریخی‌نگری است و این کتاب نیز باید بیشتر به این موضوع می‌پرداخت.
وی گفت: این کتاب با سبک تحلیلی و پژوهشی به تاریخی‌نگری می‌پردازد که این اتفاق خوبی است زیرا در جامعه ما معمولا با این‌گونه مباحث به صورت چکشی برخورد می‌شود. همچنین در نگارش این کتاب از متون معتبر و ارزشمند غربی بهره گرفته شده است.
ولوی کتاب «تاریخی‌نگری و دین» را کنکاشی در دیدگاه اندیشمندان ایرانی که مباحث تاریخی‌نگری را در جامعه ما مطرح کرده‌اند، دانست و افزود: این امر ارزشمندی است زیرا از راه چالش اندیشه‌هاست که محتوایی نصیب اهل فکر و اندیشه یک جامعه خواهد شد.
«تاریخی‌نگری و دین» کتابی دغدغه‌مند است
در ادامه این نشست حسین خسروی، کتاب «تاریخی‌نگری و دین» را کتابی دغدغه‌مند دانست و گفت: این کتاب با داعیه دفاع از اسلام نوشته شده است. نویسنده در این کتاب به مبارزه با شبهاتی پرداخته است که در جامعه ما کم هم نیستند و باید به آنها پرداخته شود و خلا چنین کتاب‌هایی، پیش از این احساس می‌شد.
وی ادامه داد: اگرچه این کتاب به بیان افکار و اندیشه‌های شمار اندکی از متفکران غربی پرداخته اما می‌کوشد تمامی بیانات و اندیشه‌های آنان درباره موضوع کتاب را بررسی کند و از این نظر کتاب نسبتا جامعی است. نویسنده به منابع متعددی مراجعه کرده و اگر چه کتاب، علمی است اما زبان روانی دارد.
خسروی افزود: جای فلسفه تاریخ در این کتاب خالی است و انتظار می‌رود کتاب فلسفی‌تری باشد و به‌ویژه وقتی بحثی درباره ذات ثابت یا معیار ثابت درباره انسان در این کتاب مطرح می‌شود جای دیالکتیک هگل خالی به نظر می‌رسد.
وی ادامه داد: نویسنده این کتاب، مدرنیسم و تاریخی‌نگری را یکسان دیده است در حالی که این درست نیست. مدرنیسم شامل انسان‌گرایی، علم‌گرایی و... است و نمی‌توانیم بگوییم مدرنیسم تنها تاریخی‌نگری است و تاریخی‌نگری تنها مدرنیسم است. اگر این دو مساله را تا این حد به یکدیگر نزدیک ببینیم، نمی‌توانیم به ساحت‌های دیگر مدرنیسم وارد شویم.
در ابتدای این نشست نیز خدیجه معصومی، دبیر نشست، به معرفی کتاب «تاریخی‌نگری و دین» پرداخت.
کتاب «تاریخی‌نگری و دین» نوشته محمد عرب‌صالحی، با شمارگان دو هزار نسخه، 499 صفحه و بهای 9 هزار و 500 تومان از سوی سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است.
دوشنبه ۵ تیر ۱۳۹۱ - ۱۰:۴۳
نظر شما